Longaanval - cloudfront.net

Longaanval bij astma en COPD
Dr. Rob Janssen
Longarts Canisius-Wilhelmina
Ziekenhuis Nijmegen
Wat is COPD?
• Chronic Pulmonary Obstructive Disorder
• Een longziekten die niet over gaat maar blijft,
waarbij de luchtwegen blijvend vernauwd zijn
• Bij COPD is sprake van ontsteking in de longen
• Deze ontsteking wordt meestal veroorzaakt
door roken
Wat is astma?
• Ook bij astma is er sprake van ontsteking van
de luchtwegen
• Klachten van piepende ademhaling,
kortademigheid, strak gevoel op de borst en
hoest
• Wisselende luchtwegvernauwing in de
longfunctie
Overeenkomsten en verschillen tussen
astma en COPD
• COPD en astma worden beide veroorzaakt door
ontsteking in de luchtwegen en leiden allebei tot
vernauwing van de luchtwegen
• Bij astma is de longfunctie wisselend gestoord; bij
COPD is de longfunctie blijvend verstoord
• COPD wordt meestal veroorzaakt door roken;
astma door allergie of een ontsteking van
binnenuit het lichaam
Longaanval
• Een longaanval werd altijd een ‘Exacerbatie’ genoemd
• In België spreken ze van een ‘Opstoot’
• Een longaanval is bij COPD: “een acute verergering van
de longklachten bij een COPD patiënt, die
– Erger is dan het normale dag-tot-dag verschil
– Leidt tot een verandering in medicatie”
• Een longaanval is bij astma: “een acute of subacute
verergering van de longklachten en afname van de
longfunctie”
Consequenties van een Longaanval
Verslechtert de kwaliteit
van leven
Toename van longklachten
LONGAANVAL
Versnelde achteruitgang
Van longfunctie
Toegenomen kosten
Toegenomen kans
op overlijden
Hoe vast te stellen dat er een
longaanval is?
• De diagnose wordt gesteld op
klachten waarmee een
astma/COPD patiënt zich
presenteert:
– Plotselinge verandering van
longklachten die erger zijn dan
het normale verschil van dagtot-dag.
• Ook een afname van de
longfunctie kan wijzen op een
longaanval
• Uitsluiten van andere
oorzaken van klachten.
Oorzaak van longaanvallen
• Meest voorkomende
oorzaken bij COPD zijn
luchtweginfecties door
een virus of bacterie.
• Meest voorkomende
oorzaak bij astma:
– Virus luchtweginfecties
– Blootstelling aan pollen of
andere allergenen
– Luchtvervuiling
– Slecht gebruik van
ontstekingsremmers
Waar wordt een longaanval
behandeld?
• Thuis
– Door de patiënt zelf
– Door de huisarts of longarts
• In het ziekenhuis
– Op de longafdeling
– Op de intensive care
Belangrijke onderzoeken bij een
longaanval
•
•
•
•
Zuurstofsaturatie en zo nodig bloedgas
Longfoto (X-thorax)
Hartfilmpje (ECG)
Bloed onderzoek:
– infectiewaarden?
– Type ontsteking (gevoelig voor prednison)
• Sputumkweek
Uitsluiten andere oorzaken van
klachten
•
•
•
•
•
•
Hartfalen
Hartinfarct
Longembolie
Longontsteking
Klaplong
…
Waaruit bestaat de behandeling van
een longaanval?
1. Luchtwegverwijders zoals Ventolin en
Atrovent:
– Via de voorzetkamer
– Poederinhalator
– Vernevelingen
2. Prednison kuur
3. Soms ook antibiotica
4. Soms ook zuurstof
Waarom prednison bij longaanval?
• Prednison verkort meestal
het herstel
• Prednison verbetert
meestal de longfunctie
• Prednison bekort meestal
de duur van een
ziekenhuisopname
• 30-40 mg prednison per dag
gedurende 5-10 dagen
• Tabletten prednison zijn net
zo effectief als prednison via
het infuus
Wanneer zal de arts ook antibiotica
voorschrijven?
• Drie symptomen:
– Toename van benauwdheid
– Toegenomen hoeveelheid van
het sputum
– Toegenomen ‘etterigheid’ van
sputum
• Bij een longontsteking als
oorzaak van de longaanval
• Of bij hele ernstige
longaanvallen (waarvoor
beademing)
Wat noemen we vaak?
• We spreken van een frequent
exacerbator (een patiënt die
vaak longaanvallen heeft_ als:
– 2 of meer keer per jaar een
longaanval
– 1 of meer keer per jaar een
longaanval, waarvoor opname
in het ziekenhuis
• Bepaalde astma/COPD
patiënten hebben veel vaker
longaanvallen dan anderen
Voorkomen is beter dan genezen
Altijd:
• Stoppen-met-roken (en meeroken)
• Griepprik
• (langwerkende) luchtwegverwijders (pufjes)
Altijd bij astma en vaak bij COPD:
• Ontstekingsremmende pufjes (inhalatie corticosteroïden)
Soms:
• Onderhoud antibiotica (azithromycine of doxycycline)
• Acetylcysteïne (Fluimucil); bij COPD
• Roflumilast (Daxas); bij COPD
Misschien:
• Vitamine D (als vitamine D spiegel in het bloed laag is)
• Andere dieetaanpassingen of vitamines???
Ontstekingsremmende pufjes ter
voorkoming van longaanvallen bij COPD:
wel of niet?
• Ze kunnen de kans op een longaanval verlagen, maar …
• … kunnen ook het risico op een longontsteking vergroten
(en ze hebben ook andere bijwerkingen).
• Bij astma zijn ontstekingsremmende pufjes de
allerbelangrijkste medicijnen.
• Sommige COPD patiënten hebben ook astma ontsteking.
• Dus het is niet eenvoudig vast te stellen welke COPD
patiënt wel en welke geen ontstekingsremmende pufjes
moet krijgen…
Niet elke COPD patiënt met een longaanval
reageert goed op prednison
• Type ontstekingscel dat
longaanval veroorzaakt:
– Als de witte bloedcel
‘eosinofiel’ de longaanval
veroorzaakt dan reageren
COPD patiënten vaak goed
op prednison
– Als de witte bloedcel
‘neutrofiel’ de longaanval
veroorzaakt dan reageren
COPD patiënten vaak niet
op prednison (en dan vaak
wel op antibiotica)
Vitamine D en de longaanval (I)
• Van vitamine D is met name
bekend dat het belangrijk is
voor stevige botten
• Vitamine D wordt met name
in de huid aangemaakt
onder invloed van zonlicht;
vitamine D kan ook via de
voeding worden verkregen
• Vitamine D heeft ook
andere effecten:
– Ontstekingsremmend
– Bescherming tegen bacteriën
Vitamine D en de longaanval (II)
• Twee studies waarbij COPD patiënten 1 jaar lang vitamine D kregen
toegediend:
– Vitamine D toediening had geen gunstig effect op aantal longaanvallen als de
vitamine D spiegel in het bloed al hoog was.
– Vitamine D toediening lijkt het aantal longaanvallen te verminderen als bloed
vitamine D spiegel laag was, maar…
• … wetenschappelijk nog te weinig bewijs om bij alle COPD patiënten
vitamine D spiegels te gaan prikken en vitamine D toe te dienen als de
vitamine D spiegel te laag is, dus…
• … loopt er een studie (PRECOVID) in o.a. het CWZ waarin COPD patiënten
met een lage vitamine D in het bloed (< 50 nmol/L) en een longaanval in
het afgelopen jaar:
– 1 jaar vitamine D krijgen toegediend of
– placebo
Mijn persoonlijke tip aan u allen (met
of zonder COPD)
• Heeft u ooit gehoord van K3?
Mijn persoonlijke tip aan u allen (met
of zonder COPD)
• Heeft u ooit gehoord van vitamine K?
Mijn persoonlijke tip aan u allen (met
of zonder COPD)
• Heeft u ooit gehoord van vitamine K2 (en K1)?
Vitamine K2
• Is naar mijn mening het meest onderschatte
vitamine dat er is (vitamine C de meest
overschatte?)
• Vitamine K activeert stollingseiwitten in de
lever, maar doet meer dan dat.
• Vitamine K2 activeert een eiwit in de
bloedvaten dat de verkalking remt (Matrix Gla
Protein = MGP)
Matrix Gla Protein (MGP)
• Remt de verkalking van elastische vezels
• Als elastische vezels verkalken worden de bloedvaten ‘hard’ en
neemt het risico op hartinfarcten en herseninfarcten toe
• COPD patiënten hebben meer hart- en vaatziekten dan mensen
zonder COPD
• MGP is het enige eiwit dat beschermt tegen vaatverkalking, maar …
• MGP heeft vitamine K2 nodig om ‘actief’ te worden en u te kunnen
beschermen tegen vaatverkalking.
• Mijn advies aan iedereen met of zonder COPD (of astma): 1x per
dag 1 capsule vitamine K2 van 180 microgram (MenaQ7;
Springfield).
Samenvatting
• Een longaanval is een verergering van longklachten
(erger dan normale dag-tot-dag verschil
• Meestal is de oorzaak een luchtweginfectie
• Voorkomen is beter dan genezen (niet roken, griepprik,
goede pufjes, ...)
• Zorg dat u weet wat u een longaanval herkent en weet
wat u moet doen (medicatie veranderingen, wanneer
contact met uw arts, …)
• Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van
voeding op longaanvallen en achteruitgang van de
longfunctie vind ik heel belangrijk
• Denk na over deelname aan de PRECOVID studie