Geheugen - UNSTABLE.NL

Geheugen
Vandaag: Hoofdstuk 6: Opslaan
(acquisition / encoding)
10 september: Hoofdstuk 7: Onthouden
(retention / consolidation / storage)
17 september: Hoofdstuk 8: Terugzoeken
(retrieval)
Overzicht dit college
•
•
•
•
•
•
Beroemde geheugenmodellen
Power law of learning
Elaboratie: generation effect
Priming
Chunking
Onthouden van sensorische versus
semantische informatie
Nieuws: 3 september 2007
Wereldrecord voor geheugen Brit
MANAMAH - Een Brit heeft tijdens de
geheugenwereldkampioenschappen in
Bahrein aan de Perzische Golf een
wereldrecord gevestigd. Ben Pridmore kon na
dertig minuten een langere binaire code
(bijvoorbeeld 0101100101) onthouden dan
ooit iemand voor hem: 4140 nullen en enen
gaf hij in de correcte volgorde weer.
Atkinson & Shiffrin (1968)
Dual-memory theory
ROOS
ZOON
BLOEM
DOOS
NARCIS
VENT
HAAS
MAN
KRENT
NIEUW
ROZIJN
LEEUW
TULP
TIJGER
HULP
BEER
Atkinson & Shiffrin (1968)
Evidentie:
- recency effect
- primacy effect
Korte-termijngeheugen:
Acoustisch
Lange-termijngeheugen:
Semantisch
QuickTime™ and a
TIFF (LZW) decompressor
are needed to see this picture.
Atkinson & Shiffrin (1968)
Helaas, het model heeft toch afgedaan
Het onderscheid tussen het korte- en
langetermijngeheugen is niet goed te
maken
ABC
ZPM
KLM
ODG
NXG
RTL
BMW
QYP
SZP
SVP
GCN
KPN
JZM
IBM
LNS
SBS
Baddeley (1986)
Werkgeheugen
BOS
KAR
PEN
ROK
GIL
DEPARTEMENT
TENTOONSTELLING
ROUTEBESCHRIJVING
FLESOPENER
BERGBEKLIMMER
Baddeley (1986)
In the phonological loop kan verbale informatie
2 sec. worden vastgehouden
Baddeley (1986)
Visuo-spatial sketchpad
3
1
2
4
5
6
Brooks matrix:
Spatial information:
• In the starting
square put a 1
• In the next square
to the right put a 2
• Etc.
Baddeley (1986)
Visuo-spatial sketchpad
Brooks matrix:
1
Non-spatial
information:
• In the starting
square put a 1
• In the next square
to the quick put a 2
• Etc.
Baddeley (1986)
Visuo-spatial sketchpad
1
3
4
Brooks matrix:
2
5
Proefpersonen
kunnen 8 spatiële
zinnen onthouden;
slechts 5 nonsense
zinnen
6
Baddeley (1986)
Zijn de phonological loop en het visuo-spatial
sketchpad twee verschillende
mechanismen?
Onderzoek van Hanley et al (1991):
Patient met hersenbeschadiging in de
rechterhelft
Visuo-spatiële tests
Brooks matrix:
Patient scoort beter op de nonsense zinnen
dan op de spatiele zinnen
Corsi blokken: proefleider legt blokken in
bepaalde volgorde; proefpersoon
reproduceert deze volgorde
Patient scoort slecht
Geheugen voor gezichten:
Patient scoort slecht
Phonological loop test
Fonologische gelijkheid:
Geheugen voor B C D G P T V
Fonologische ongelijkheid:
Geheugen voor H J L R S Y Z
Patient scoort goed, met name op geheugen
voor letters met fonologische gelijkheid
Baddeley (2000)
Baddeley (2000)
Episodic buffer:
Tijdelijke opslag van informatie van verschillende
bronnen waarbij een integratie wordt gemaakt om
een goede episodische representatie te verkrijgen
Episodic memory refers to the memory of events, times,
places, associated emotions, and other conception-based
knowledge in relation to an experience.
Overzicht dit college
•
•
•
•
•
•
Beroemde geheugenmodellen
Power law of learning
Elaboratie: generation effect
Priming
Chunking
Onthouden van sensorische versus
semantische informatie
Power law of learning
Power law of practice:
• Knopjes drukken
• Achteruit lezen van tekst
• Sigaren rollen
• Wiskundige bewijzen leveren
• Gereedschap maken
• Boeken schrijven
Power law of learning
Power law of learning
In de data zit een power trend
Hoe kom je erachter dat je data een
power trend laten zien?
Doe een log-log transformatie
Log-log transformatie
Veronderstel een power functie:
y=axb
Neem het logaritme van beide zijden van
de vergelijking:
log(y) = log (a) + b log(x)
[want log ax = log a + log x, en
log (x)b = b log (x)]
Log-log transformatie
Nu vervangen we log(y) door Y, log (a)
door A en log(x) door X:
Y=A+bX
Dit is een lineaire functie. Linaire functies
zijn gemakkelijk te herkennen.
Verschil powerfunctie en
exponentiële functie
Powerfunctie: y = a x b
Met x en y als variabelen, en a en b als
constanten
Exponentiële functie: y = a c bx
Met x en y als variabelen, en a, b en c
als constanten
Waarom is een powerfunctie
interessant?
Belangrijke eigenschap:
Negatieve acceleratie = iedere eenheid
van oefening leidt tot steeds kleiner
wordende verbetering in prestatie
“Law of diminishing returns”
Oefening zal de sterkte van een
herinnering vergroten, maar met steeds
mindere hoeveelheden
Overzicht dit college
•
•
•
•
•
•
Beroemde geheugenmodellen
Power law of learning
Elaboratie: generation effect
Priming
Chunking
Onthouden van sensorische versus
semantische informatie
Elaboratie: generation effect
Onthouden gaat gemakkelijker als de
proefpersoon actief met de stof
bezig is
Bekend voorbeeld: generation effect
Klassieker: Slamecka & Graf (1978)
Elaboratie: generation effect
Slamecka & Graf (1978)
Lees-conditie: woordparen, bijv. seaocean, save-cave
Genereer-conditie: bedenk zelf een
synoniem of rijmwoord
Elaboratie: generation effect
Bertsch et al (2007)
Meta-analyse: 86 studies
Groot verschil tussen genereren en
lezen (halve standaarddeviatie)
Elaboratie: generation effect
1. Lexicale-activatie-hypothese
Bij het genereren van een woord
zoekt een proefpersoon zijn
semantisch geheugen af
Semantisch geheugen = geheugen
van begrippen en kennis (inhoud)
Elaboratie: generation effect
2. “Cognitive effort”-hypothese
Het genereren van een woord vereist
meer cognitieve processen dan
alleen het lezen van een woord
Elaboratie: generation effect
Evidentie: volgens de lexicaleactivatie-hypothese zou het
generation-effect alleen optreden
bij woorden met een betekenis
McElroy & Slamecka (1982)
Elaboratie: generation effect
McElroy & Slamecka (1982)
4 condities:
lezen versus genereren
woorden versus non-woorden
non-woorden: achterstevoren
geschreven: blik - kilb
Elaboratie: generation effect
McElroy & Slamecka (1982)
Generation effect werd alleen
gevonden voor woorden, niet voor
non-woorden
Elaboratie: generation effect
Crutcher & Healy (1989)
Vier condities:
1) Lees:
2) Reken zelf uit:
3) Met rekenmachine:
4) Check zelf antwoord:
Per conditie vijf sommen
6 x 8 = 48
6x8=?
6x8=?
6 x 8 = 48
Elaboratie: generation effect
Crutcher & Healy (1989)
Vier condities:
1) Lees:
2) Reken zelf uit:
3) Met rekenmachine:
4) Check zelf antwoord:
Herinnerd
38%
68%
42%
68%
Dus niet het genereren zelf, maar
cognitieve operaties verbeteren
geheugen
Overzicht dit college
•
•
•
•
•
•
Beroemde geheugenmodellen
Power law of learning
Elaboratie: generation effect
Priming
Chunking
Onthouden van sensorische versus
semantische informatie
Priming
Is deze letterreeks een woord of niet?
plam
Priming
Is deze letterreeks een woord of niet?
fiets
Priming
Is deze letterreeks een woord of niet?
xxxxx
wiel
fiets
Priming
wiel
xxxxxx
fiets
• Doordat je wiel hebt gezien ben je sneller in
het herkennen van fiets
• De letters xxxxxx worden gebruikt als
maskering om te voorkomen dat je woord
echt herkent
Method - Study 1 (Karlijn
Massar, Groningen)
Subliminal priming (17 ms) with words related to
physical attractiveness or social dominance
Words used:
 Attractiveness: sexy, slender, beautiful, pretty
 Social Dominance: tough, money, success, power
Every word was preceded by third-person personal
pronoun (he or she)
Method Study 1
Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two
words are related to each other.”
HOUSE
Method Study 1
Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two
words are related to each other.”
SHE
Method Study 1
Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two
words are related to each other.”
PRETTY
Method Study 1
Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two
words are related to each other.”
TREE
Method study 1
After the task, participants read a
scenario (male version):
“You are at a party with your girlfriend and
you see an unfamiliar boy flirting with her. You
notice that she appears to enjoy this and
responds to it, and that she is also flirting with
this boy.”
Method study 1
Dependent variable: Jealousy slider
0
not jealous at all
100
extremely jealous
Results – Study 1
90
Jealousy
80
70
Social Dominance
Attractiveness
60
50
40
30
men
women
Interaction: F(3,72) = 4.05, p < .05, η2 = .05
Method – Study 2
Parafoveal subliminal priming (60 ms) with line
drawings of figures with an attractive or an
unattractive body shape.
For men: shoulder-to-hip ratio
For women: waist-to-hip ratio
Parafoveal priming
*
Results – Study 2
WOMEN:
F (1,34) = 5,74, p <.02, η2 = .15
F (1,73) = 3.90, p = .05, η2 = .05
80
80
70
70
Jealousy
Jealousy
MEN:
60
50
40
60
50
40
30
30
attractive
unattractive
attractive
unattractive
Overzicht dit college
•
•
•
•
•
•
Beroemde geheugenmodellen
Power law of learning
Elaboratie: generation effect
Priming
Chunking
Onthouden van sensorische versus
semantische informatie
PSNMWTQR
VQ SA LH JG
AUTO
TAFEL
VORK
ROOD
KAST
BLAUW
MES
TRAM
LEPEL
BED
GEEL
BUS
STOEL
GROEN
BORD
FIETS
JURK
BROEK
SOK
TRUI
ZAAG
HAMER
SCHROEF
TANG
BERK
EIK
BEUK
KASTANJE
DUITS
FRANS
ENGELS
GRIEKS
Overzicht dit college
•
•
•
•
•
•
Beroemde geheugenmodellen
Power law of learning
Elaboratie: generation effect
Priming
Chunking
Onthouden van sensorische versus
semantische informatie
De student droeg het boek
Het bier werd door de ober
getapt
Nadal werd verslagen door
Ferrer
De tuinman snoeide de struik
De buurman las de krant
De ober tapte het bier
De docent droeg het boek
Kintsch’s theorie over
proposities
Betekenisvolle informatie wordt opgeslagen in
kleine eenheden (proposities)
Tennisser Nadal, die op de US Open nooit
verder wist te komen dan de kwartfinale,
verloor van Ferrer in de vierde ronde
Kintsch’s theorie over
proposities
Tennisser Nadal, die op de US Open nooit
verder wist te komen dan de kwartfinale,
verloor van Ferrer in de vierde ronde
1) Nadal is een tennisser
2) Hij heeft deelgenomen aan de US Open
3) Op de US Open kwam hij nooit verder dan
de kwartfinale
4) Nadal verloor in de vierde ronde van Ferrer
Kintsch’s theorie over
proposities
Nadal is een tennisser die in de vierde ronde
verloor van Ferrer en en nooit verder kwam
dan de kwartfinale op de US Open
Maandag
Hoofdstuk 7