Accumulatie Afvaleters Ammoniak Ammonificatie Ammonium ion Biologische bestrijding Broeikasgas Denitrificerende bacterie Detritus Duurzaamheid Eutrofiëring Eutroof Fotochemische stikstofbinding Groenbemesting Herbicide Heterotroof Insecticide In-vitrofertilisatie Knolletjesbacterie Koolstofkringloop Kunstmatige inseminatie Kunstmest Monocultuur Nitraat Nitraatbacterie Nitriet Nitrietbacterie Nitrogenase Persistente stof Pesticide Plaag Reducenten Ophoping, vaak gebruikt voor een schadelijke stof in voedselketens Bodemdieren die het afval van makers en gebruikers eten Een anorganische verbinding van stikstof en waterstof met de molecuulformule NH3 Omzetten van een organische stikstofverbinding in onder andere ammoniumionen De anorganische stof NH4+ Bestrijden van plagen met biologische methoden, bijv. door een natuurlijke vijand te gebruiken of gebruik te maken van lokstoffen Zijn gassen die door hun aardopwarmingsvermogen in de atmosfeer bijdragen aan het verhogen en in stand houden van de evenwichtstemperatuur van de Aarde. Dit verschijnsel noemt men het broeikaseffect Bacterie die verantwoordelijk is voor denitrificatie; zet nitraationen om in gasvormig stikstof (N2) Substantie bestaande uit organische resten van planten en dieren Dat de invloed van de activiteiten van de mens geen blijvende schade aanricht aan het milieu, zodat ook toekomstige generaties er gebruik van kunnen maken Sterke toename van de hoeveelheid mineralen (o.a. fosfaat en nitraat) in oppervlaktewater, waardoor voedselrijk water ontstaat Voedselrijk, met veel mineralen Bij onweer kan gasvormig stikstof gebonden worden. Stikstof reageert dan met ozon (O3), en hierbij ontstaat nitraat Het verbouwen van vlinderbloemige planten op grond die arm is aan nitraationen Een bestrijdingsmiddel dat onkruid doodt Niet in staat tot koolstofassimilatie, dus niet in staat uit anorganische stoffen organische op te bouwen Een bestrijdingsmiddel dat insecten dood Reageerbuisbevruchting (ivf), het bevruchten van de eicel in vitro Stikstofbindende bacterie in de wortelknolletjes van vooral vlinderbloemige planten Cyclische reeks van processen die koolstofatomen in en buiten organismen doorlopen Kunstmatig inbrengen van sperma in het vrouwelijk voortplantingsstelsel Bestaat vooral uit stikstofhoudende mineralen en fosfaat Op grote landbouwarealen wordt 1 soort gewas verbouwd De anorganische stof NO3Zetten nitrietionen (NO2-) om in nitraationen (NO3-) De anorganische stof NO2Zetten ammoniak en ammoniumionen om in nitrietionen (NO2-) Enzym dat N2-moleculen kan splitsen Stof die niet of nauwelijks op natuurlijke wijze kan worden omgezet Een bestrijdingsmiddel Ongeremde vermenigvuldiging van een bepaald soort organisme Bacteriën en schimmels; breken organische stoffen af tot anorganische stoffen Resistent Erfelijke weerstand. Resistente individuen ontstaan door mutatie, resistente populaties ontstaan door selectie Rioolslib Het afval dat in de bezinktanks achterblijft bij waterzuivering Rottingsbacterie Bacterie die eiwitten van dode organismen en de afbraakproducten van eiwitten omzetten in ammoniak en waterstofsulfide Stikstofassimilatie Uit nitraationen en glucose worden stikstofhoudende organische verbindingen opgebouwd, zoals eiwitten Stikstofbindende Zetten gasvormig stikstof om in ammoniak bacterie Stikstoffixatie Het binden van stikstof Uitputting Het onttrekken van stoffen aan het milieu Uitspoeling Verwijdering van stoffen, vooral mineralen, uit oppervlakkige bodemlagen door waterverplaatsing. Ureum Organische stof, die het belangrijkste product van de eiwitafbraak bij zoogdieren vormt. Veredeling Door kruising, selectie en andere methoden gunstige eigenschappen in gewassen combineren Versterkte De verhoogde concentraties aan broeikasgassen in de atmosfeer versterken het broeikaseffect natuurlijke broeikaseffect en leiden bijgevolg tot een verhoging van de gemiddelde aardtemperatuur én dus tot een globale De verhoogde concentraties aan broeikasgassen in de atmosfeer versterken het natuurlijke broeikaseffect en leiden bijgevolg tot een verhoging van de gemiddelde aardtemperatuur én dus tot een globale klimaatverandering Vruchtwisseling Ook wel wisselteelt; dit houdt in dat nooit twee jaar achtereen hetzelfde gewas op een bepaald stuk grond wordt verbouwd Waterbloei Optreden van zeer grote hoeveelheden wieren en cyanobacteriën. Algen- of waterbloei kan het gevolg zijn van kunstmatige of natuurlijke eutrofiëring Plagen - Voorwaardes voor het ontstaan van een plaag: o Er is genoeg voedsel aanwezig. o Er is geen natuurlijke vijand aanwezig. - Drie soorten bestrijding: o Mechanische bestrijding: Het vangen of wegjagen van de dieren met de hand, vallen, vogelverschrikkers, etc. o Chemische bestrijding: Chemische bestrijdingsmiddelen (pesticiden). Alleen tegen planten (herbiciden). Alleen tegen insecten (insecticiden). Chemische bestrijding maakt gebruik van gifstoffen. Voordelen: Makkelijk, snel, goedkoop, efficiënt. Nadelen: Gifstoffen zijn vaak persistent (moeilijk natuurlijk afbreekbaar). Een gevolg hiervan is accumulatie (ophoping in de voedselketen). o Niet soort-specifiek (ook goede diersoorten worden gedood) Organismen kunnen resistent worden (ongevoelig voor een gifstof door natuurlijke selectie) Accumulatie Gifstoffen kunnen in vetweefsel van organismen worden opgeslagen. Als deze organismen gegeten worden komen de gifstoffen weer in de predator terecht. Aangezien gifstof niet wordt afgebroken neemt bij elk niveau van de voedselketen het aantal gifstoffen toe. Biologische bestrijding Een natuurlijke vijand introduceren: Predator. Parasiet. Ziekteverwekkers. Feromonen (signaalstof) of natuurlijke geurstoffen gebruiken: Val die met lokstoffen insecten aantrekt. Alarmferomonen jagen dieren weg. Voordelen Wel soort-specifiek. Geen accumulatie gifstoffen in het milieu. Geen resistentie. Nadelen Natuurlijke vijand kan moeilijk worden plaatsgebonden. Daarom is het vaak alleen in kassen mogelijk. Koolstofkringloop Stikstofkringloop Het versterkte broeikaseffect 1. Zonnestraling komt de atmosfeer binnen. 2. Zonne-energie wordt door het aardoppervlak omgezet in warmte. 3. De hitte wordt gedeeltelijk teruggekaatst in de atmosfeer. 4. Een deel van de teruggekaatste hitte wordt tegengehouden door broeikasgassen. - Zonder het natuurlijke broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op aarde ongeveer -18 graden Celsius zijn, in plaats van de huidige 15 graden. - Doordat de mens grote hoeveelheden broeikasgassen in de dampkring brengt, wordt het versterkt. - Broeikasgassen: o CO₂ stijgt door: Verbranding van steenkool, aardolie, benzine, aardgas, etc. Ontbossing. o Methaan (CH₄) stijgt door: Veeteelt (uit mest). Moerasgas (ontdooiende bodem). Methaan is 20 keer sterker dan CO₂. - Gevolgen opwarming aarde: o Het aantal tornado’s is veel hoger. o De Malariamug verspreidt zich naar nieuwe warme gebieden. o Gletsjers brokkelen veel sneller af. o Veel dieren en planten verplaatsen zich naar koelere gebieden. o Er gaan meer mensen dood vanwege hitte. o Het zeeniveau zal stijgen vanwege het smelten van de ijskappen. o Er zijn meer hittegolven. o Er zal meer droogte en natuurbranden voorkomen. o Veel soorten sterven uit. Eutrofiëring