- Scholieren.com

De beeldhouwkunst
Ontwikkeling Griekse beeldhouwkunst
1. Archaïsche periode ~650-500 v.C.
2. Klassieke periode ~500-323 v.C.
3. Hellenistische periode ~323-1e eeuw v.C.
-168 v.C. verovering van Griekenland: De Romeinen importeren en imiteren veel
Griekse kunst
Archaïsche periode ~650-500 v.C.
Invloed van de Egyptische beeldhouwkunst.
Kouroi (kouros)
Mannelijk beeld
 Egyptisch:
Stramme onnatuurlijke houding, armen langs het lichaam, handen in
vuisten, het linker been voor (vanuit het beeld gezien) en naakt
 Symmetrisch
 ‘Fouten’ in het lichaam
 Gestileerde (vaste) vormen over het hele lichaam
 Strikt frontaal
 Tussen lopen en staan: gewicht op beide voeten verdeelt
 Archaïsche (expressieloze) glimlach (=laat-Archaïsch)
Korai (koré)
Vrouwelijk beeld
 Gekleed (vanaf 4e eeuw v.C. wel naakt)
 Zelfde kernmerken en ontwikkelingen als kouroi. Maar benen naast elkaar, ene
hand op de borst de andere in een vuist
 Te dateren aan de plooival: hoe strammer hoe ouder
 Alle Griekse beelden polychroom (gekleurd)
1
Klassieke periode ~500-323 v.C.






Lichamelijke perfectie: ideaal van goedheid en schoonheid.
Mannen naakt, net als in het gymnasium (sporthal).
Natuurlijke houding: contrapposto, S-bocht in het lichaam =
gewicht op 1 been, bekken gekanteld, heup en schouder
vormen een tegengestelde lijn
Meer beweging: beelden worden van brons gemaakt en
brons is een lichter materiaal.
Normale vrouwen gekleed, in de natte stijl: Het lijkt alsof ze
natte kleding aan hebben wat vast zit aan het lichaam, heel
gedetailleerd.
Godinnen werden naakt afgebeeld.
Hellenistische periode ~323-100 v.C.




323 v.C. dood van Alexander de Grote.
Hellas = Griekenland
Hellenisme: ‘ver-Grieks-ing’ van het
oostelijk deel van de Middellandse
zeegebieden en Imperium Romanum
(=ook West-Europa), nasleep van de
veroveringstocht van Alexander de
Grote.
Kernmerken:
Pathos (heftige emotie, lijden)
Beweging
Draaiingen
Belangstelling voor niet ideale lichamen(
Zoals ouderen, mismaakten, lelijkerds,
kinderen)
Groepen beelden werden gemaakt
2
Romeinen en Griekse kunst






Romeinen importeren en imiteren veel Griekse kunst
Veel Griekse beelden zijn verloren gegaan, maar de Romeinse kopieën niet
In plaats van brons wordt marmer gebruikt
Romeinse kopie herkenbaar aan stut, die stut was nodig, omdat marmer
zwaar is. Zonder de stut zou het beeld omvallen
Realistische portretten, met alle lichamelijk gebreken. (Zoals; afwijkende kin,
wratten, kale kop, onderkin)
Geïdealiseerde keizerportretten (vanaf 31 v.C.), waarbij de keizer wordt
afgebeeld als een eeuwig jonge, (Griekse) sportschoolhalfgod
Het gieten van brons
De cire perdue = verlorenwasmethode, een techniek van brons gieten.
1.
2.
3.
4.
5.
Houten skelet maken
Een laagje klei over het houten skelet heen
Een laagje was over het laagje klei
Een laagje klei over het laagje was
Het beeld wordt in de oven gezet, er worden gaten gemaakt bij de voeten,
zodat de gesmolten was eruit kan lopen
6. Brons wordt in de lege ruimte gegoten waar de was zat
7. Buitenste laagje klei wordt kapot gemaakt
8. Details worden toegevoegd
Griekse bouwkunst




Griekse tempels werden gebouw met architraaf bouw, dwarsbalken, waarbij
een ruimte horizontaal werd afgesloten
De cella (In het Grieks Naos) is de heilige ruimt waarin het godenbeeld staat
De peristilium is de zuilen galerij om de tempel heen
De pronaos is de toegang tot de tempel; voorhal
3
Griekse bouwkunst stijlen
In de Griekse bouwkunst onderscheiden we drie orden (stijlen).
1. Dorische orde vanaf 600 v.C.
2. Ionische orde vanaf 570 v.C.
3. Korinthische orde vanaf 420 v.C.
Dorische orde





Invloed uit Egypte
Sober
Zwaar
Stoer en statisch
Komt het meest voor
Ionische orde



Ontstaan in klein-Azië
Licht en elegant
Frivool en dynamisch
Korintische orde



1 tympanon
7 fries
8 trigliphen
9 metoop
13 architraaf
14 kapiteel
17 zuil
Variant van de Ionische orde
Ontstaan in de Griekse stad Korinthe
Ander kapiteel: versierd met
acanthusbladeren
4
Griekse gebouwen op de Akropolis
Parthenon



Dorische orde.
Fries met triglyphen en metopen (strijd tussen Lapithen
(Grieken) en Kentauren (Perzen)
De tempel was bedoeld voor Athena Parthenos, groot beeld van
Athene
Erechtheion




Ionische orde.
Doorlopend Fries
Was bedoeld voor Athene, die schonk de
olijfbomen, en Poseidon, die de zee schonk.
Ze hadden oorlog om wie de beschermgod van
Athene zou worden. De olijfbomen wonnen.
Toch staan beide godenbeelden in de tempel.
Zuilen in de vorm van een vrouw: Kariatiden, zo
genoemd vanwege de strijd tussen de Grieken en
de Perzen. Tijdens de strijd van de Grieken tegen
de Perzen, koos een Griekse plaats Karyae de kant
van de Perzen. Hierdoor werden de bewoners als
verraders gezien. Nadat de Grieken de strijd
wonnen, werden alle mannen in Karyae gedood en
werden alle vrouwen slavinnen. Kariatiden stellen
dus de vrouwen van Karyae voor die als straf een
‘eeuwige last’ (de tempel) moeten dragen.
5
Romeinse gebouwen




Praktische bouwkunst en vertoon van macht
De tempelbouw namen ze over van de Grieken
Typisch Romeins:
Aquaducten
Thermen
Triomfbogen
Amfitheaters
Basilica’s
Arena’s
Belangrijke uitvindingen; de koepel en bouwen met beton
Het Pantheon











Pantheon (pan=alle, theon=goden), mogelijk een tempel voor alle Goden
Inscriptie op het Pantheon:
M●AGRIPPA●L●F●COS●TERTIUM●FECIT
Marcus Agrippa Lucii filius consul tertium fecit
Marcus Agrippa, zoon van Lucius, voor de derde maal consul, heeft dit gebouwd
Agrippa: Generaal van Octavianus
die een leidende rol heeft gespeeld
in de slag van Actium (Octavianus
tegen Lepidus en Marcus Antonius)
Hadrianus: begin 2e eeuw n.C.
De koepel = 43,3 meter (diameter)
Oculus = 9 meter
Het oculus staat waarschijnlijk voor
de zonnegod
In de nissen (kleine vertrekken)
zouden allemaal godenbeelden
staan
Het Colosseum (Amfitheater Flavium)





Gebouwd met de buit (geld en arbeid)
van de Joodse opstand
Genoemd naar de Flavische dynastie:
Vespasianus, Titus en Domitianus
In 80 n.C. was het na 10 jaar bouwen
af.
Cavea=kuip, daar zitten de
toeschouwers ~50.000
Het Colosseum is gebouwd op de
plek van een kunstmatig aangelegd
meer, wat deel uitmaakte van de
tuinen van het Domus Aurea van Nero. Het meer was drooggelegd door
Vespasianus. Er stond een 30 meter hoog beeld van Nero bij. Hierdoor kreeg het
de naam Colosseum (Beeld=Kolos, Colosseum=bij de kolos, dus bij het beeld
6
Het Forum Romanum
Het was een ontmoetingsplaats, het handelscentrum en het Politiek centrum.
De stichting



Eerste bewoning ~1000 v.C. op de Palatijn
Rome is in 753 v.C. gesticht
~700 v.C. was er moeras tussen de heuvels, dat werd gebruikt als grafheuvel en
ontmoetingsplaats
De koningstijd



In de zesde eeuw v.C. zijn de Etrusken de baas in Rome en leggen het Forum
droog.
De Cloaco Maxima was het eerste riool.
Het Forum Romanum wordt het stadscentrum.
De Republiek


Politieke gebouwen
Curia: senaatsgebouw
Comitium: verkiezingsplein
Rostra: spreekpodium
(rostra=scheepsboeg, veroverd van schepen erop gemonteerd)
Basilica: rechtspraak en markt (Basilica Julia, Aemilia en Constantini)
Religieuze gebouwen:
Regia: woning van de pontifex maximus.
Tempels: Vesta, Castor en Pollux (mythologische tweeling) en Saturnus
9 Rostra
14 Basilica Julia
18 Triomfboog van Septimus Severus
21 Tempel van Saturnus
22 Tempel van Antonius en Faustina
1 Tempel van Castor en Pollux
2 Tempel van Vesta
4 Regia
6 Basilica Aemilia
7 Curia
7
De keizertijd
De keizers verfraaien het Forum, onder andere door middel van triomfbogen
De triomfbogen




De keizers verfraaiden met triomfbogen het Forum. Oorspronkelijk gebouwd om
een overwinning te vieren, maar het werd uiteindelijk een gewoonte om die bogen
neer te zetten.
Belangrijke Triomfbogen
Triomfboog van Septimus Severus
Gebouwd ter ere van de twee overwinningen(195 en 197) op de Parthen in 203
n.C.
De zoons van Septimus, Caracalla en Geta, werden koningen
Caracalla vermoordt Geta en laat Geta’s naam weg beitelen uit de triomfboog
(Damnatio memoriae=vervloeking van de nagedachtenis).
Triomfboog van Titus
Opgericht ter ere van de overwinning op de Joden in 70 n.C.
Jeruzalem werd ingenomen en de heilige tempel werd verwoest.
De schatten werden naar Rome gebracht.
Triomfboog van Constantijn
Opgericht ter ere van de overwinning op zijn concurrent, Maxentius, bij de Pons
Milvius.
Dit was de veldslag waarbij hij het visioen zag van het brandend kruis en de tekst
‘in hoc signo vinces = in dit teken zult gij overwinnen.
Hij schilderde op ieder schild een kruis en won de slag.
Op zijn sterfbed werd hij christen.
De middeleeuwen



Het Forum komt in verval
Invallen van de Hunnen
De Christenen breken heidense gebouwen af of maken er kerken van
Tempel van Antonius en Faustina werd omgebouwd tot een kerk
Het forum veranderde in een weiland, Campo Vaccino (Koeienveld)
8
Het forum van Traianus








Keizer Traianus 98-117n.C.
Hij was de eerste niet-Italiaanse keizer, hij was namelijk
Spaans.
Onder hem was het Romeinse rijk op het grootst.
Gebouwd met de oorlogsbuit van de oorlog tegen de Daciërs.
Een deel van de Quirinalis heuvel moest afgegraven worden.
De hoogte van de zuil van Traianus is 34 m; hoogte van de
afgegraven heuvel
Op de zuil, in een spiraal gebeiteld, is een stripverhaal van de
oorlog tegen de Daciërs te zien.
Nu staat er een beeld van de heilige Petrus op, vroeger een beeld van Traianus.
Binnen in de zuil is een wenteltrap, die is voor onderhoud en om op het balkon te
komen. Er zijn in de zuil kleine raampjes gemaakt voor licht.
34 m hoog, 2500 personages en 100 episodes
Oorspronkelijk met felle kleuren beschilderd.
Het kon bekeken worden vanaf de daken van bibliotheken en de basilica.
De Engelenburcht (Castel sant Angelo)


Mausoleum (grafmonument) van keizer Hadrianus.
Het kreeg zijn huidige naam van Paus Gregorius in
de zesde eeuw.
Er heerste toen in Rome de pest. Er werd een
processie, een religieuze optocht, gehouden van
wege de pest.
De paus zag tijdens de processie, toen ze langs het Mausoleum liepen, de
aartsengel Michael op de burcht landen en zijn zwaard in de schede doen.
Hierna was de pest weg en werd het de engelenburcht genoemd.
 Er stond op het gebouw een grafheuvel met cipressen erop, die bomen horen bij
de dood, in het midden een viersprong met daarop een beeld van Hadrianus.
Op de rand van het gebouw stonden standbeelden, die zijn verloren gegaan toen
het onderdeel van de stadsmuur werd.
 Het is verschillende dingen geweest
 Het is onderdeel van de stadsmuur geweest: toen werden tijdens
oorlog de beelden van het gebouw op vijanden gegooid.
 In de negentiende eeuw was het een gevangenis.
 Nadat het een gevangenis was werd het een monument.
 Nu is het een toeristische attractie.
 Passetto: er is nog steeds een vluchtroute van het Vaticaan naar de
engelenburcht. De vluchtroute was bedoeld voor de paus als hij bedreigd werd.
De Basilica
Oorspronkelijk een gebouw van handel en rechtspraak. Later werd het een kerk.
De thermen van Caracalla
Grootste badhuis, met gymnasium (soort sporthal/gymzaal) en bibliotheek.
9