Inhoud - Vlaanderen.be

Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 10/11/2014)
PRODUCTEN GROENBEHEER
FICHE BODEMAFDEKKINGSMATERIALEN
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Inhoud
INHOUD ......................................................................................................................................... 1
1. TOEPASSINGSGEBIED ............................................................................................................... 2
2. OVERWEGINGEN VOORAF ....................................................................................................... 2
2.1. Is aankopen de meest duurzame optie?......................................................................................... 2
2.2. Juiste keuze type bodemafdekkingsmateriaal ................................................................................ 2
3. TECHNISCHE BEKWAAMHEID ................................................................................................... 3
3.1. NTMB-zorgsysteem ....................................................................................................................... 3
4. TECHNISCHE VEREISTEN ........................................................................................................... 4
4.1. Biologisch afbreekbare geotextielen – Standaardbestek 250 .......................................................... 4
4.2. NTMB-zorgsysteem ....................................................................................................................... 4
5. UITVOERINGSVOORWAARDEN ................................................................................................ 4
6. OPMERKINGEN M.B.T. DE FICHE?............................................................................................. 5
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
pagina 1 van 5
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 10/11/2014)
1.
Toepassingsgebied
Gebruik deze fiche wanneer je duurzame bodemafdekkingsmaterialen wil aankopen volgens de procedures
voor overheidsopdrachten (levering van producten). Deze fiche vormt een aanvulling op een ‘algemene fiche
producten groenbeheer’ en bouwt hierop voort. Gebruik daarom beide productfiches samen.
Bodemafdekkingsmaterialen zijn materialen die gebruikt worden om de bodem af te dekken om ofwel
ongewenste vegetatie tegen te gaan (bv. minder onkruidgroei), ofwel ongecontroleerde verdamping tegen
te gaan (vocht vasthouden).
Je vindt in deze fiche geen criteria voor:
− (Half)verhardingen
(Half)verhardingen zijn materialen die in de praktijk de bodem geheel of gedeeltelijk afdekken. Hun doel
is echter anders dan dat van bodemafdekkingsmaterialen, o.a. het toegankelijk maken van terrein.
Daarom worden ze in deze fiche niet besproken. In de ‘fiche onderhoud (half)verhardingen’ vind je meer
informatie over types (half)verhardingen en het onderhoud ervan.
2.
Overwegingen vooraf
2.1.
Is aankopen de meest duurzame optie?
Ga eerst na of je wel bodemafdekkingsmaterialen moet aankopen. Misschien bezorgt je eigen werking wel
genoeg materialen. Zo kan je bv. snoeihout … uit groenonderhoud verhakselen om goede houtsnippers te
creëren of kan je het gemaaide gras gebruiken om de bodem te bedekken.
2.2.
Juiste keuze type bodemafdekkingsmateriaal
Denk niet alleen aan het materiaal dat je zelf hebt, maar ook waarvoor je de bodemafdekking nodig hebt. De
bodem afdekken met je eigen (verhakseld) houtafval is wel duurzaam, maar niet in alle gevallen aangewezen.
Je vindt in de bestrijdingsgids op de website Zonder is Gezonder1 (VMM) terug welke preventietechnieken
tegen onkruid het best werken in welke omstandigheden. Zowel levende bodemafdekkingsmaterialen (o.a.
voor preventie van onkruid tussen bomen en struiken) als geotextielen (voor preventie bij nieuwe aanleg)
komen aan bod.
Tabel 1: Voor- en nadelen van verschillende bodemafdekkingsmaterialen
Organisch
Bodemafdekkende planten
(levend materiaal)
− Erg duurzame
bodemafdekking
− Ruim assortiment - waarvan
een deel ook in de winter
groenblijvend is
− Kan bij de aanplant
gecombineerd aangebracht
worden met andere
materialen
1
Niet-organisch
Lava
− Vochtregulerend: neemt
dankzij zijn porositeit water
op en laat dan langzaam door
bij droogte
− Niet optimaal om
onkruidgroei te vermijden
Synthetisch
Anti-worteldoek
− Zowel geweven als nietgeweven doeken – kies best
voor niet-geweven doek voor
onkruidpreventie
− Moet steeds gecombineerd
worden met ander
bodemafdekkingsmateriaal of
beplanting
− Niet duurzaam en later
moeilijk te verwijderen uit de
bodem
https://www.zonderisgezonder.be/bestrijdingsgids
pagina 2 van 5
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 10/11/2014)
Organisch
Boomschors
− Primair materiaal
− Verteert minder snel dan
houtsnippers (gaat langer
mee)
− Houdt bodem langer vochtig
− Bescherming tegen vorst
Houtsnippers
− Secundair materiaal
− Laat weinig licht door en het
verteringsproces bemoeilijkt
het ontkiemen van zaden
− Zorgt voor een verzuring van
de bodem
− Goedkoop
− Let op! Kies gezond hout
Cacaodoppen
− Gaat langer mee dan
houtsnippers
− Zorgt voor een verzuring van
de bodem
− Duur
− Moet ingevoerd worden
Niet-organisch
Biodegradeerbare doeken en folie
− Breekt heel traag af (snelheid
ook afhankelijk van
bodemsamenstelling,
vochtigheid …)
− Geweven en niet-geweven
doeken of geperforeerde
folies laten water door
Schelpen
− Gelijkaardige kenmerken als
een granulaat
− Zorgen voor een
kalkaanrijking van de bodem
Synthetisch
Niet biodegradeerbare folie
− Laat indien niet geperforeerd
geen water door
− Later moeilijk te verwijderen
uit de bodem
Op de website van het ANB 2 vind je, per beheerseenheid, technische beheerrichtlijnen. O.a. in de technische
beheerrichtlijnen voor ‘Kruidachtigen’ en ‘Recreatieve infrastructuur’ vind je telkens informatie over de
verschillende bodemafdekkingsmaterialen die bij deze beheerseenheden ingezet kunnen worden.
3.
Technische bekwaamheid
3.1.
NTMB-zorgsysteem
Het NTMB-zorgsysteem 3 is ontwikkeld voor producenten en leveranciers van
natuurtechnische
milieubouwmaterialen
(NTMB-materialen).
Deze
materialen worden onderverdeeld in levend materiaal (bijvoorbeeld
plantgoed), hout en afgeleide producten (bijvoorbeeld naaldhout),
natuurtechnische geotextielen (bijvoorbeeld biodegradeerbare textielen) en
natuurtechnische composieten (bijvoorbeeld voorbeplante kokosrol). Het NTMB-zorgsysteem is dus onder
meer relevant voor producenten en leveranciers voor geotextielen.
Het NTMB-zorgsysteem is een systeemcertificaat. Het gaat o.a. na of de producenten en leveranciers de keten
goed bewaken en waarheidsgetrouwe verklaringen (kunnen) afleggen over hun producten. Het NTMBzorgsysteem heeft voor elk materiaal immers ook technische criteria waaraan het materiaal moet voldoen. Dat
aan die criteria is voldaan, moet blijken uit het conformiteitsattest dat de producent zelf opstelt.
Door bij de technische bekwaamheid al eisen op te nemen over het NTMB-zorgsysteem (of een ander,
gelijkwaardig systeem), verzeker je je van productverklaringen die uit een goed werkend, en dus
2
3
http://www.natuurenbos.be/nl-BE/natuurbeleid/groen/Beheerplan/technische_richtlijnen
www.lne.be/themas/milieu-en-infrastructuur/NTMB-zorgsysteem
pagina 3 van 5
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 10/11/2014)
geloofwaardig systeem voortvloeien. In de brochure ‘‘NTMB opnemen in bestekken’ van het Dept. LNE 4 vind je
hoe je het NTMB-zorgsysteem kan opnemen in bestekken.
4.
Technische vereisten
De mogelijke technische vereisten hangen sterk af van het materiaal.
4.1.
Biologisch afbreekbare geotextielen – Standaardbestek 250
Niet-biologisch afbreekbare folies en textielen hebben een zwaardere milieu-impact dan andere
bodemafdekkingsmaterialen. Dat komt o.a. omdat ze niet natuurlijk afgebroken worden en achterblijven als
afval in de bodem. Meestal zijn er heel wat alternatieven die eenzelfde functie kunnen vervullen.
Wanneer je toch een folie of een textiel nodig hebt, overweeg dan biologisch afbreekbare geotextielen. Het
Standaardbestek 250 5 (of typebestek 250) voor de wegenbouw bevat standaardeisen voor het opstellen van
bestekken voor werken in verband met wegenbouw, rioleringen en groenaanleg. Hoofdstuk 3 (vanaf sectie 69)
bespreekt biologisch afbreekbare geotextielen in zijn algemeenheid en geeft voor verschillende types een
classificatie en functie. Je kan de criteria uit het standaardbestek 250 overnemen of in je bestek vermelden dat
de gebruikte bodemafdekkingsmaterialen biologisch afbreekbare geotextielen moeten zijn die voldoen aan de
bepalingen uit het standaardbestek 250.
4.2.
NTMB-zorgsysteem
Zowel voor geotextielen als voor levende materialen (planten als bodembedekker) voorziet het NTMBzorgsysteem in bindende technische criteria. De producenten maken voor elk materiaal een
conformiteitsattest op dat aangeeft dat het materiaal aan de bindende technische criteria voldoet. Het is
daarom een belangrijk bewijsmiddel voor de producent en leverancier. Aangezien de criteria erg uiteenlopend
zijn voor de verschillende materialen, zou het in het kader van deze fiche te ver gaan om alle mogelijke
passende vormen van bewijs op te sommen.
De geleverde producten voldoen aan de bindende technische criteria uit het lastenboek van het ‘NTMBzorgsysteem van producenten en leveranciers van natuurtechnische oeverbeschermingsmaterialen’ 6:
[Neem relevante bindende technische criteria op]
Bewijsmiddelen:
− Conformiteitsattest opgemaakt volgens bepalingen uit het NTMB-zorgsysteem
− Andere passende vormen van bewijs
5.
Uitvoeringsvoorwaarden
In de ‘algemene fiche producten groenbeheer’ vind je sommige uitvoeringsvoorwaarden die ook toegepast
kunnen worden op bodemafdekkingsmaterialen. Zowel opleiding als verpakking zijn relevant.
De omzendbrief van 26 mei 2004 betreffende de kwaliteit van houtsnippers voor gebruik als mulchmateriaal 7
geeft aan de Vlaamse gemeentebesturen richtlijnen over het aanbieden van kwaliteitsvol mulchmateriaal aan
4
http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/natuurtechnische-milieubouw-opnemen-in-bestekken-via-sb250-versie-3-1
http://www.wegenenverkeer.be/standaard-bestek-250/category/standaardbestek-250.html
6
http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/lastenboek-ntmb-zorgsysteem-voor-producenten-en-leveranciers-van-natuurtechnischeoeverbeschermingsmaterialen
5
pagina 4 van 5
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 10/11/2014)
hun burgers. De criteria uit de richtlijn zijn ook interessant voor het aankopen van mulchmateriaal, zoals
houtsnippers, door overheden.
De opdrachtnemer levert kwaliteitsvol mulchmateriaal. Daartoe volgt hij bij de productie ervan volgende
voorwaarden:
− Enkel gezond en zuiver snoeihout komt in aanmerking voor verhakselen tot mulchmateriaal. Fijn
groenmateriaal (gras, bladafval, haagscheersel, groen van coniferen …) is niet toegelaten, uitgezonderd
indien bij particulieren het eigen snoeiafval wordt verhakseld. Het produceren van mulchmateriaal uit
afvalhout (bouw- en sloopafval, paletten …) wordt eveneens niet toegestaan.
− Het mulchmateriaal moet vrij zijn van geur en verontreinigingen.
− De grofheid moet zich voor 90% bevinden tussen 10 en 50mm.
− De opslag van het verhakselde snoeihout is beperkt tot max. 2 maanden; het teveel dient afgevoerd te
worden naar een vergunde composteringsinstallatie.
De voorgestelde normen zijn eenvoudig na te leven en kunnen gecontroleerd worden. Met een werkschema
moet aangetoond kunnen worden dat de selectiecriteria worden opgevolgd en dat op de juiste wijze
verhakseld en opgeslagen wordt.
6.
Opmerkingen m.b.t. de fiche?
Het is voor de Vlaamse overheid belangrijk dat deze fiche gebruikersvriendelijk is voor alle aankopers. Hoe
meer aankopers hun ervaringen m.b.t. het gebruik van (de criteria uit) deze fiche delen, hoe beter we de fiche
kunnen maken. Aarzel dus niet om je opmerkingen door te geven.
Departement Leefmilieu, Natuur en Energie
Team Interne Milieuzorg
E-mail: imz@lne.vlaanderen.be
Tel.: 02 553 80 17
7
http://emis.vito.be/actuele_wetgeving/openbaar-afvalstoffenmaatschappij-voor-het-vlaamse-gewest-26-mei-2004-omzendbrief
pagina 5 van 5