Aardrijkskundig nieuws uit Madagascar

Viktor Van Herzele
3WetB
13
Aardrijkskunde
Aardrijkskundig nieuws uit Madagascar
2///Actualiteit Madagascar
Inleiding
Mijn opdracht bestaat eruit om voor het vak Aardrijkskunde een krantenartikel de actualiteit,
te bespreken. Ik moet dit artikel bespreken aan de hand van 2 andere artikelen die een link
hebben met het hoofdartikel.
Ik kreeg het eiland Madagascar toegewezen.
Op het eerste zicht leek mij dit geen eenvoudige opdracht. Tot mijn zus me vertelde dat haar
vriendin Eva naar Madagascar op reis ging. Dit was voor mij een unieke kans. Eva bracht mij
een krant mee, nl. ‘Madagascar Matin’.
Ik koos voor het artikel ‘La nourriture du futur à Madagascar’. In het Nederlands betekent dit:
‘Het voedsel van de toekomst in Madagascar’.
3///Actualiteit Madagascar
Situering en geografische informatie
Vooraleer we ons op het artikel gaan toespitsen, gaan we dit verrassend eiland even
situeren op de wereldkaart.
Madagascar is dus een eiland en het bevindt zich ten oosten van het vaste land van het
continent Afrika. Het ligt gescheiden van het continent Afrika, door Straat Mozambique.
Het is het op drie na grootste eiland ter wereld, na Groenland, Nieuw-Guinea en Borneo.
Het is al ruim 3 miljoen jaar oud en daarmee ook het oudste eiland ter wereld.
4///Actualiteit Madagascar
De afstand van noord naar zuid is ongeveer 1.580 km en van oost naar west ongeveer
579 km.
Het hoogste punt is de berg Maromokotro met een hoogte van 2.876 meter.
De belangrijkste rivier is de Manambolomati.
De berg Maromokotro
De rivier Manambolo
De hoogste top is de berg Maromokotro
5///Actualiteit Madagascar
Madagascar wordt door een bergketen in twee delen opgesplitst, oost en west.
De oost- en de westkant hebben daardoor ook hun eigen, specifiek karakter. Door die
bergketen wordt namelijk de regen vanuit het oosten komt, tegengehouden waardoor er
maar weinig regen valt op het westelijke deel van het eiland.
De bergketen en de ligging zijn twee factoren die er toe leiden dat het zuiden van het eiland
in tientallen jaren zonder 1 druppel regen, droogstaat. Een opmerkelijk gevolg hiervan is dat
hier totaal geen landbouw mogelijk is door gebrek aan water.
Het eiland kan in de volgende geografische gebieden worden verdeeld:
-
Centraal: het Centrale Hoogland: 800-1500 m hoog, steppegebied, hoogvlaktes:
roodachtig, rotsformaties.
Madagascar wordt ook wel ‘het Rode Eiland’ genoemd, vanwege zijn rode aarde.
Alhoewel Madagascar Afrikaans is, doet dit gebied meer denken aan Azië, vooral dan
door zijn rijstterrassen.
De bruine zone is het centrale hoogland
Regen komt uit het oosten:
=> westkant is droog => grote, dorre
bossen met gebochelde bomen;
=> oostkant is vochtig => jungle
=> zuiden is zeer droog => zout- en
zandvlaktes
" Het Rode Eiland "
6///Actualiteit Madagascar
-
Oost: opeenvolging van steile kusten met bomen, ontboste delen, klein struikgewas,
moerassige delen die uiteenlopen in lagunes en uiteindelijk uitlopen in een smalle
kuststrook van 50 km breed. Dit is in één woord samen te vatten als een grote jungle
(zie afbeelding hierboven).
-
West: grote alluviale vlaktes, die een mooie basis vormen voor de welbekende
gebochelde bomen van Madagascar.
Kalkplateaus zijn in dit gebied talrijk aanwezig.
Gebochelde boom
Ontstaan alluviale vlaktes
Kallkplateau
7///Actualiteit Madagascar
-
Zuid: droge vlaktes, bestaande uit zandvlaktes en opkomende zoutvlaktes.
een dorpje bestaande uit plaggenhutten of de typische rode huizen van meerdere
verdiepingen.
Verduidelijking van de woordenschat:
-
lagunes: een lagune is een soort meer dat ontstaat tussen een strand en een schoorwal
(lange smalle landtong) of strandwal. De lagune kan nog een verbinding met
de zee hebben. Lagunes treft men ook aan bij sommige koraalriffen.
-
alluviale: alluviaal is het losse materiaal (is de benaming voor
door wind, water en/of ijs getransporteerd materiaal) dat als sediment door een rivier is
afgezet.
8///Actualiteit Madagascar
Aardrijkskundige informatie
Natuurlijke kenmerken op het eiland Madagascar
Madagascar is het beloofde land voor elke natuurliefhebber.
80 % van de fauna en flora in Madagascar is endemisch.
Fauna
-
Lemures, de mysterieuze aapjes zijn welbekend in Madagascar en komen ook alleen
daar op het eiland voor. Er zijn zelfs 80 soorten te vinden.
-
Kameleon: in Madagascar leven er heel veel soorten. Zowel de kleinste als de grootste
kameleon komen er voor.
9///Actualiteit Madagascar
-
De ondertussen al uitgestorven olifantenvogel van maar liefst 4 meter groot was ook een
endemische vogelsoort.
Flora
Zo kent de oostkust tropische regenwouden.
Het berggebied Montagne d’Ambre kent bossen met varens en palmen.
10///Actualiteit Madagascar
Aan de zuidwestkust vind je zeer droog woestijngebied met het bizarre en intrigerende ‘spiny
forest’.
Al deze bossen zijn vrijwel uniek in de wereld, deze bomen (baobabs) vind je alleen op dit
schitterende eiland.
Ifaty spiny forest in Madagascar
Verklarende woordenlijst:
-
endemisch: niet elders voorkomend, kenmerkend voor één bepaald gebied. Veel
planten en dieren in het regenwoud komen maar in één bepaald gebied voor en
verder nergens anders. Zo`n plant of dier wordt dan `endemisch` genoemd.
11///Actualiteit Madagascar
Menselijke kenmerken op het eiland Madagascar
Levensstandaard
Madagascar is een van de armste landen ter wereld en bengelt achteraan de
ontwikkelingsindex van UNDP.
http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MDG
In de bovenstaande link vinden jullie de ontwikkelingsindex van Madagascar.
Het is u waarschijnlijk wel al opgevallen dat al deze cijfers zeer laag bij de minima liggen.
Hieronder vindt u de link van België en kunt u de cijfers vergelijken met Madagascar.
http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/BEL
In de onderstaande tabel heb ik de gemiddelde levensverwachting voor mannen & vrouwen
in Madagascar en België vergeleken. U kunt zien hoe groot de verschillen zijn.
Vrouwen
Mannen
Gemiddelde levensverwachting
Madagascar
België
59 jaar
Vrouwen
82,6 jaar
56 jaar
Mannen
77,3 jaar
De bevolking voert een dagelijkse strijd om te overleven.
Niet alleen is ze voor haar dagelijks leven grotendeels afhankelijk van natuurlijke bronnen, in
vele gebieden haalt zij een extra inkomen uit smokkel van tropisch hardhout en andere
natuurlijke rijkdommen. De laatste stukken natuur en oerbossen zijn daardoor helaas sterk
bedreigd.
12///Actualiteit Madagascar
Bevolkingsgroepen
Je kunt de verschillende bevolkingsgroepen ten dele herkennen aan hun fysieke
verschijning.
De mensen uit de hooglanden zijn Indonesisch van type.
De kustbewoners daarentegen lijken veel meer op Afrikanen.
De belangrijkste bevolkingsgroep is de Malagassiërs, komende vanuit Zuidoost-Azië.
(Madagascar lag vroeger nog aangepaald aan Indonesië).
De belangrijkste etnische groepen of stammen hierbinnen zijn:
- de Merina rond de hoofdstad,
- de Betsileo ten zuiden hiervan,
- de Betsimisaraka in het noordoosten en
- de Sakalava in het westen. Zij voerden de rijstteelt in.
In totaal zijn er 18 etnische groepen.
Madagascar heeft een relaxte leefstijl. Het begrip ’tijd’ is erg rekbaar op Madagascar.
13///Actualiteit Madagascar
Taal
Frans en Malgassisch (verwant aan de Maleise taal) zijn de officiële talen. Belangrijkste
omgangstaal is het Hova, dat door de Merina wordt gesproken.
Religie
De helft van de inwoners hangt animistische religies aan.
Ca. 45% van de bevolking is christen, ongeveer evenveel rooms-katholieken als
protestanten; ca. 5% is islamiet.
Animist
Verklarende woordenlijst:
-
animistische: (Latijn anima = 'geest', 'ziel') is het filosofisch, religieus of spiritueel
concept waarbij zielen of geesten niet alleen bestaan in mensen en dieren, maar ook
in planten, stenen of natuurlijke fenomenen zoals donder en geografisch zoals bergen
en rivieren.
Een animist gelooft in het bestaan van goede en kwade geesten, die kunnen huizen
in onder meer bomen, dieren en gebruiksvoorwerpen. De geesten moeten goed
gestemd worden door ze offers te brengen, het houden van rituelen, rituele dansen
en het houden van taboeregels.
14///Actualiteit Madagascar
Madagascar telt +/- 16 miljoen inwoners.
De bevolkingsdichtheid bedraagt ongeveer 26 inwoners per km2.
België telt 355 inwoners per km2. 75 % van de bevolking woont er op het platteland.
Op deze foto zien jullie de bevolkingsdichtheid van Madagascar.
Men verkrijgt een dicht bevolkt gebied wanneer men over 50 inw./km² beschikt.
Alleen de donkere groene zone is dus dichtbevolkt.
Gemiddeld krijgt een moeder er 6 kinderen.
Gezinnen met 10 kinderen en meer zijn er geen uitzondering.
15///Actualiteit Madagascar
Het voedsel van de toekomst:
Het artikel dat ik voor deze opdracht heb gekozen gaat over het voedsel van de toekomst.
Vooraleer ik het artikel vertaalt en gelezen had, had ik geen enkel idee wat dit onderwerp
inhield. Maar eigenlijk had ik het onderwerp al wat kunnen afleiden uit de bijgevoegde foto’s.
Zoals jullie al kunnen vermoeden, gaat mijn hoofdartikel over het eten van insecten en de
vele voordelen die eraan verbonden zijn.
Artikel uit de krant ‘Madagascar Matin”
Vrije vertaling naar het Nederlands
Het voedsel van de toekomst
In Madagascar
Deze voedseltendens heeft de neiging zich te
verspreiden en bereikt bijna de ganse planeet.
Als men over veranderingen op het vlak van
voedsel spreekt, behoort Madagascar er zeker
bij.
Het eten van krekels is niet onbekend in
Madagaskar. Maar ook zij die zich voeden met
regenwormen zijn geen onbekenden meer.
Eén van de kwekers maar ook een incontinentaal
gebruiker van regenwormen, Jean De Britto
Rakotomanana, bevestigt dat regenwormen
meerdere medische deugden hebben.
Of het nu om buikpijn, hoofdpijn of andere pijnen
gaat, alles wordt verzorgd met regenwormen.
Deze expert van regenwormen heeft zelfs
aangegeven dat deze dieren goed zijn om te
vermageren.
J D B Rakotomanana, alsook zijn gezinsleden
voeden zich met regenwormen.
Volgens zijn uitleg, zijn er niet minder dan 400
menu’s op basis van regenwormen.
16///Actualiteit Madagascar
In het artikel neemt men een interview af met Jean De Britto Rakotomanana. Deze man is
een kweker van wormen en ook een intensief gebruiker ervan.
Hij beweert dat wormen nogal wat medische deugden hebben. Ik hoor u al denken: ‘dit
hebben we hier in een goed ontwikkeld land als België niet nodig. We hebben voor heel wat
kwaaltjes wel een oplossing.’ Klopt wel, maar wat als we door het eten van insecten die
kwaaltjes, zoals hoofdpijn, buikpijn, … zouden kunnen voorkomen?
Meer nog, de expert beweert zelfs dat deze diertjes zouden helpen om te vermageren
(mocht dat nodig zijn). En aan variatie geen tekort, nog volgens de expert zouden er niet
minder dan 400 recepten zijn met regenwormen.
In de krant ‘Madagascar Matin’ stonden er zelfs 2 recepten.
°pizza belegd met insecten; en
17///Actualiteit Madagascar
°een quiche met wormen en krekels.
Nadat ik dit artikel gelezen en vertaald had, ben ik op zoek gegaan naar twee verwante
artikelen.
Mijn eerste keuze is gevallen op het artikel ‘Zo smakelijk ziet een insectenmenu er uit’ uit het
Nieuwsblad van 7 maart 2014. (van Peter Malaise)
Zo smakelijk ziet een insectenmenu er uit
Het Nieuwsblad,
Vr. 07 Mar. 2014, Pagina 9
Als voorgerecht: coquilles omringd door krekel, meelwormen en sprinkhaan, met tempura van grote sprinkhaan en appeltjes.
Als hoofdgerecht: kalfsvlees met meelwormenkorst en een krekelkroket. Als toetje: een chocolade moelleux waarvan de
bloem vervangen is door fijngemalen meelworm, en een bolletje ijs omringd door gekaramelliseerde meelwormen.
Smakelijk, zeggen de uitbaters van restaurant Bugs in Maarkedal dan. Zij serveren vanaf 20 maart voor 40 euro (inclusief
wijn) het eerste 'insectenmenu' van het land. 'Insecten zijn even voedzaam als varkensvlees. Maar we serveren ze bewust in
niet-herkenbare vorm', zegt David Creëlle. (pma)
www.popupbugs.be
PETER MALAISE ■
Ik zie velen van u al denken: ‘dit kan gewoon niet waar zijn.’
Toch wel, ook in België worden er insecten gegeten.
18///Actualiteit Madagascar
Misschien is het eten van krekels jullie niet onbekend, maar als ik het over het eten van
wormen heb, gaan jullie wellicht wél de wenkbrauwen fronsen.
Wat denken jullie bijvoorbeeld van dit bord?
Dit lijkt voor u misschien wat ongeloofwaardig maar toch wordt het gegeten, zelfs hier in
België.
Vanaf 20 maart 2014 serveert het restaurant Bugs in Maarkedal insectenmenu’s.
Als ik de foto’s bekijk, zien het er smakelijke borden uit. De insecten zitten er verwerkt in het
bloemsuiker, in de kroketten, in een bolletje ijs met gekarameliseerde meelwormen of
worden gebruikt als omhulsel voor coquilles. David Creëlle, de kok van het restaurant,
vertelt: ”insecten zijn even voedzaam als varkensvlees, maar we serveren ze bewust in nietherkenbare-vorm’.
19///Actualiteit Madagascar
Het tweede artikel waarvoor ik koos is: ‘Het voedsel van de toekomst’ uit Wablieft van 12
februari 2014. (N.N.)
Het voedsel van de toekomst
Wablieft,
Wo. 12 Feb. 2014, Pagina 0
Ze hebben pootjes. Hun larven krioelen. Ze vliegen en zoemen. Veel mensen houden niet van insecten.
Kan je ze in je mond steken en eten? Inderdaad. Insecten zijn het voedsel van de toekomst. Ze zijn
beter voor het milieu dan veel ander voedsel.
Eet jij insecten? Dat is helemaal niet vreemd. Volgens wetenschappers kunnen we meer dan 1.400
soorten insecten in de wereld eten. In Afrika, Azië en Zuid-Amerika eten veel mensen insecten. Je ziet
ze daar op markten.
Vreemd
In Noord-Amerika en Europa is insecten eten nog zeldzaam. Veel mensen vinden insecten vreemd en
vies. Volgens kenners heeft dat te maken met onze welvaart. We zijn rijk en kunnen ander voedsel
betalen.
Duurzaam
Waarom zouden we dan insecten eten? Omdat deze voeding duurzaam is. De wereld telt steeds meer
bewoners. De vraag naar voedsel wordt steeds groter. De grond om voedsel te oogsten of te kweken
wordt niet groter. Insecten hebben amper grond nodig om te groeien en te eten.
Beter dan vlees
Insecten kweken en klaarmaken kost minder energie dan vlees verwerken. We vervuilen de lucht dus
minder dan wanneer we grotere dieren kweken, slachten en verwerken. Insecten zijn dus beter voor het
milieu. Geven ze wel voldoende energie? Insecten zijn een bron van eiwitten, net als vlees.
Waarom lusten wij geen insecten?
Dit heeft hoofdzakelijk met onze cultuur te maken. Wij zijn het niet gewoon om insecten te
eten en vinden het maar vies.
Bijkomend kunnen we zeggen dat we door onze hoge levensstandaard het niet nodig
hebben om op zoek te gaan naar alternatieven voor ons gebruikelijke runds-, varkens- of
kippenvlees.
Waarom zouden we insecten gaan eten?
Wellicht is het bij ons in het Westen nog niet voldoende doorgedrongen dat we het milieu
beschadigen door intensief vlees te kweken, te slachten en te verwerken. Insecten zijn dus
beter voor het milieu.
20///Actualiteit Madagascar
Eigen mening
Zoals ik in het begin van mijn werkstuk al vertelde, was Madagascar voor mij een vreemd en
onbekend gebied.
Nu dat ik mijn taak aan het afronden ben, is mijn mening over dit eiland compleet veranderd.
Door mijn research op websites en in boeken en het bekijken van dvd’s, weet ik dat
Madgascar meer dan een bezoek waard is.
Het is een eiland die in vele facetten uniek is.
Het heeft een bijzondere en prachtige natuur. Het is een land dat vol zit met aparte dieren
die je nergens anders ziet, planten en bomen die alleen maar daar voorkomen.
Ook lijkt het me de moeite waard om er kennis te kunnen maken met de bevolking en hun
levenswijze die op zeer veel vlakken heel verschillend lijkt, als die van ons.
Ik hoop er, en dat meen ik, ze ooit eens naartoe te kunnen gaan en eventueel te kunnen zien
hoe ze daar insecten bereiden en eten.
Nadat ik het hoofdartikel had gelezen, vond ik het idee van insecten te moeten gaan eten,
ongeloofwaardig en ver van mijn bed.
Toen ik vorige week aan de ontbijttafel het artikel in de krant las dat er in Maarkedal een
restaurant insectenmenu’s gaat serveren en de foto’s van de lekkere schotels zag, was ik al
een andere mening toegedaan. Waarom zouden we daar niet eens reserveren, en er een
insectenmenu gaan proeven?
Want wanneer je daar langer over nadenkt, klopt het wellicht dat wij als Europeanen insecten
zien als iets vies, vreemd en iets dat niet op ons bord thuis hoort. Maar wij eten toch ook
garnalen, mosselen, nieren en rundstong, terwijl dit voedsel er ook niet echt appetijtelijk
uitziet maar wel zeer lekker kan zijn.
Daarom vind ik het initiatief van de kok van het restaurant in Maarkedal zeer positief. Ik hoop
dat mee daardoor onze visie op het eten van insecten wat kan veranderen.
Bijkomend is het volgens mij toch niet zo een slecht idee om in deze tijden waarin er zoveel
te doen is rond de opwarming van de aarde, voedsel- en watertekort en milieuvervuiling, na
te denken over een milieuvriendelijkere manier van voedsel kweken en bereiden.
Alhoewel ik het zeker kan begrijpen dat er mensen, al dan niet uit noodzaak, naar dergelijk
voedsel overstappen of het eens willen gaan proeven in een restaurant, ben ikzelf toch nog
niet direct geneigd om bijvoorbeeld mijn ouders aan te sporen om nu en dan eens insecten
op het menu te plaatsen. Laat ik alvast proberen hen te overtuigen om in Bugs in Maarkedal
eens te reserveren. Wie weet valt het in de smaak.
21///Actualiteit Madagascar
Bronnenvermelding:
HET VOEDSEL VAN DE TOEKOMST
N.N. (Nomen Nescio), ‘La nouriture du futur’ (Het voedsel van de toekomst), Madagascar
Matin, N° 1314, donderdag 7 november 2013, pagina’s 8-9
Peter Malaise, P.M., ‘Zo smakelijk ziet een insectenmenu eruit’, Het Nieuwsblad/Dender,
pagina 9
N.N. (nomen nescio), ‘Het voedsel van de toekomst’, Wablieft, pagina 0
De laatste 2 artikelen werden van de website Gopress gehaald waardoor niet alle informatie
werd vrijgegeven.
AARDRIJKSKUNDIGE INFORMATIE
David Attenborough, D.A., Madagscar, een eiland vol verassingen
N.N. (Nomen Nescio), Trotter Madagascar, Kasteelstraat 97 Tielt 8700, uitgeverij Lannoo,
s.d. (sine dato), 456 pagina’s
SITUERING EN EXTRA INFORMATIE
http://nl.wikipedia.org/wiki/Madagaskar / (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://www.infoplease.com/country/madagascar.html (Engels) / (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://www.stanley-livingstone.eu/maps-international-wereldkaart-natuurkundig-huge-opmagneetbord-wm-1043.html (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Manambolo/ (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://www.enchantedlearning.com/africa/madagascar/ (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://www.madagascargemstones.com/articles/republic_of_madagascar/geography_of_mad
agascar/ (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal_park_Isalo/ (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://www.didier-snauwaert.be/VLAAMSEARDENNEN.htm/ (geraadpleegd op 6/03/2014)
http://users.telenet.be/hhs-heist1/aardrijkskunde/Riviererosie.htm/
(geraadpleegd op 6/03/2014)
http://www.biosphereimages.net/High%20Resolution%20Images/Ifaty%20Spiny%20Forest.html/
(geraadpleegd op 6/03/2014)
http://hdr.undp.org/en/countries / (geraadpleegd op 8/03/2014)
http://www.landenweb.net/madagaskar/bevolking / (geraadpleegd op 8/03/2014)
http://www.snp.nl/geografie/afrika_en_midden_oosten/madagascar /
(geraadpleegd op 8/03/2014)
22///Actualiteit Madagascar
http://www.atlasreizen.be/madagaskar-a-biodiversiteit-onder-druk /
(geraadpleegd op 8/03/2014)
http://zoeken.erpe-mere.bibliotheek.be/detail/Menu-van-de-toekomst-reageerbuisvlees-en/Inde-pers/?itemid=|misc/persmappen|med49383709 / (geraadpleegd op 8/03/2014)