Introductiebrochure Geriatrie 2.indd
advertisement
GERIATRIE 2 INTRODUCTIEBROCHURE VOOR NIEUWE VERPLEEGKUNDIGEN EN STUDENTEN GERIATRIE 2 Introductiebrochure voor nieuwe verpleegkundigen en studenten versie oktober 2015 INTENSIEVE THERAPIE EENHEID (A3 + C3) 1 Versie januari 2010 Versie oktober 2015 GERIATRIE 2 Welkom Het team van de afdeling Geriatrie 2 heet je van harte welkom. Wij zullen ons best doen opdat jij je zo snel mogelijk thuis voelt in onze groep. Deze brochure biedt je een eerste kennismaking met onze afdeling. Op de volgende pagina’s vind je een overzicht van de gebruiken, modaliteiten en afspraken zodat je je op een vlotte en aangename manier kan inwerken op onze dienst. Uiteraard staan niet alle details in deze brochure. Als je nog vragen hebt of meer informatie wenst, kan je altijd terecht bij een collega. Geef ons gerust een seintje, want jouw opvang en begeleiding behoren tot ons takenpakket en zijn ook onze verantwoordelijkheid. We wensen je alvast veel werkgenot en veel succes! Voornaamste stelregel: als je twijfelt, vraag dan hulp! Dit doe je beter te vroeg dan te laat! 2 GERIATRIE 2 Inhoudstafel 1. Voorstelling van de afdeling p. 4 1.1. Locatie p. 4 1.2. Plaats binnen de organisatie p. 5 1.3. Multidisciplinair team p. 6 1.4. Het geriatrisch profiel p. 8 1.5. Afdelingsopdrachten p. 19 2. Een dag op de afdeling p. 21 3. Procedures & protocollen p. 25 3.1. Medisch-verpleegkundige technieken p. 25 3.2. Klinische paden p. 30 3.3. Administratieve-organisatorische procedures p. 30 4. Patiëntenvoorlichting p. 32 Jessa Patiëntgericht! p. 33 5. Communicatie p. 34 5.1. Telefonie p. 34 5.2. ICT p. 34 5.3. Mondelinge communicatie p. 34 5.4. Schriftelijke communicatie p. 35 5.5. Extra informatie p. 35 6. Personeelsinformatie p. 36 6.1. Ziekenhuisbreed p. 36 6.2. Dienstspecifiek p. 36 6.3. Teambuilding p. 37 3 GERIATRIE 2 1. VOORSTELLING VAN DE AFDELING GERIATRIE 2 1.1. Locatie Onze afdeling bevindt zich op de tweede verdieping, volg de groene pijl. De afdeling ligt in de Bvleugel en telt 27 bedden. Binnen de afdeling zijn de patiëntenkamers als volgt verdeeld: • 9 privékamers • 9 tweepersoonskamers • 1 uitwijkkamer voor palliatieve of storende patiënten Centraal op de afdeling bevindt zich de verpleegdesk met daarachter het verpleegstation en het bureel van de hoofdverpleegkundige. Links van het verpleegstation ligt de keuken. Tegenover de verpleegdesk ligt het doktersbureel. Rechts van de verpleegdesk liggen achtereenvolgens : de voorraadkamer met leeg–vol systeem, oplaadruimte voor spuitpompen, utility, badkamer en toilet personeel. De afdeling beschikt over een mooie dagzaal en een kiné-/ergoruimte. Grondplan 4 GERIATRIE 2 1.2. Plaats binnen de organisatie De afdeling Geriatrie maakt deel uit van de zorgcluster Geriatrie. Deze zorgcluster bestaat verder uit de volgende diensten: • Geriatriekliniek • Daghospitaal geriatrie • Liaison geriatrie • Geheugenkliniek • Gerontopsychiatrie Management Medisch manager Dr. Guido Claes Zorgmanager Anita Jans 5 GERIATRIE 2 1.3. Het multidisciplinair team De acute geriatriediensten zijn specifieke verpleegafdelingen die beschikken over een multidisciplinair team dat wordt gecoördineerd door een geriater. Geriater dr. Toon Delva Verpleegkundig team Guido Lempens Hoofdverpleegkundige geriatrie 2 Team verpleegkundigen & zorgkundigen Andere medewerkers • Ergotherapeuten • Kinesitherapeuten • Sociaal Werkers • Secretariaatsmedewerkers • Medewerkers onderhoud/logistiek 6 GERIATRIE 2 Referentieverpleegkundigen Stagementoren Daisy, Debby, Brenda, Leentje, Rosette, Marlies & Mihriban MVG Leentje, Manuela, Liliana & Brenda CPR & rampen Alex Palliatieve zorgen Marleen, Rosette & Veerle incontinentie- en stomazorg Jeannien & Gloria Ziekenhuishygiëne Cedric & Mihriban Patiëntveiligheid Tim & Daisy Dementie/delier Alex Keuken & voeding Marina Ergocoach Cedric Wondzorg Rosette & Daisy Pijn Rosette, Tanja & Brenda Meters & peters voor de opvang van nieuwe medewerkers 7 GERIATRIE 2 1.4. Het geriatrisch profiel Een persoon met een geriatrisch profiel is een oudere persoon die een belangrijke kwetsbaarheid vertoont omwille van één of meerdere van de volgende redenen: “beperkte homeostase (NB Het in evenwicht zijn van alle functies in het lichaam, zoals temperatuur, bloeddruk en ademhaling, en het vermogen van het lichaam dit evenwicht te behouden) actieve polypathologie, atypische klinische beelden, verstoorde farmacokinetica, gevaar van functionele achteruitgang, gevaar voor deficiënte voeding, tendens tot inactiviteit en bedlegerigheid, met toegenomen risico op opname in een instelling en afhankelijkheid bij de activiteiten van het dagelijks leven, psychosociale problemen.” Niet alle patiënten van ≥ 75 jaar beantwoorden aan deze definitie, maar er zijn anderzijds patiënten jonger dan 75 jaar die tot deze groep kunnen behoren. Bij patiënten met een geriatrisch profiel kunnen de pathologieën zich op een atypische manier presenteren, wat hun diagnose bemoeilijkt. De respons op de behandelingen kan anders zijn of vertraagd. Daarbij is er ook vaak nood aan sociale begeleiding. Om al deze redenen mag geriatrie niet opgevat worden als een pure ‘orgaangeneeskunde’, maar als een holistische en multidisciplinaire benadering. De eerste doelstelling is niet een eventuele ‘genezing’ maar een optimalisatie van het functioneren, de autonomie en de levenskwaliteit van de betrokken persoon. Op de geriatrische afdelingen worden zowel mannen als vrouwen opgenomen voor observatie, behandeling en revalidatie met als doelstelling deze bejaarde patiënt zo snel als mogelijk en zo optimaal mogelijk terug te laten functioneren in zijn thuismilieu. Add life to years: maximale kwaliteit van leven bewaren, zo lang mogelijk zelfstandig blijven, liefst in de eigen omgeving. De geriatrische patiënt wordt op de dienst, hetzij rechtstreeks van buiten uit (via spoed, huisarts,...), hetzij na een eerste behandeling op een andere dienst, opgenomen. De geriatrische zorg is uitgegroeid tot een echte specialiteit binnen de zorgverlening. Geriatrische zorg betekent naast diagnosestelling ook evaluatie van de functionele mogelijkheden en revalidatie. 8 GERIATRIE 2 Het zijn voornamelijk deze chronische aandoeningen die de validiteit van de bejaarde bedreigen. De morbiditeit bij ouderen kan men als volgt samenvatten: • arthrose en reuma: 50 % • hoge bloeddruk: 40% • verminderd gehoor: 39 % • orthopedische stoomissen: 17 % Vriendelijke en professionele zorg met respect voor iedereen is ons belangrijkste uitgangspunt! • hartziekten: 13 % • verminderd zicht: 14 % • urine-incontinentie: 15 a 30 % • depressie: 12 a 15 % • gangproblemen en vallen • gestoorde beweeglijkheid De jongvolwassene heeft meestal slechts één aandoening. Aan universiteiten wordt onderwezen dat de diagnose erin bestaat alle symptomen te herleiden tot een ziektebeeld. Bij de geriatrische hoogbejaarde is het het omgekeerde: meestal komen ze tot veel diagnosen, alhoewel er slechts schaarse, eerder atypische en weinig uitgesproken symptomen zijn. Er is vaak veel ongekende pathologie. Medische problemen blijven onbekend voor de arts. Het niet stellen van een diagnose kan snel de toestand van de hoogbejaarde verder verslechteren en nieuwe verwikkelingen uitlokken. Deze hoogbejaarde heeft geen neiging tot genezing en opstaan, doch een spontane neiging tot inactiviteit en bedlegerigheid, wat opnieuw veel pathologie kan veroorzaken, zowel op somatisch als op psychisch vlak. Tenslotte is bij de hoogbejaarde het belang van de begeleidende sociale problematiek kenschetsend. Er is vaak een belangrijke verwevenheid van medische problemen met psychosociale elementen: verwardheidproblemen, problemen van depressie en regressie. Conclusie De patiënten met een geriatrisch profiel vragen dus om een andere benadering dan andere patiënten van dezelfde leeftijd. Deze benadering, Comprehensive Geriatric Assessment (in het Nederlands vertaald door ‘globale geriatrische evaluatie‘), is in werkelijkheid veel meer dan een eenvoudige evaluatie of assessment. De benadering omvat immers drie opeenvolgende stappen: • een screening met wetenschappelijk gevalideerde instrumenten om de patiënten met een hoog risico op functionele achteruitgang die een geriatrische benadering nodig hebben, te identificeren. • een globale evaluatie (‘assessment’) van deze hoogrisicopatiënten om hun noden vast te stellen (functionele mogelijkheden, cognitieve prestaties, voedingssituatie, medische toestand, sociale situatie) om aanbevelingen uit te werken voor hun zorgplan. • het verstrekken van de gepaste evidence-based zorgen indien er geriatrische problemen werden vastgesteld. De ‘globale geriatrische evaluatie’, ook ’gestandaardiseerde geriatrische evaluatie‘ of ’globale gerontologische benadering‘ genoemd, is een ‘interdisciplinair multidimensionaal proces gericht op het bepalen van de medische, psychosociale en functionele mogelijkheden van een kwetsbaar persoon met het oogpunt een gecoördineerd en geïntegreerd plan te ontwikkelen voor zijn behandeling en zijn opvolging op lange termijn”. 9 GERIATRIE 2 Een verouderende (ziekenhuis)populatie Europa vergrijst De stijging van de levensverwachting en de daling van het geboortecijfer veroorzaken een vergrijzing van de Europese bevolking. In 2012 vertegenwoordigden de 65-plussers 17,9% van de bevolking van de 27 lidstaten. Tegen 2060 zal dit cijfer oplopen tot 29,3 %. België vormt hierop geen uitzondering: in 2014 was 17,9% van Belgen 65 jaar of ouder. Tegen 2060 zal dit stijgen tot 25,8%.2 Hoewel de meerderheid (72%) van de personen uit de leeftijdscategorie 65-74 jaar verklaart in goede gezondheid te zijn, neemt het aantal mensen met meerdere (chronische) aandoeningen toe. Bij de 75-plussers geeft slechts 57% aan nog in goede gezondheid te zijn.3 Onze gezondheidszorg staat voor een grote uitdaging: een diepgaande hervorming is nodig om aan deze evolutie tegemoet te komen. Ook de ziekenhuispopulatie vergrijst Het aandeel van patiënten ouder dan 75 jaar die gehospitaliseerd zijn in acute, niet-geriatrische diensten (niet-G diensten) ligt al vrij hoog: in 2011 vertegenwoordigden ze 27,24% van de patiënten en 43% van de hospitaliseringsdagen. De groep ≥ 85 jaar vertegenwoordigde respectievelijk 9,19% van de patiënten en 16,25% van de hospitaliseringsdagen op niet G-diensten. We verwachten een continue stijging van het aandeel van deze oudere patiënten in de volgende decennia. Binnen deze oudere populatie ligt het aandeel patiënten met een geriatrisch profiel hoog. Het concept ‘geriatrisch profiel’ wordt echter niet uniform gemeten. Dit levert cijfers op die gaan van 39 tot 51% in België en tot meer dan 80% in andere landen. Frailty of kwetsbare ouderen Ongeveer 40-50% van ouderen (75+) die opgenomen worden in het ziekenhuis zijn in meer of mindere mate kwetsbaar. Voor kwetsbare ouderen kan een opname in het ziekenhuis de reden zijn dat zij uit hun evenwicht raken met: • een hoger risico om complicaties te krijgen • verlies van autonomie • afhankelijk van zorg te worden • langer opgenomen te blijven • wellicht niet meer naar huis terug te kunnen • overlijden De kans is groot dat de patiënt niet op het gezondheidsniveau en/of functioneringsniveau van voor de opname terug komt. Daarom wordt fragiliteit opgevat als een geheel van kenmerken dat een geriatrische patiënt predisponeert tot functionele achteruitgang (capaciteitsverlies) en het risico verhoogt op het optreden van geriatrische ziektebeelden. In deze optiek geeft fragiliteit aan dat men met deze risicofactoren moet rekening houden om een ongunstig verloop te vermijden. Bovendien geeft een beschrijving van de patiënt volgens zijn fragiliteit, meteen ook zijn profiel aan bij opname in het ziekenhuis of woon- en zorgcentrum. 10 GERIATRIE 2 Invaliditeit en zorgbehoevendheid De actieve levensverwachting (het gemiddeld aantal jaren vrij van invaliditeit) neemt minder toe dan de globale levensverwachting en dit ingevolge de behandeling van acute dodelijke ziekten. • De levensverwachting bij de man van 65 jaar bedraagt 14 jaar. Van deze 14 jaar is de actieve levensverwachting 6 jaar, de overige 8 jaar is levensduur met beperkingen • De levensverwachting bij de vrouw van 65 jaar bedraagt 18.4 jaar. Van deze 18.4 jaar bedraagt de actieve levensverwachting 13.5 jaar, de levensduur met beperkingen 5 jaar. Zelfredzaamheid bij de 80- plussers 80- 84 jaar 3/4 zelfredzaam 85-89 jaar 6/10 zelfredzaam 90 en + 4/10 zelfredzaam • Bijna 1 op 5 van de 80-plussers verblijft in een woon- en zorgcentrum. • Zowat 1 op 7 van de 80-plussers geniet systematisch thuisverpleging. Gezondheidsindicatoren in Vlaanderen • Op jongere leeftijd is kanker de eerste doodsoorzaak gevolgd door hartziekten • Bij de 75-plussers zijn hart- en vaatziekten de eerste doodsoorzaak gevolgd door kanker, longziekten, dementie en andere. Prognose dementie • Bij de 85-plussers is 1 op 3 mensen dement. • Momenteel is 1 % van de bevolking dement. Men voorziet dat dit de komende 30 jaar zal stijgen tot 2% van de bevolking. Geriatrische ziektebeelden • Instabiliteit en vallen • Acute verwardheid • Incontinentie • Ondervoeding • Infecties • Immobilisatie Meest voorkomende ziekten in de geriatrie Cardiovasculaire aandoeningen • Hoge bloeddruk • Oedeem • Hartdecompensatie • Longoedeem • Longlijden, bv. COPD • Trombose van onderste ledematen met gevaar voor longembolie, . . 11 GERIATRIE 2 Infectieziekten: urinaire en respiratoire infecties • Bij een respiratoire infectie vermindert de zuurstofuitwisseling + de verminderde mobiliteit van het diafragma + slechte drainage van de bronchen t.g.v. weinig efficiënte hoest. Pneumoniegevaar. • Koorts is dikwijls de oorzaak van een ernstige dehydratatie. • Met de leeftijd is het dorstgevoel gestoord. De bejaarde kan sterven van dorst naast een glas water. Door dehydratatie en cerebrale hypoxie is de bejaarde dikwijls verward. Neurologische aandoeningen: (C.V.A. / T.I.A, metastasen, dementie . . .) Sub-comateuze toestand met of zonder motorische stoornissen, die aanleiding geeft tot volledige immobilisatie; gaat dikwijls gepaard met een verminderde sensibiliteit. De kans op ontstaan van decubitus is groot temeer daar de bejaarde overigens meestal vermagert, anemisch is en een gestoorde circulatie heeft. Valpartijen en de gevolgen ervan • Door de osteoporase treden er veel fracturen op. Door de immobilisatie treden spieratrofie en osteoporose zeer snel op. Tijdens de revalidatie verdwijnen ze echter slechts zeer langzaam. • Zoals reeds hoger vermeld is kenmerkend voor hoogbejaarde zieke mensen dat de ziekte zich presenteert met atypische symptomen: de ziekte verschijnt op een andere manier, door vagere klachten of door algemene symptomen als niet meer kunnen eten, algemene verzwakking, minder mobiel zijn, . . . • Eveneens kenmerkend is het snellere verlies aan zelfredzaamheid bij de zieke bejaarde en een neiging tot blijvende invaliditeit. • Verzorgingsprobleem • Plaatsingsprobleem • Bovendien is er de somato-psychosociale verwevenheid hetgeen wil zeggen dat lichamelijke ziekten vaker psychische en sociale gevolgen hebben, bv. acute verwardheid, agitatie, dementie en depressie + de onmogelijkheid om zich nog langer in zijn vertrouwde omgeving te handhaven. Psychische aandoeningen kunnen zich anderzijds voordoen als lichamelijke ziekte. • De verwikkelingen t.g.v. bedlegerigheid: flebitis, embolie, dehydratatie, doorligwonden, osteoporose, spieratrofie kunnen samen voorkomen bij eenzelfde patiënt. • Deze slechte toestand kan verergerd worden door een urinaire infectie (t.g.v. een blaassonde, t.g.v. aanwezigheid van stenen, t.g.v. de kaliumstoornissen door de osteoporose), contracturen. • Ook treden er soms digestieve moeilijkheden op: anorexia, refluxoesophagitis, diarree, braken en vooral constipatie met faecale impactie zijn vrijwel steeds aanwezig. • Verder mogen we niet vergeten dat de patiënt zich soms nutteloos voelt en zich totaal afhankelijk voelt.Hij heeft nog weinig gebieden waar zijn aandacht naar uitgaat, vermits zijn gezichtsveld extreem beperkt is. Op dat moment wordt zijn bed zijn enige “ik”. Hij vlucht erin weg en verbreekt alle contacten met de buitenwereld. Soms gaat hij echter meer en meer eisen van zijn omgeving en doet hij geen enkele inspanning meer. 12 GERIATRIE 2 Grote problemen die op de dienst geriatrie voorkomen (geriatric giants of geriatrische reuzen genoemd) • Verwardheid • Vallen • Gestoorde slaap • Verminderde inspanningscapaciteit • Langdurige imobilisatie • Voedingsproblemen • Incontinentie Geriatrie 2 in cijfers (2014) Aantal opnames 723 patiënten, gemiddeld 60 opnames per maand • 79 rechtstreekse opnames • 464 opnames via spoedgevallen • 16 overnames van intensive care • 169 transfers van andere afdelingen Aantal ontslagen 730 patiënten • 191 naar WZC • 410 naar woonst • 1 naar ander ziekenhuis • 2 naar psychiatrische instelling • 40 overlijdens • 19 andere bestemming als kortverblijf, service flat, .. Gemiddelde verblijfsduur 11 ligdagen 13 GERIATRIE 2 Specifieke kenmerken van een dienst geriatrie Een dienst geriatrie is een afdeling waar de ganse werking zowel op medisch, verpleegkundig als op paramedisch gebied bestendig gericht is op de toepassing van een actieve behandeling die moet toelaten de patiënten met een optimaal hersteld fysisch, psychisch en sociaal potentieel zo snel mogelijk te ontslaan. • De dienst wordt geleid door een internist-geriater. • De gemiddelde verblijfsduur mag in beginsel de 3 maanden niet overschrijden. • Bij de opname van de patiënt wordt begonnen met de samenstelling van een gedetailleerd dossier per patiënt. • In samenspraak met de sociaal werker wordt vanaf de opname een evaluatie gemaakt van alle mogelijkheden en van de vereisten voor een terugkeer naar huis of naar een thuisvervangend milieu. • Wekelijkse teamvergadering maandagnamiddag van 13u30 tot 15u00, met arts, hoofdverpleegkundige, verpleegkundige, student, diëtist, medisch secretaresse, kinesist, sociaal werker, logopedist en ergotherapeut. Het verslag van die vergadering wordt opgenomen in het elektronisch dossier. • In de dienst zal een gunstig psychologisch klimaat geschapen worden dat afgestemd is op de behoeften van de geriatrische patiënten. De patiënten eten, zo mogelijk, in groepsverband in de eetkamer. • Kine- en ergotherapie gebeuren zoveel mogelijk in groepsverband. De arts, verpleegkundigen en paramedici krijgen een aanbod van verschillende problemen, dat zo groot is dat men inventief moet aangelegd zijn om de bomen in het bos nog te kunnen zien. Het zou fout zijn alles tegelijk te willen behandelen. De deskundigheid van de geriater bestaat er dan in aIleen deze aandoeningen te behandelen die op dat ogenblik actueel zijn. Het is evenwel belangrijk andere aandoeningen, die nu niet actueel zijn, goed in het oog te houden. Elk van die aandoeningen kan immers plots actueel worden en op dat ogenblik al de andere diagnosen op de achtergrond duwen. Hier blijkt onmiddellijk het groot belang van een goed waterdicht systeem, waarbij alle waarnemingen elkaar aanvullen en waarbij als basis de grootst mogelijke samenwerking ligt bij de behandeling en verzorging van de geriatrische patiënt. Vergelijking dienst geriatrie en andere medische diensten Andere medische specialiteiten Meestal geplande behandeling of onderzoek. Diagnosestelling, behandeling en revalidatie volgen mekaar op Zorgverlening is goed op te delen in toilet, verband en begeleiding. Zo vlug mogelijk genzen van de kwaal. Geriatrische 80 % bereikt ons via spoedgevallen Diagnosestelling, behandeling en revalidatie verlopen simultaan. 24u op 24u – continu!!! Aandacht schenken aan de gehele situatie van de patiënt. Naast medisch-verpleegkundige problemen ook oog hebben voor bijhorende sociale en psychische problemen. Geaardheid van de patiënt. Wij moeten trachten de problemen te ontdekDe patiënt weet zijn klachten goed te formule- ken! De geriatrische patiënt gaat veel klachten ren, is coöperatief, komt op voor zijn rechten. of symptomen minimaliseren. Een groot deel van de patiënten doet geen sociale activiteiten meer, komt in een isolement terecht. 14 GERIATRIE 2 Meest voorkomende onderzoeken Radiologie • Röntgen o.z.: bv. RX thorax, skelet … • CT scanning (computertomografie, bv. schedel) • NMR-scan (nucleaire magnetische resonantie) • Echografie (bovenbuik, onderbuik, . . .) Endoscopie • Rectoscopie/sigmoidoscopie • Coloscopie • Gastroscopie • Ercp • Bronchoscopie Puncties • Sternumpunctie/ beenmergpunctie: opsporen van oorzaak van anemie • Pleurapunctie: meestal evacuerend, pijnverlichtend • Ascitespuntie: idem Neurologische aandoeningen: (C.V.A. / T.I.A, metastasen, dementie . . .) • Door de osteoporose treden er veel fracturen op. Door de immobilisatie treden spieratrofie en osteoporose zeer snel op. Tijdens de revalidatie verdwijnen ze echter slechts zeer langzaam. • Zoals reeds hoger vermeld is kenmerkend voor hoogbejaarde zieke mensen dat de ziekte zich presenteert met atypische symptomen: de ziekte verschijnt op een andere manier, door vagere klachten of door algemene symptomen als niet meer kunnen eten, algemene verzwakking, minder mobiel zijn, . . . • Eveneens kenmerkend is het snellere verlies aan zelfredzaamheid bij de zieke bejaarde en een neiging tot blijvende invaliditeit. Verzorgingsprobleem Plaatsingsprobleem EKG EEG Labo • Urine • Bloed • Stoelgang • Sputum • Wondvocht • Screening op MRSA • Hemoculturen 15 GERIATRIE 2 Meest voorkomende therapie Medicatie Medicatie is de belangrijkste therapie op deze afdeling. Heel wat bejaarden gebruiken niet alleen heel veel medicamenten, de mogelijke gevolgen en interacties, de problemen met toediening en klaarzetten, enz. maken van het hele medicatiegebeuren een bijzonder aandachtspunt. In de medicatiekast vind je een overzicht van afspraken en procedures die betrekking hebben op dit gebeuren en die jij je best spoedig eigen maakt. Op het vlak van medicatie dragen we als verpleegkundige een belangrijke verantwoordelijkheid. Kennis van medicatie, kennis van toediening, kennis van nevenwerkingen, begrippen als therapietrouw, zelfmedicatie, voorlichting en opvoeding,… zijn uitermate belangrijk. • Geneesmiddelen bij cardio-vasculaire aandoeningen -- Cardiotonica (Cordarone, Lanoxin) -- Anti-hypertensiva (Adalat, Amlor) -- Diuretica (Lasix, Aldactone, Burinex) -- Anticoagulantia (Fraxiparine) • Geneesmiddelen bij infecties -- Antibiotica (Augmentin) -- Antipyretica (Aspegic, Perfusalgan) -- Mucolytica (Lysomucil) • Geneesmiddelen bij COPD -- Bronchodilatatoren (Ventolin, Berotec, Atrovent, Combivent) vooral toediening via aërosol • Geneesmiddelen bij neurologische aandoeningen -- Bloedverdunners = anticoagulantia (Marcoumar, Sintrom, Eliquis, Xarelto) -- Anti-depressiva (Trazolan) -- Neuroleptica (Haldol) -- Slaapmedicatie (Dominal, Stilnoct) • Geneesmiddelen bij opstipatie -- Laxativa (Dulcolax, Agarol, Forlax, Movicol) • Geneesmiddelen bij diabetes -- Orale anti- diabetica (Glucophage, Diamicron) -- Insuline • Geneesmiddelen bij traumata -- Vitaminepreparaten -- Ijzerpreparaten -- Kaliumpreparaten • Geneesmiddelen voor het spijsverteringsstelsel -- Maagbeschermers (Zantac , Motilium, Pantomed) 16 GERIATRIE 2 Zuurstoftherapie- ademhalingsondersteuning • Toediening van 02 via neusbril of masker • Rechtzittende houding • Ademhalingskine & ademhalingsondersteuning PalIiatieve zorg De geneeskunde heeft met recht steeds haar hoofdaandacht geschonken aan de verlenging van het leven. In de geriatrie blijft de verlenging van het leven ook belangrijk, doch secundair aan de kwaliteit van het leven: add life to years not years to life. In sommige gevallen zal dus bv. een operatief risico genomen worden met als bedoeling de kwaliteit van het leven van de patiënt te verbeteren. In een ander geval zal juist om dezelfde reden een heelkundige ingreep niet gebeuren. • Pijnbestrijding • Kortademigheid aanpakken • Psychische begeleiding door palliatief support team • Comfortzorg Bij iedere patient wordt een CBT-code (code beperking therapie) afgesproken zodat het steeds duidelijk is wat er in een crisissituatie al dan niet moet gebeuren. Wanneer de keuze palliatieve zorg (CBT code 3) wordt gemaakt zal de “Zorgleiddraad” toegepast worden en zal men vooral focussen op symptoomcontrole en comfortzorg. Sociaal assistent • Vanaf de opname wordt er door de sociaal assistent/verpleegkundige onderzocht wat de mogelijkheden en vereisten zijn voor een terugkeer naar huis of naar een thuisvervangend milieu. • Het aangeboden pakket kan zeer verscheiden zijn: organisatie van thuisverpleging, warme maaltijden, poetsdienst, personenalarmsysteem (P.A.S.), organiseren van overleg met de thuisgezondheidswerkers (S.I.T.), mee zoeken naar plaatsvervangend milieu,. . . . • Ontslagmanagement en externe liaison Kinesitherapie • Mobilisatie in bed: passieve en actieve oefentherapie • Transfers: van bed naar stoel en omgekeerd • Gangrevalidatie met/zonder hulpmiddelen • Ademkine • Testings Belangrijkste uitgangspunt: Logopedie • Slikstoornissen de juiste patiënt krijgt • Spraakstoornissen het juiste medicament in de juiste dosering Diëtiste op de juiste wijze • Advies voeding op het juiste tijdstip. • Advies diëten • Advies bijvoeding en vervangvoeding 17 GERIATRIE 2 Ergotherapie • ADL-training: algemene dagelijkse levensverrichtingen (ochtendtoilet, eetsituaties, transfers). • Functionele training: motorische functietraining en training aan neuropsychologische dysfuncties (uitvalsverschijnselen, neglect). • R.O.T.: realiteitsoriëntatie training; dit betekent terugbrengen in de dagelijkse realiteit door aandacht en interesse op te wekken voor dagelijkse dingen, personen, gebeurtenissen (krant, T.V., klok, datum, . . . ). • Activiteitenbegeleiding: belangrijk doel is de reactivatie van de patiënt, een zinvolle tijdsbesteding; het kan een ondersteuning zijn voor het behandelingsplan (positief gedragsveranderend effect) en het leefklimaat op de afdeling bevorderen, gezelschapsspelen, kook- en bakactiviteiten. • Thuisbegeleiding: voorbereiding vanuit het beschermd milieu (ziekenhuis) naar de thuissituatie; bv. info geven over hulpmiddelen, eventueel huisbezoek. • AMPS (assement of motor and process skills): functionele test waarbij men kan vaststellen welke motorische en welke procesvaardigheden het dagelijks functioneren positief of negatief beïnvloeden. Doelstelling: functioneel niveau van de patiënt vaststellen, richtlijnen voor (ergo) therapie bepalen, adviseren voor ontslag. • Positionering van de patiënt: bv. bij CVA met hemiplegie. • Testings Kine-ergotraject Wanneer een ‘oudere’ ziek wordt, wordt zijn zelfstandig functioneren bedreigd. De behandeling van de oudere bestaat niet alleen uit het ‘genezen’ van de ziekte. Tevens is het noodzakelijk om het zelfstandig functioneren te onderhouden. Revalidatie is dus onontbeerlijk. Deze revalidatie gebeurt door een samenwerking tussen de ergotherapeut en de kinesitherapeut. De ergotherapeut richt zich vooral op arm/handfunctietraining, cognitieve revalidatie, functionele training zoals oefenen van transfers, uitproberen van hulpmiddelen,... De kinesisten streven vooral maximale zelfstandigheid en reactivatie na. Tevens evalueren zij het evenwicht, en zoeken ze mee naar het geschikte loophulmiddel. 18 GERIATRIE 2 1.5. Afdelingsopdrachten Er wordt gewerkt volgens het model van geïntegreerde verpleging, dus met patiëntentoewijzing. In ons team heeft ieder teamlid zijn eigen takenpakket en verantwoordelijkheden. Elke ochtend wordt er een werkplanning opgemaakt. Per team is er een verantwoordelijke verpleegkundige en een waarnemende verpleegkundige of zorgkundige. De afdeling is verdeeld in 3 teams van telkens 9 patiënten. Taken van de teamverantwoordelijke • De teamverantwoordelijke coördineert en stuurt de waarnemend verpleegkundige aan. • Hij/zij is aanspreekpunt van de familie. • Hij/zij is eindverantwoordelijk voor de directe patiëntenzorg van zijn/haar kamers. Dagelijkse bestaffing • 5 à 6 vroegdiensten waarvan minimaal 4 verpleegkundigen • 1 ergotherapeute • 3 verpleegkundigen met namiddagdienst • 1 nachtdienst (krijgt ’s nachts wel hulp bij het verschonen van en het geven van wisselhouding bij de patiënten) • 1 hoofdverpleegkundige • Aangevuld met enkele studenten (wisselend aantal) Enkel bij de verzorgingsronde om 18u00 toeren alle verpleegkundigen samen, gelet op de zwaarte van deze ronde waarbij heel wat patiënten opteren om in bed te gaan. Het is dan ook de enige uitzondering op de regel. In al de andere zorgrondes toert elkeen apart (met eigen team), binnen zijn groep van toegewezen patiënten. Bijkomende opdrachten Naast de patiëntentoewijzing worden er nog enkele bijkomende opdrachten toegewezen m.b.t. orde van de dienstlokalen: • Verbandkamer -- Kuisen, desinfecteren en aanvullen van de verbandwagen -- Kuisen van de medicatiewagen • Badkamers/berging -- Opruimen van deze lokalen -- Reinigen van toiletstoelen -- Aanvullen van incontinentiematerialen -- Afhaken van volle linnenzakken en vuilniszakken -- Opruimen linnenkarren. 19 GERIATRIE 2 - Reiniging, ontsmetting en opruim van bedpannen, waskommen, urinalen, bloemvazen,… - Er is 2 bedpanspoeler voorzien op de afdeling: materialen worden steeds met het zwaar programma behandeld (kwestie van goede hygiëne). - Er is voldoende materiaal voorzien zodat je na het plaatsen van het vuil materiaal in de spoeler onmiddellijk proper materiaal kan meenemen. Bijkomende taken nachtverpleegkundige • Briefingsbladeren van de 3 teams verzamelen, vastnieten en in de map briefing plaatsen. • Medicatie toedienen zo nodig • Labo’s klaarzetten per team op medicatiekar • Briefingsblad eventueel aanpassen • Nieuwe patiënten: reden van opname • CBT-code die aangepast is veranderen • Labo’s aankruisen • Glycemie’s aankruisen • Andere items eventueel aanpassen • Bij opmerkingen onderzoeken noteren • Aandachtspunten bij opmerkingen noteren (bv. nood aan slaapmedicatie) • Diarree • Koorts • Ingevuld briefingsblad per team afdrukken. • Verpleegdossier invullen • Enkel het nachtverslag in het verpleegdossier is juridisch relevant!!! Goede handhygiëne = veilige zorg 20 GERIATRIE 2 2. EEN DAG OP DE AFDELING GERIATRIE Uur Taken 07u00 07u15 • Overdracht nachtdienst naar vroegdienst • Bespreking van het uit te voeren werk tussen verantwoordelijke verpleegkundige, waarnemende verpleegkundige, student,... • Bloedafname, glycaemies • Toedienen van de “NUCHTER”medicatie • Controle bloeddruk , temperatuur en pols • Ochtendtoilet en verzorging/baden (bij voorkeur bij patiënten die het ontbijt in de zetel nuttigen) • Invullen van de verpleegdossiers • Uitdelen van het ontbijt • UItdelen van de ochtendmedicatie: de verantwoordelijke verpleegkundigen kijken de medicatie na onmiddellijk voor de toediening aan de patiënt • Afdekken van het ontbijt, fris water • Ochtendtoilet en verzorging/baden (overige patiënten) • Patiënten naar het kine/ergotraject brengen • Voorbereiding op onderzoeken • Beddenzorg • Ontbijt serveren aan patiënten die terugkomen van onderzoeken • Opruim kamers • Verantwoordelijke verpleegkundigen briefen aan de arts (en hoofdverpleegkundige) of toeren met de arts op maandag en vrijdag • Verpleegdossier invullen en medicatie klaar zetten • Spoelruimte en bergruimten opruimen, aanvullen van karren en verbandwagens • Uitvoeren van niet-omschreven taken die de goede werking van de dienst ten goede komen • Glycaemies • De eerste groep van verpleegkundigen gaat eten (bij voorkeur verpleegkundigen die tot 14u00 werken) samen met enkele studenten • Bedeling van het middagmaal • Uitdelen van de middagmedicatie: de verantwoordelijke verpleegkundigen kijken de medicatie na onmiddellijk voor de toediening aan de patiënt • Helpen bij het eten geven/bijvoedingen • Afdekken • Patiënten naar het toilet brengen of verschonen • Patiënten goed installeren voor hun middagrust, wisselhouding geven en positioneren • De tweede groep van verpleegkundigen gaat eten (bij voorkeur de verpleegkundigen die tot 15u30 werken) met de resterende studenten • Briefing aan de late dienst (die om 13u54 begint) • Uitdelen van koffie • Diverse taken: overleg referentieverpleegkundigen, bijscholingen,... • Ontslagen van patiënten begeleiden (administratie, kamers opruimen,...) • Patiënten ophalen uit bed, eventueel naar toilet helpen en installeren voor de middag 08u30 09u15 10u00 11u00 11u30 12u00 13u00 13u30 14u00 21 GERIATRIE 2 Uur Taken 14u00 • Briefing aan de late dienst (die om 14u30 begint) • Start verzorging per team (de vroege helpt de late nog met de meest hulpbehoevende patiënten) • Controle bloeddruk, temperatuur, pols • Patiënten goed installeren voor hun avondeten, wisselhouding en positioneren • Invullen van de verpleegdossiers • Verpleegkundigen eten op de afdeling • Uitdelen van het avondeten • Uitdelen van de avondmedicatie (17u00): de verantwoordelijke verpleegkundigen kijken de medicatie na onmiddellijk voor de toediening aan de patiënt • Verzorgingsronde met afdekken, installeren van patiënten, naar toilet helpen: bij deze verzorgingsronde toeren alle verpleegkundigen samen, gelet op de zwaarte van deze ronde waarbij heel wat patiënten opteren om in bed te gaan. Het is dan ook de enige uitzondering op de regel, in al de andere zorgrondes toert elkeen apart (met eigen team) binnen zijn groep van toegewezen patiënten • Invullen van de verpleegdossiers • Administratie • Einde bezoek • Patiënten installeren voor de nacht • Naar toilet helpen • Nazicht en distributie van de slaapmedicatie • Administratie • Orde van de afdeling • Briefing naar de nachtdienst 15u00 17u00 17u30 18u00 20u00 21u45 22u00 24u00 01u00 03u00 • Begroeten van de aanwezige patiënten. • Oproepen beantwoorden. • Medicatie voor 07u00 en 12u00 nakijken voor alle teams. Toeren: • Verzorging van die patiënten die men alleen kan helpen (laten drinken, zn medicatie geven • Wisselhouding • Controle incontinentie • Controle perfusies • Verzorging van die patiënten waarbij extra hulp nodig is (wisselhouding, verschonen,...) > lopende waak • Verder medicatie nakijken • Toeren : zie hoger • Diverse • Controle perfusies 22 GERIATRIE 2 Uur Taken 05u00 06u00 • Verpleegkundige komt helpen bij die patiënten waar het nodig is. • De overige patiënten zelf verschonen, decubituspreventie,... • Koffie zetten. • Nodige medicatie geven en controle perfusies. • Nachtverslag schrijven en verpleegdossiers invullen. • Eventuele toediening van medicatie volgens het voorgeschreven uur bv. Antibiotica van 06u00 • Overdracht naar de dagdienst 07u00 07u15 23 GERIATRIE 2 Patiëntenoverdracht Gebeurt minstens 3 x per dag mondeling en schriftelijk, aan de hand van een briefingsblad waarin de aandachtspunten van alle aanwezige patiënten worden genoteerd. • tussen 07u00-07u15: de nachtdienst aan de vroegdienst • rond 13u54 of 14u30: de vroegdienst naar de avonddienst • tussen 21u45-22u00: de avonddienst aan de nachtdienst Bezoekuren Op de afdeling geriatrie gelden de algemene bezoekuren van het ziekenhuis. • Privé-kamers: doorlopend van 09u00 tot 20u00 • Gemeenschappelijke kamers: van 14u00 tot 20u00 Van 14u00 tot 20u00 zijn bezoekers doorlopend welkom op deze afdeling. Familieleden die wensen aanwezig te zijn om hun familielid een handje toe te steken tijdens bijvoorbeeld de maaltijd,... zijn ook buiten deze uren welkom zolang de aanwezigheid niet storend is voor de medepatiënten of voor de goede werking van de afdeling. Goede afspraken maken hier goede vrienden. 24 GERIATRIE 2 3. PROCEDURES & PROTOCOLLEN 3.1. Meest voorkomende medisch-verpleegkundige technieken B1 B2 B1 B2 B2 B2 B2 B2 B2 B2 B2 B1 Parametercontrole Bloedstalen en hemoculturen nemen Hygiënische verzorging Intraveneuze perfusies en –transfusies Infuustherapie via diverse wegen in functie van de toe te dienen vloeistoffen Parenterale voeding Urinestaal nemen Toedienen van lavementen (bv. laxavit) Nemen van glycemie d.m.v. de glucometer Aspireren bij ademhalingsmoeilijkheden Isolatie Wondzorg Extra aandachtspunten Mobilisatie Er wordt elke dag beroep gedaan op iedereen om: • De immobilisatie en de gevolgen ervan vanaf de eerste dag te bestrijden. Dit is teamwerk, want het is een zware taak van arts, verpleegkundigen, fysiotherapeuten en ergotherapeuten. • De patiënt een zo hoog mogelijke graad van zelfstandigheid terug te geven of te laten behouden, voor wat betreft de activiteiten van het dagelijkse leven (A.D.L.) bv. zich voeden, kleden, hygiënische zorgen,... • Verder is het soms de bedoeling om een plaatsing voor te bereiden, hetzij naar een rusthuis, hetzij naar een rust- en verzorgingstehuis. Hierbij wordt beroep gedaan op de sociale dienst van het ziekenhuis. De specifieke deskundigheid van de verpleegkundige werkzaam op een afdeling geriatrie bestaat er dus in de FUNCTIONALITEIT van de patiënt te bewaken en te stimuleren. Vooral de A.D.L.-functies (wassen, kleden, mobiliteit, continentie, voeding, . . .) zijn hier belangrijk, maar ook het psychisch en sociaal welzijn van de patiënt mag je zeker niet uit het oog verliezen. Voorbeelden • Kan hij niet aan tafel eten in plaats van in bed? • Kan die blaassonde niet uitblijven? • Moeten we hier nog wel een luier gebruiken? • Kan deze patiënt niet langer opblijven en eventueel wat T.V. kijken? • Kan deze patiënt niet stappen tot op het toilet in plaats van de toiletstoel te krijgen op de kamer? 25 GERIATRIE 2 Je kan zo de soms lange weg naar het voor de patiënt hoogst bereikbare niveau van functioneren met kleine stapjes afleggen. Jij hebt dan samen met de patiënt een concreet en bereikbaar doel voor ogen en dit verhoogt de motivatie. Deze aandacht voor de functionaliteit is een doorlopende opdracht. Het is een houding van je, een ingesteldheid die steeds aanwezig moet zijn. Voorbeelden • Een patiënt niet met de rolzetel aan tafel rijden om te eten, maar enkele pasjes laten doen. • Tijdens het geven ven een bedbad een gesprek beginnen en de patiënt oriënteren in tijd, ruimte,. . . Hem vragen zijn gezicht zelf af te drogen. Hem vragen zelf zijn arm of been op te tillen. Dit kost inderdaad tijd en moeite en vraagt zoveel motivatie. Daarom is het nodig om van routineverzorging af te stappen. Het blindelings doorracen tegen de tijd en het tijdig klaar zijn met werk als enige doelstelling is op geriatrie niet op zijn plaats. Je moet je bij iedere patiënt opnieuw afvragen wat nu voor hem/ haar echt belangrijk is (of wat de patiënt vooral belangrijk vindt), en dan daaraan voldoende aandacht schenken, eventueel ten koste van andere minder belangrijke zaken, bv. opruim in de spoelruimte, kuisen van verbandwagen, e.d. . Deze kunnen ook gebeuren tijdens de namiddag. Dergelijke benadering van de patiënt geeft aan de dagelijkse basisverpleging een extra dimensie, is voor de patiënt van kapitaal belang en schenkt jezelf veel voldoening. Zo zien we bijvoorbeeld dat bepaalde verpleegkundigen alles gedaan krijgen van de patiënt, andere stoten steeds weer op verzet. Heel vaak heeft dit te maken met de manier van omgaan met die bejaarde. Controle diurese • Controle vochtbalans, patiënt veel laten drinken, stimuleren tot drinken. • Controle urine (helderheid, kleur, geur, . . . ) • Het intermittent sonderen en bijhouden van plaslijsten bij patiënten met retentie • Controle urinedebiet bij patiënt met verblijfsonde: - verblijfkatheters worden om de 14 dagen vervangen: datum van vervanging en dikte van de sonde zijn aangegeven in het verpleegdossier - urinecollector vervangen: dit gebeurt enkel aansluitend op het vervangen van de verblijfsonde (desnoods bij erg vuile urinezak). • Ledigen van de urinecollector: - niet steriele handschoenen aandoen - na het ledigen het kraantje ontsmetten met Hibitane • Gebruik van beenzakje (incokast B2) • Suprapubisch sonde • Bladderscan Doe niets ‘zo maar’, denk mee in de zorg! 26 GERIATRIE 2 Hygiënische zorgen A. Bedbad • Uitgangspunt: -- Maximaal stimuleren van de patiënt tot zelfzorg. -- Veel water en weinig zeep gebruiken (zeep droogt de toch al droge bejaarde huid nog meer uit hetgeen resulteert in jeuk en irritatie). -- Goed drogen, vooral in de huidplooien. • Alle bedden op de afdeling zijn elektrische hoog-laagbedden, met onrusthekkens, Het is dan ook de bedoeling om de hoogte van het bed aan te passen in functie van de activiteit. Bij verlaten van de kamer het bed op de laagste stand en dit in het kader van valpreventie. • Bedbaren: -- Maak zo weinig mogelijk gebruik van bedbaren, net als van alle andere vormen van fixatie. B. Toilet aan de lavabo • Maximaal stimuleren tot zelfzorg • Hulp bieden waar nodig C. Baden • Dit baden van patiënten wordt gespreid over 5 dagen om de extra werklast zodoende te spreiden. Samen met dit baden zal er extra aandacht geschonken worden aan nageltoilet en haarverzorging. Verwijzing naar pedicure of haarkapster is steeds mogelijk. • Gebruik wordt gemaakt van een hydraulisch hoog- laagbad + elektrische badstoel. • Het gebruik van etherische lavendelolie kan het bad nog een extraatje geven. D. Dagkleding Dagkleding kunnen aantrekken betekent voor de patiënt een eerste stap richting ontslag, het geeft mensen ook een beter gevoel en een beter zelfbeeld. Het is dus van belang om er voor te zorgen dat patiënten die revalideren of herstellen en die geen grote onderzoeken meer moeten ondergaan dagkledij kunnen dragen. E. Afwerking • Mondtoilet • Haarverzorging • Gehoorprothese correct aanbrengen • Bril (kuisen + meegeven naar dagzaal) • Eventuele ontharing (kin, bovenlip bij vrouwen) • Voldoende warm kleden (kamerjas bij het verlaten van de kamer) • Patiënt installeren in rolzetel met zuiver overtrek en naar dagzaal brengen • Patiënt drinken aanbieden 27 GERIATRIE 2 Wondverzorging • Afspraken in verband met de verzorging van de patiënt: al de gegevens zoals het verzorgen van wonden, het insmeren met zalf e.d. vind je terug in het individuele verpleegdossier, meer bepaald in de wondzorgbladen. • Het gebruik van vochtige wondverbanden bij decubituswonden. • Via individuele volgbladen per wonde wordt de evolutie in samenspraak met de arts en de wondzorgverpleegkundige gevolgd. • Gebruik van wondclassificatiesysteem (rood, geel, zwart). Incontinentiezorgen • Aandacht voor mictie of defaecatie op de wc-stoel, voor of na hygiënische zorgen. • Patiënten die minder beweging hebben, die minder drinken, die veel pijnstillers nemen riskeren faecale impactie. Stoelgangpatroon noteren is daarom van groot belang. • Het volgend incontinentiemateriaal is op de afdeling ter beschikking gesteld van de patiënt: -- onderleggers 50 x 70 -- inlegluiers + netbroekje -- nachtluiers • Al dit materiaal is zeer duur en wordt derhalve zeer individueel en doordacht gebruikt. • Teneinde de juiste maat van luier te kennen is het belangrijk om bij de patiënt de buikomtrek te meten. Aan de hand hiervan kan je bepalen welk luier je best gebruikt (voor meer info kan je steeds terecht bij Jeanien, referentieverpleegkundige incozorg). • Geen onderleggers gebruiken om patiënten proper te maken of om de grond te kuisen, maar wel celstofdoekjes. Deze doekjes mogen evenwel niet in het toilet of de spoelbak terecht komen. Geen pampers in de vuilzakken op de kamer of tussenruimte. Reinigen van de stuit kan steeds gebeuren met spuitbus MENALIND. Decubituspreventie • Bij bedlegerige patiënten zorgen voor zwevende hielen d.w.z. een kussen onder de kuiten zodat de hielen de matras niet raken. Eventueel gebruik maken van een dekenboog (ook om spitvoeten te voorkomen). • Wisselhouding: dit wordt aangeduid in het verpleegdossier. Dit komt erop neer dat de patiënt alle x- uur van houding veranderd wordt. Bij bepaalde patiënten het draaischema hanteren (zie verpleegorders). Speciale antidecubitus kussens in de zetel (repose). • Geen steeklaken. • Decubituspreventie is hoe dan ook minder kostelijk, minder ingrijpend en minder tijdrovend dan verzorging van decubitus. Bovendien is decubitus in sommige gevallen een belangrijke beroepsfout. • Matrassen, kussens, e.d. zijn slechts hulpmiddelen en vervangen nooit onze bijzondere aandacht voor het probleem noch de wisselhouding. 28 GERIATRIE 2 • Ook aanpassing en bijsturing van voeding zijn in deze essentieel. Cubitan is aangewezen als bijvoeding bij patiënten met doorligwonden. Valpreventie • Vallen is een belangrijk probleem op iedere geriatrische afdeling. • Om aan gerichte preventie te kunnen doen is een heel project uitgewerkt met de nodige afspraken en preventieve maatregelen. Ieders bijdrage is hier belangrijk. Wat deze preventie inhoudt, vind je terug in de brochure ‘Valpreventie’ en op de poster. • Elke valpartij wordt geregistreerd en doorgegeven aan de stafmedewerker kwaliteit via het registratieformulier op intranet. Zo nodig zal er een aangifte gebeuren aan de verzekering en dit kan via de ombudsdienst. • Patiënten met slecht schoeisel: patiënt en familie adviseren of doorverwijzen naar kinesist en ergotherapeut voor meer informatie. Voeding • De patiënt in eerst instantie comfortabel installeren!!! • Het tafeltje op de goede hoogte, kussen achter de rug. • Wie helpt wie? In principe blijft de toewijzing van de patiënt ook hier geldig. • Noteren indien er problemen zijn met voeding. • Zonodig bijvoeding aanbieden. • Hulp bij de maaltijd betekent soms overtuigen, motiveren, stimuleren van de patiënt. • Screenen van voedingsproblemen (NRS) en toedienen van bijvoeding en vervangvoeding. • Elke verpleegkundige zal deze screening uitvoeren bij de toegewezen patienten en dit zo vlug als mogelijk na de opname. • De screening herhalen tijdens het verblijf kan een waardemeter zijn voor de geboden maatregelen. • Inschakelen van de diëtiste waar nodig. • De patiënt heeft een ruime keuze in het voedingsaanbod. Het is mee onze verantwoordelijkheid er op toe te zien dat de patiënt ook maximaal gebruik kan maken van dit aanbod. Individuele zorg is hier van groot belang. • De nodige info omtrent soorten bijvoedingen en vervangvoedingen zijn beschikbaar. • Patienten die sondevoeding behoeven: er is een aangepast schema aangepast aan de behoeften van de geriatrische patiënt en dit betreffende soort voeding, hoeveelheid, inloopsnelheid, gebruik van voedingspomp. • Heb oog voor wat de patiënt soms achterhoudt van voeding, al dan niet in zijn koelkast. • Tandarts contacteren indien er gebitsproblemen zijn die goede voeding belemmeren. • Inschakelen van de logopediste bij slikproblematiek • Teuttassen worden niet meer gebruikt. Ook rietjes vergroten het risico op verslikken en worden derhalve niet meer gebruikt. 29 GERIATRIE 2 3.2. Klinische paden Er is een klinisch pad uitgewerkt voor Hartfalen. 3.3. Meest voorkomende administratieve-organisatorische procedures Ziekenhuisbreed Voor heel wat onderzoeken en behandelingen bestaan er procedures en voorschriften die elkeen geacht wordt te volgen. De beschrijving van deze procedures kan je terugvinden op Zorgnet, het intranet van het ziekenhuis. De uitvoering van de procedures is essentieel in het kader van verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid en patiëntveiligheid. Wanneer er ooit zaken mis lopen, zal men getoetst worden op het al dan niet navolgen van de voorgeschreven procedure. • Opname- en ontslagprocedure • Isolatie van besmette patiënten • Identificatiearmbandje • Decubituspreventie • Administratieve afhandeling van onderzoeksaanvragen • Meldingen van accidenten of bijna-accidenten Dienstspecifiek Voor de afdeling zelf bestaan er een aantal staande orders. Ze zijn door de artsen uitgeschreven en dienen gebruikt te worden als het omschreven probleem zich voordoet. Deze orders moeten strikt worden nageleefd. De bundel met deze orders ligt ter inzage in de verpleegpost. Het gaat over de orders: koorts, hypertensie, slaapproblemen, braken,... Fixatie-arme afdeling Als geriatrische afdeling hebben we wel eens te maken met patiënten met dool- of wegloopgedrag. Toch zullen we trachten om fixeren maximaal te vermijden en steeds te zoeken naar alternatieve oplossingen zoals het inschakelen van familieleden, het gebruik van wegloopdetectie, enz. . Gelet op het grote impact van fixatie op de patiënt en zijn familie zal er maximaal overleg zijn alvorens over te gaan op welke vorm van fixatie dan ook. Het streven naar een fixatie-arme afdeling is een belangrijk engagement. 30 GERIATRIE 2 Seniorvriendelijke omgeving We willen alles in het werk stellen om voor onze patiënten een seniorvriendelijke omgeving te creëren. Aan de hand van bevragingen en patiënteninterviews willen we sturen en maximaal trachten tegemoet te komen aan de verzuchtingen van onze oudere zorgvrager. 31 GERIATRIE 2 4. PATIENTENVOORLICHTING 4.1. Patiëntenbrochures Er zijn diverse patiëntenbrochures ter inzage en ter beschikking voor onze patiënten. Ziekenhuisbreed • Ombudsdienst • Een opname in het ziekenhuis, wat nu? • Wat na ontslag …informatie thuiszorg Dienstspecifiek • Welkom op de afdeling Een goed geïnformeerde patiënt is een gemotiveerde patiënt! • Acute verwardheid • Omgaan met mensen met dementie • Valpreventie • Slikproblemen: adviezen voor de familie • Incontinentie • Isolatiemaatregelen 4.2. Extra activiteiten voor de patiënt Elk jaar worden tijdens de ‘Dag van de oudere zorgvrager’ extra activiteiten gepland voor onze patiënten. Zo organiseerden we de voorbije jaren een ontbijt met spek en eieren, een bezoek van de manicure en een bezinningsmoment. 32 GERIATRIE 2 10 standaarden In het Jessa Ziekenhuis volstaat patiëntvriendelijkheid niet. We streven bewust naar patiëntgerichtheid. Dat betekent dat je niet enkel passief vriendelijk bent, maar oplossingsgericht en proactief handelt. Door het overtreffen van de verwachtingen van je patiënt zorg je ervoor dat hij niet enkel tevreden maar ook loyaal is. Als werkinstrument gebruiken we 10 standaarden die aangeven op welke manier je het verschil kan maken in je omgang met patiënten. 1. Zie de mens achter de patiënt: geef de patiënt het gevoel dat hij gezien en gehoord wordt. 2. Toon de mens achter de medewerker: zorg voor een menselijke connectie. 3. Geef informatie in de juiste dosis: doseren en herhalen is de boodschap. 4. Bouw samen aan het zorgverhaal: betrek je patiënt actief bij het proces. 5. Maak er een familieverhaal van: verlies de familie niet uit het oog. 6. Respecteer de privacy: gun de patiënt zijn veilige plek. 7. Maak wederzijdse afspraken: stel je grenzen. 8. Trek als team aan één koord: laat de patiënt voelen dat hij in veilige handen is. 9. Vergeet het eilandgevoel: ga in dialoog met andere diensten. 10.Vertrouw op de expertise van anderen: bundel de krachten met experts buiten de eigen muren. Meer informatie vind je op Jessanet! 33 GERIATRIE 2 5. COMMUNICATIE 5.1. Telefonie Alle telefoonnummers, DECTnummers en e-mailadressen zijn gemakkelijk opzoekbaar via Jessanet, zoekfunctie ‘Wie is Wie’. Verpleegeenheid Tel: 011 33 94 20 E-mail: geriatrie.3020@jessazh.be Hoofdverpleegkundige Tel: 011 33 94 20 E-mail: guido.lempens@jessazh.be Noodnummers Brand M.U.G. Alarm bij acute agressie 9999 9600 5555 5.2. ICT • De introductie van informaticatoepassingen is sterk merkbaar op de afdeling. We beschikken over een aantal vaste pc’s en laptops. Deze geven toegang tot: beddenbeheer, elektronisch beheer van medicatie, elektronisch patiëntendossier, Ultragenda, Intranet en dienstgebonden programma’s. • De pc’s worden enkel gebruikt voor professionele doeleinden. • Iedere medewerker werkt met zijn/haar eigen login (code gebruiker en paswoord). 5.3. Mondelinge communicatie Briefing Ieder dag om 10u00 is er een briefing met arts, teamverantwoordelijken per team en hoofdverpleegkundige. Teamoverleg Iedere maandag om 14u00 is er teamvergadering met arts, kinesist, ergotherapeute, hoofdverpleegkundige en van elk team de verantwoordelijke (of bij afwezigheid de waarnemend verpleegkundige). Dienstvergadering De hoofdverpleegkundige organiseert vier keer per jaar een dienstvergadering voor het verpleegkundig team. Twee tot drie mensen zorgen voor de dienstverzekering. 34 GERIATRIE 2 5.4. Schriftelijke communicatie Checklist briefing Goede briefing is de hoeksteen van goede patiëntenzorg, duidelijke en volledige briefing zorgt mee voor continuïteit van zorg. Onderstaande punten kunnen aan bod komen tijdens de briefingsmomenten en helpen je structuur te brengen in deze overdracht. Aandachtspunten • Patient • Kamer • Reden van opname, bv. onhoudbare thuissituatie: gevallen, koots • Geplande ontslagdatum • Bestemming na ontslag Thuis/rusthuis/revalidatie • Cognitie -- verwardheid -- wegloopgedrag -- roepgedrag -- agressie 5.5. Extra informatie Websites • www.pletmedicatie.be • www.geriatrie.be Mappen • Beschikbaar op de afdeling zelf Tijdschriften • Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie Beroepsverenigingen • Belgische vereniging voor Gerontologie en Geriatrie 35 GERIATRIE 2 6. PERSONEELSINFORMATIE 6.1. Ziekenhuisbreed Op Jessanet vind je: • algemene personeelsinformatie (ziektemelding, verlof, uurrooster verzekering,...) • informatie over de evaluatieprocedure • informatie over de vormingsprocedure • stappenplan per dienst Een groot deel van deze informatie vind je ook in de infomap die je ontvangt bij je aanwerving. 6.2. Dienstspecifiek Uurrooster Vroegdienst 07u00 - 15u06 (half uur pauze) 07u00 - 14u30 (half uur pauze) 07u00 - 13u00 13u54 - 22u00 (half uur pauze) 14u30 - 22u00 (half uur pauze) 21u45 - 07u15 08u00 - 16u06 (half uur pauze) Namiddagdienst Nachtdienst Dagdienst • Het uurrooster is opgebouwd volgens de regels van het gezond roosteren. Dit betekent dat wie ruilt ook maximaal rekening houdt met de vermelde regels. Bovendien is het erg belangrijk in het kader van collegialiteit en fair play dat je, indien je ruilt, aanbiedt aan de ander om dit terug te werken. • Overuren worden onmiddellijk op de lijst geschreven. • Wijzigingen op de dienstlijst gebeuren steeds in overleg (schriftelijk bij wijziging na goedkeuring normrooster). • De aanwezigheid van de kladlijst maakt het mogelijk om bij de planning van privé-activiteiten rekening te houden met zijn/haar avonddiensten, weekends en nachtdiensten. • Voor schoolvakanties gelden er specifieke afspraken. • Kerstmis en nieuwjaar worden gewerkt volgens een beurtrol. • Onthou steeds dat datgene wat je extra vraagt, door je collega moet worden bijgewerkt. 36 GERIATRIE 2 Ziekte Bij ziekte dien je ten laatste 1 uur voor het aanvangsuur te verwittigen. Neem telefonisch contact op met de dienst en/of de hoofdverpleegkundige. Je moet steeds je hoofdverpleegkundige verwittigen (bv. je belt om 06u00 met je collega van de nacht dat je afwezig zal zijn. Er wordt dan van je verwacht dat je vóór 14u00 contact neemt met je hoofdverpleegkundige om de afwezigheidsduur door te geven nadat je bij een arts bent geweest). Vorming Regelmatig worden er bijscholingen gegeven die dienstspecifiek zijn. Net zoals op de dienstvergaderingen wordt een maximale aanwezigheid verwacht. Op de dienst hebben we referentieverpleegkundigen. Ze zullen je graag helpen bij vragen over bepaalde deelgebieden. Daarnaast kan je steeds terecht bij onze hoofdverpleegkundige. Geef zelf eerlijk aan of je meer of andere begeleiding nodig acht. 6.3. Teambuilding • Barbecue of etentje • Kerstfeestje, al dan niet alternatief • ... De risicoanalyse en werkpostfiche vind je op onze website: http://www.werkenbijjessa.be/stage---jobstudent/stage-in-het-jessa-ziekenhuis. Heel wat concrete verwachtingen, afspraken, procedures,... vind je in verslagen van dienstvergaderingen, in het infoblad Intern, in het personeelsblad dat je regelmatig krijgt, op Jessanet. Het is aan jou om je deze info eigen te maken. We rekenen echt op jou om onze missie: ‘‘Vriendelijke en professionele zorg met respect voor iedereen“ te helpen realiseren. We willen vooral met een positieve ingesteldheid dagdagelijks onze ouderenzorg gestalte geven. Wij willen met zijn allen je helpen om je weldra thuis te voelen in ons team. We willen vooral samen met jou een bijdrage leveren aan goede patiëntenzorg om alzo te komen tot meerarbeidsvreugde en teamspirit. Wees welgekomen op deze dienst! Guido 37
