19e eeuw - WordPress.com

E
19
EEUW
L I T E R AT U U R G E S C H I E D E N I S – V 5
TERUGBLIK
E
18
• Spectatoriale tijdschriften
• Kinderliteratuur
• Imaginaire reisverhalen
• Zedenroman (briefroman)
15 minuten:
Lees de eerste en een van de
laatste brieven uit de roman,
Sarah Burgerhart. Zoek daarna
uit hoe het hele verhaal is
verlopen.
www.iknoemjebloemen.nl
EEUW
Tot nu toe gelezen/behandeld:
Karel ende Elegast, Lanceloet en het hert met de witte voet, Reinaert de Vos, Marike
van Niemeghen, Warenar, brieven Sarah Burgerhart,
HISTORISCHE CONTEXT
• Herstel in Europa
• Streven naar nationalisme en imperialisme
• 19e eeuw  van de rijke burger (bourgeoisie)
• Nieuwe arbeidsvormen door industrialisatie en
kapitalisme
• Groei van steden, metropolen – begin
massacultuur
NEDERLAND, MODERNITEIT
• 1848 Willem 2 , grondwet (Thorbecke)
• Nederlandsche Handelmaatschappij
• Toenemende politieke en sociale bewustwording
• Individualisme
• Burgerlijke ideologie; eer, deugdzaamheid, respect voor gezag en
godsdienst
MODERNISERING
• Ontkerkelijking
• Verzuiling
• Emancipatie
• Feminisme
FILOSOFIE EN WETENSCHAP
• Materialisme
‘Materiële en economische omstandigheden bepalen het
bestaan van de mens’
• Communisme (Karl Marx)
‘Eigendom en arbeidsindeling leidt tot vervreemding van de
mens’
(proletariaat vs bourgeoisie)
 ontstaan van socialisme
FILOSOFIE EN WETENSCHAP
• Ontwikkeling van massacultuur
‘Industrialisatie, techniek en vooruitgang leggen de mens
op waardoor hij ontvreemd’ (Nietzsche)
• Causale verbanden binnen de natuurwetenschappen
Evolutietheorie (Charles Darwin)
een dwang
KUNST
• Fotografie
• Romantiek
• Vol engagement
• Realisme
• Impressionisme
VAN VERSTAND NAAR GEVOEL
Na oorlog en misère – armoede, hongernoden en natuurrampen
Dus….
drang naar gevoelsleven en lekker wegdromen over betere tijden en
paradijselijke oorden.
ROL LITERATUUR
• Begin van de eeuw een
opvoedkundige functie
- domineedichters
(Nicolaas Beets, Guido Gezelle e.a.)
• Daarna van belerend naar
amuserend en autonoom
(tachtigers)
• Literatuur als massamedium
(ontstaan massalectuur)
• Reactie l’art pour l’art
E
19
EEUW
LELIJK? MOOI?
‘Lelijk!’ zegt gij. - Neen voorwaar!
Veel moge aan dit schoon ontbreken:
De adel van een ziel is daar,
Die van 't schoonste weet te spreken,
En de liefde van een hart,
Dat nooit moe van weldoen werd.
‘Mooi!’ verklaart gij. - Waarlijk niet!
Niets moge aan die schoonheid falen:
Die de koude glimlach ziet
Om gesloten lippen dwalen,
Die de trots voelt van die blik,
Blijft bewondren, maar - met schrik.
Gedichten, deel IV (1905)
ROMANTIEK
VOORLEESFRAGMENT