Page 1. GECONSOLIDEERDE JAARREKENING
advertisement
GECONSOLIDEERDE JAARREKENING Inhoudsopgave DEFINITIES GECONSOLIDEERDE JAARREKENING Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten Geconsolideerde balans (overzicht van de financiële positie) Geconsolideerd kasstroomoverzicht Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen Toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening Verslag van de commissaris STATUTAIRE JAARREKENING Statutair overzicht van de financiële positie en van de winst- en verliesrekening Analyse van de winst- en verliesrekening en van het overzicht van de financiële positie Page 1. DEFINITIES Geassocieerde ondernemingen Vennootschappen waarin de groep CFE een invloed van betekenis heeft en die geconsolideerd worden volgens de vermogensmutatiemethode. Aangewend kapitaal Immateriële vaste activa + goodwill + materiële vaste activa + werkkapitaal Werkkapitaal Voorraden + handelsvorderingen en andere vorderingen uit operationele activiteiten + andere vlottende activa + vaste activa aangehouden voor verkoop – andere courante voorzieningen – handelsschulden en andere schulden uit operationele activiteiten – actuele belastingverplichtingen – andere kortlopende verplichtingen EBIT Bedrijfsresultaat EBITDA EBIT + afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen + andere niet kaselementen + aandeel in het resultaat van de vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast. Page 2. GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN GEREALISEERDE EN NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN Boekjaar afgesloten op 31 december (in duizenden euro) 2012 2011 1.898.302 72.155 (1.132.066) (371.938) (265.374) (119.683) 0 1.793.834 72.078 (1.072.616) (338.479) (268.536) (101.350) 0 81.396 84.931 (24.134) 5.193 (19.174) 8.966 (29.149) (16.301) 4.299 (18.569) 14.838 (15.733) 52.247 69.198 (3.505) (13.056) 48.742 56.142 489 868 49.231 57.010 (162) 2.071 Resultaat - Aandeel groep 49.069 59.081 Resultaat van het boekjaar (inclusief aandeel van de minderheidsbelangen) 49.231 57.010 Financiële instrumenten: veranderingen in de reële waarde Omrekeningsverschillen (waarvan -92 duizend EUR mbt minderheidsbelangen) Uitgestelde belastingen Verandering van consolidatiemethode (na uitgestelde belasting) Niet-gerealiseerde resultaten Globaal resultaat: - Aandeel van de groep - Aandeel van de minderheidsbelangen (10.045) 2.639 4.018 0 (3.388) 45.843 45.773 70 (14.462) 1.812 5.785 0 (6.865) 50.145 52.006 (1.861) 3,75 3,50 4,51 3,97 Omzet Opbrengsten uit aanverwante activiteiten Aankopen Bezoldigingen en sociale lasten Andere exploitatiekosten Afschrijvingskosten Bijzondere waardevermindering van goodwill Toelichting 4 6 7 6 12-14-15 Bedrijfsresultaat Bruto financieringskosten Financiële opbrengsten uit geldbeleggingen Andere financiële lasten Andere financiële opbrengsten Financieel resultaat 8 8 8 8 Resultaat vóór belastingen Winstbelastingen 10 Resultaat van het boekjaar Aandeel in het resultaat van de vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast 16 Resultaat van het boekjaar (inclusief aandeel van de minderheidsbelangen) Minderheidsbelangen Nettoresultaat aandeel van de groep per aandeel (EUR) (basis en verwaterd) Globaal resultaat aandeel van de groep per aandeel (EUR) (basis en verwaterd) 9 10 11 Page 3. GECONSOLIDEERDE BALANS Boekjaar afgesloten op 31 december (in duizenden euro) Immateriële vaste activa Goodwill Materiële vaste activa Vastgoedbeleggingen Vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast Andere financiële vaste activa Langlopende afgeleide instrumenten Andere vaste activa Uitgestelde belastingvorderingen Toelichting 12 13 14 15 16 17 28 18 10 2012 2011 12.651 33.401 980.434 2.056 18.364 56.586 0 9.283 22.787 9.839 28.725 899.618 7.067 15.128 30.631 0 10.923 11.412 1.135.562 1.013.343 186.534 732.466 84.240 0 153 260.602 158.850 761.407 60.242 148 1.759 208.347 Totaal vlottende activa 1.263.995 1.190.753 Totaal van de activa 2.399.557 2.204.096 21.375 61.463 1.088 (17.673) 460.012 6.154 532.419 6.227 21.375 61.463 1.088 (11.646) 425.999 3.423 501.702 7.059 538.646 508.761 13.432 10.679 70.745 479.120 32.853 13.789 14.720 10.613 82.833 434.896 24.694 12.630 620.618 580.386 11.652 24.168 689.475 21.579 181.474 4.201 307.744 16.040 31.547 635.159 24.975 124.268 5.646 277.314 Totaal kortlopende verplichtingen 1.240.293 1.114.949 Totaal eigen vermogen en verplichtingen 2.399.557 2.204.096 Totaal vaste activa Voorraden Handelsvorderingen en andere bedrijfsvorderingen Andere vlottende activa Kortlopende afgeleide instrumenten Financiële vlottende activa Geldmiddelen en kasequivalenten Kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Geconsolideerde reserves en reserve in verband met afdekkingsinstrumenten Ingehouden winsten Omrekeningsverschillen Eigen vermogen – Aandeel van de groep CFE Minderheidsbelangen 20 21 21 28 22 9 Eigen vermogen Pensioenverplichtingen en personeelsbeloningen Voorzieningen Andere langlopende verplichtingen Financiële schulden Langlopende afgeleide instrumenten Uitgestelde belastingverplichtingen 24 25 27 28 10 Totaal langlopende verplichtingen Voorzieningen voor verliezen einde werf Voorzieningen voor andere courante risico’s Handelsschulden en andere bedrijfsschulden Actuele belastingverplichtingen Financiële schulden Kortlopende afgeleide instrumenten Andere kortlopende verplichtingen 25 25 21 27 28 21 Page 4. GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT Boekjaar afgesloten op 31 december (in duizenden euro) Toelichting 2012 2011 Operationele activiteiten Resultaat - Aandeel groep Correcties voor niet operationele elementen of elementen zonder invloed op de kasstromen Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa en vastgoedbeleggingen Toevoeging aan de voorzieningen Waardeverminderingen op vlottende en vaste activa Niet-gerealiseerde wisselkoersverschillen (winst)/verlies Opbrengsten uit renten en financiële activa Rentelasten Verandering in de reële waarde van afgeleide instrumenten Verlies/(winst) verbonden aan de overdracht van materiële vaste activa Belastingen van het boekjaar Minderheidsbelangen Aandeel in het resultaat van de vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast 49.069 59.081 119.683 (13.012) 10.559 685 (5.193) 22.439 680 (3.489) 3.505 162 (489) 101.350 (2.763) (2.510) (1.925) (4.299) 16.499 (1.840) (2.227) 13.056 (2.071) (868) Kasstromen uit operationele activiteiten vóór de wijzigingen van het werkkapitaal 184.599 171.483 Afname/(toename) van de handels- en overige kortlopende en langlopende vorderingen Afname/(toename) van voorraden Toename/(afname) van handelsschulden en overige kortlopende schulden (32.449) (124.819) (25.936) 56.928 4.409 82.560 Kasstromen uit operationele activiteiten 183.142 133.633 Betaalde rente Ontvangen rente Betaalde /ontvangen winstbelastingen (22.439) 5.193 (15.888) (16.499) 4.299 (18.841) Netto kasstromen uit operationele activiteiten 150.008 102.592 13.626 (203.930) (4.431) 0 21.329 (189.681) (10.772) 0 0 0 (2.236) 0 (196.971) (179.124) Leningen Terugbetaling van schulden Uitgekeerde dividenden 207.483 (97.275) (15.056) 159.534 (31.719) (16.365) Kasstromen uit (gebruikt in) financieringsactiviteiten Nettotoename/(afname) van de geldmiddelen Geldmiddelen en kasequivalenten bij het begin van het boekjaar Wisselkoerseffecten Geldmiddelen en kasequivalenten op het einde van het boekjaar 95.152 48.189 208.347 4.066 260.602 111.450 34.918 175.518 (2.089) 208.347 Investeringsactiviteiten Verkoop van vaste activa Aankoop van vaste activa Overname van dochterondernemingen met aftrek van verworven geldmiddelen Bedrijfscombinatie door joint ventures na aftrek van verworven geldmiddelen 5 Wijziging van het deelnemingspercentage in de gecontroleerde vennootschappen Kapitaalverhoging van de vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast 16 Kasstromen uit investeringsactiviteiten Financieringsactiviteiten 22 22 Page 5. GECONSOLIDEERD MUTATIEOVERZICHT VAN HET EIGEN VERMOGEN Voor de periode afgesloten op december 2011 Kapitaal (in duizenden euro) Per 31 december 2010 21.375 Uitgifte- Ingehoud Reserve premie en afdekkingswinsten instrumenten 61.463 Globaal resultaat van het boekjaar Dividenden aan aandeelhouders 383.283 (2.968) 59.081 (8.678) Herwaarderingsmeerwaarden 1.088 Omrekeningsverschillen Eigen vermogen aandeel van de groep 466.061 9.385 475.446 1.603 52.006 (1.861) 50.145 (16.365) 21.375 61.463 425.999 (16.365) (11.646) 1.088 Totaal 1.820 Dividenden minderheidsbelangen Per 31 december 2011 Minderheidsbelangen 3.423 501.702 (16.365) (465) (465) 7.059 508.761 Voor de periode afgesloten op 31 december 2012 Kapitaal (in duizenden euro) Per 31 december 2011 21.375 Uitgifte- Ingehoud Reserve premie en afdekkingswinsten instrumenten 61.463 Globaal resultaat van het boekjaar Dividenden aan aandeelhouders 425.999 (11.646) 49.069 (6.027) Herwaarderingsmeerwaarden Omrekeningsverschillen 1.088 3.423 501.702 7.059 508.761 2.731 45.773 70 45.843 (15.056) Eigen vermogen aandeel van de groep (15.056) Dividenden minderheidsbelangen Per 31 december 2012 21.375 61.463 460.012 Minderheidsbelangen (17.673) 1.088 6.154 532.419 Totaal (15.056) (902) (902) 6.227 538.646 Page 6. KAPITAAL EN RESERVES Het kapitaal op 31 december 2012 bestaat uit 13.092.260 gewone aandelen zonder vermelding van nominale waarde. De houders van gewone aandelen hebben het recht om dividenden te ontvangen en hebben recht op één stem per aandeel op de algemene vergaderingen van aandeelhouders. De toename van de omrekeningsverschillen is hoofdzakelijk te wijten aan de dochterondernemingen van DEME, waarvan de functionele munt tijdens het boekjaar sterk in waarde is gestegen (SGD, QAR). Op 27 februari 2013 werd door de raad van bestuur een dividend van 15.056 duizend euro voorgesteld, wat overeenstemt met 1,15 EUR bruto per aandeel. Het voorgestelde slotdividend wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de aandeelhouders op de algemene vergadering. De bestemming van het resultaat werd niet opgenomen in de jaarrekening per 31 december 2012. Het slotdividend voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2011 bedroeg 1,15 EUR bruto per aandeel. Page 7. TOELICHTING BIJ DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING VOOR HET BOEKJAAR AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2012 1. 2. 3. ALGEMENE PRINCIPES VOORNAAMSTE BOEKHOUDPRINCIPES CONSOLIDATIEMETHODEN CONSOLIDATIEKRING TRANSACTIES BINNEN DE GROEP OMREKENING VAN DE JAARREKENINGEN VAN DE BUITENLANDSE VENNOOTSCHAPPEN EN VESTIGINGEN TRANSACTIES IN VREEMDE VALUTA 4. GESEGMENTEERDE INFORMATIE OPERATIONELE SEGMENTEN ELEMENTEN VAN HET GECONSOLIDEERDE OVERZICHT VAN GEREALISEERDE EN NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN OMZET OPSPLITSING OMZET VAN DE POOL BOUW OPSPLITSING OMZET VAN DE POOL BAGGERWERKEN ORDERBOEK GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN DE FINANCIËLE POSITIE GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT OVERIGE INFORMATIE GEOGRAFISCHE INFORMATIE 5. OVERNAMES EN AFSTOTINGEN VAN DOCHTERONDERNEMINGEN OVERNAMES VOOR DE PERIODE AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2012 AFSTOTINGEN IN DE PERIODE AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2012 OVERNAMES NA DE BALANSDATUM AFSTOTINGEN IN HET BOEKJAAR 2012 6. 7. 8. 9. 10. OPBRENGSTEN UIT AANVERWANTE ACTIVITEITEN EN ANDERE OPERATIONELE KOSTEN BEZOLDIGINGEN EN SOCIALE LASTEN FINANCIEEL RESULTAAT MINDERHEIDSBELANGEN BELASTINGEN OP HET RESULTAAT OPGENOMEN IN HET GLOBAAL RESULTAAT AFSTEMMING VAN HET EFFECTIEF BELASTINGTARIEF GEBOEKTE LATENTE BELASTINGEN TIJDELIJKE VERSCHILLEN OF FISCALE VERLIEZEN WAAROP GEEN ACTIEVE UITGESTELDE BELASTINGVORDERING GEBOEKT IS UITGESTELDE BELASTINGOPBRENGSTEN (-KOSTEN) RECHTSTREEKS VERWERKT IN HET EIGEN VERMOGEN 11. 12. 13. 14. 15. 16. RESULTAAT PER AANDEEL IMMATERIËLE VASTE ACTIVA ANDERS DAN GOODWILL GOODWILL MATERIËLE VASTE ACTIVA VASTGOEDBELEGGINGEN INVESTERINGEN IN ONDERNEMINGEN GECONSOLIDEERD VOLGENS DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE EN GEZAMENLIJK GECONTROLEERD ONDERNEMINGEN GECONSOLIDEERD VOLGENS DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE GEZAMENLIJK GECONTROLEERDE ONDERNEMINGEN 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. ANDERE NIET-COURANTE FINANCIËLE ACTIVA ANDERE NIET-COURANTE ACTIVA ONDERHANDEN PROJECTEN IN OPDRACHT VAN DERDEN VOORRADEN HANDELS- EN OVERIGE VORDERINGEN EN SCHULDEN UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN GELDMIDDELEN EN KASEQUIVALENTEN SUBSIDIES PERSONEELSVOORDELEN ANDERE VOORZIENINGEN DAN PENSIOENVERPLICHTINGEN EN PERSONEELSVOORDELEN MOGELIJKE ACTIVA EN VERPLICHTINGEN INFORMATIE BETREFFENDE NETTO FINANCIËLE SCHULD INFORMATIE BETREFFENDE HET BEHEER VAN DE FINANCIËLE RISICO’S OPERATIONELE LEASING ANDERE GEGEVEN VERPLICHTINGEN Page 8. 31. 32. 33. 34. 35. 36. ANDERE ONTVANGEN VERPLICHTINGEN GESCHILLEN TRANSACTIES MET VERBONDEN PARTIJEN BEZOLDIGING VAN DE COMMISSARISSEN BELANGRIJKSTE GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM ONDERNEMINGEN BEHORENDE TOT DE GROEP CFE Page 9. Vooraf Geconsolideerde jaarrekening en toelichting De raad van bestuur heeft toestemming gegeven voor publicatie van de geconsolideerde jaarrekening van de groep CFE op 27 februari 2013. De geconsolideerde jaarrekening van de groep CFE moet gelezen worden in samenhang met het beheersverslag van de raad van bestuur. VOORNAAMSTE TRANSACTIES IN 2012 EN 2011 MET GEVOLGEN VOOR DE CONSOLIDATIEKRING VAN DE GROEP CFE TRANSACTIES IN 2012 1. Pool bouw In het begin van het boekjaar 2012 heeft het bedrijf Aannemingen Van Wellen NV zijn wegenbouwactiviteiten overgedragen naar de nieuwe pool "spoor & wegeninfra”. Hoewel de activiteiten “gebouwen” en “spoor en wegen” in dezelfde juridische entiteit “Aannemingen Van Wellen NV” blijven, worden ze voortaan respectievelijk gepresenteerd in de pool “bouw” en “spoor & wegeninfra". De milieuactiviteit van CFE, uitgevoerd via het CFE filiaal EcoTech, die tot nog werd gepresenteerd in de pool bouw, wordt voortaan voorgesteld in de pool multitechnieken. 2. Pool multitechnieken In de eerste helft van 2012 is het CFE filiaal EcoTech, actief in de waterbehandeling, toegetreden tot de pool “multitechnieken”. Zijn activiteit hangt immers nauw samen met bepaalde elektromechanische activiteiten uitgevoerd door de entiteiten van de pool "multitechnieken”. In dezelfde optiek van reorganisatie van de polen, werden ook de vennootschappen Engema NV en Louis Stevens & Co NV, die voordien werden gepresenteerd in de pool “multitechnieken”, begin 2012 overgedragen naar de nieuwe activiteitenpool “spoor & wegeninfra". Begin oktober 2012 heeft de groep CFE alle aandelen van Ariadne NV verworven. Deze in Limburg gevestigde vennootschap is gespecialiseerd in de automatisering van industriële processen. 3. Pool vastgoedontwikkeling en -beheer Op 15 februari 2012 heeft de groep CFE, via haar dochteronderneming in Polen, 47% van de aandelen van het bedrijf Immomax2 Sp. z o.o. verworven. Deze entiteit werd geconsolideerd volgens de proportionele methode. Op 23 februari 2012, heeft BPI, dochtervennootschap van de groep CFE, 50% van de aandelen van de vennootschap Les Jardins de Oisquercq BVBA verworven met het oog op de realisatie van een vastgoedproject op het terrein gelegen in Oisquercq (Tubeke). Deze entiteit werd geconsolideerd volgens de proportionele methode. In het 1ste kwartaal 2012 hebben de dochterondernemingen VM Property I NV en VM Property II BVBA, voor 40% in handen van de groep CFE, de vennootschap VM Office NV opgericht voor de ontwikkeling van het gedeelte “kantoren” van het vastgoedproject Van Maerlant te Brussel. Deze entiteit werd geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode. Op 27 april 2012 heeft de vennootschap CFE Immo, dochteronderneming van de groep CFE, 50% van de aandelen van de nieuw opgerichte vennootschappen Immo Keyenveld 1 NV, Immo Keyenveld 2 NV, Immo PA33 1 NV, Immo PA33 2 NV, Immo PA44 1 NV en Immo PA44 2 NV verworven in het kader van het project “Solvay”. Dit project betreft de reconversie van de site van de voormalige maatschappelijke zetel van de Solvay-groep in Elsene. Deze entiteiten werden geconsolideerd volgens de proportionele methode. Op 29 mei 2012 heeft de groep CFE, via haar dochtervennootschap Sogesmaint-CBRE, 32,34% van de aandelen van de nieuwe vennootschap Sogesmaint-CBRE Company Management onder de vorm van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid verworven. Deze entiteit werd geconsolideerd volgens de proportionele methode. De vennootschap CFE heeft, respectievelijk op 27 augustus 2012 en 12 december 2012, 30% van de aandelen van de nieuwe vennootschappen Foncière de Bavière SA en Bavière Développement SA verworven. Deze twee vennootschappen hebben tot doel een vastgoedproject te ontwikkelen in de wijk Bavière in Luik. Deze entiteiten werden geconsolideerd volgens de proportionele methode. Op 1 oktober 2012 heeft de vennootschap CFE 50% van de aandelen verworven van Les Deux Princes Development NV, nieuw opgerichte vennootschap in het kader van het reconversieproject van de voormalige maatschappelijke zetel van de Solvay-groep in Elsene. Deze entiteit werd geconsolideerd volgens de proportionele methode. 4. Pool baggerwerken en milieu In 2012 heeft de joint venture DEME via haar dochterondernemingen de volgende belangen verworven: - 50% van de nieuwe vennootschap Oceanflore BV, opgenomen volgens de proportionele consolidatiemethode; 50% van de nieuwe vennootschap Flidar NV, opgenomen volgens de proportionele consolidatiemethode; 100% van de nieuwe vennootschap DI UKraine LLC, opgenomen volgens de integrale consolidatiemethode; 100% van de vennootschap Paes Maritiem BV, opgenomen volgens de integrale consolidatiemethode; 60% van de vennootschap Highwind NV, opgenomen volgens de integrale consolidatiemethode; en 100% van het baggerbedrijf Société de Dragage Luxembourg, opgenomen volgens de integrale consolidatiemethode. Page 10. 5. Pool PPS-concessies Nihil. 6. Pool spoor & wegeninfra Op 22 februari 2012 heeft de groep CFE alle aandelen van de vennootschap Remacom NV, gelegen in de regio Gent, verworven. Dit bedrijf is gespecialiseerd in de aanleg van spoorwegen. TRANSACTIES IN 2011 1. Pool bouw Nihil. 2. Pool multitechnieken Op 14 oktober 2011 heeft de groep CFE alle aandelen van de Entreprise de Travaux d’Electricité et de Canalisations SA (“ETEC”) en de Société de Gestion de Chantiers SA (“SOGECH”) verworven voor een aankoopprijs van 1.000.000 EUR. Deze bedrijven gevestigd in Manage (Henegouwen) stellen 20 bedienden en kaderleden, en 160 arbeiders te werk. Ze zijn gespecialiseerd in openbare verlichting en plaatsen van ondergrondse netwerken. Met deze overname verbreedt CFE het activiteitengebied van haar pool multitechnieken en krijgt ze vaste voet aan de grond in de sector van de openbare verlichting door de versterking van haar activiteit ondergrondse netwerken. 3. Pool vastgoedontwikkeling en -beheer Op 31 januari 2011 heeft SFE, dochtervennootschap van de groep CFE, 20% van de aandelen van de nieuwe naamloze vennootschap naar Marokkaans recht CME (Compagnie Marocaine des Energies Eoliennes Solaires et Biomasses) verworven. Op 17 maart 2011 heeft BPI, dochtervennootschap van de groep CFE, 45% van de aandelen van de vennootschap Athoria verworven, een nieuw opgerichte vennootschap naar Pools recht met het oog op de ontwikkeling van een vastgoedproject in Polen. Op 4 april 2011 heeft de CFE Immo, dochtervennootschap van de groep CFE, 25% van de aandelen van de naamloze vennootschap naar Belgisch recht Grand Poste verworven, teneinde een project voor een commercieel centrum in Luik te ontwikkelen. Op 11 april 2011 heeft de groep CFE 50% van de aandelen van de NV Building Brusilia verworven, die het nog niet in bezit had. Deze vennootschap is nu voor 100% in handen van de groep en is opgenomen volgens de integrale consolidatiemethode. Op 6 juni 2011 heeft de vennootschap CFE Immo, dochter van de groep CFE, 40% van de aandelen van de vennootschappen naar Luxemburgs recht Bayside Finance SARL en Bedford Finance SARL verworven, die samen alle aandelen van de Belgische vennootschappen VM Property I NV, VM Property II BVBA en Van Maerlant Residential NV bezitten. Op 7 december 2011 hebben de Belgische vennootschappen VM Property I NV en VM Property II BVBA de vennootschap VM Office NV opgericht, waarvan zij respectievelijk 66,6% en 33,3% van de aandelen bezitten. Deze belangen werden verworven in het kader van de ontwikkeling van een kantoor- en woningproject in Brussel. Tijdens de eerste helft van 2011 heeft de groep CFE tevens 50% van de aandelen verworven van de vennootschappen naar Cypriotisch recht Lockside Ltd en Liveway Ltd, en naar Nigeriaans recht Cobel Contracting Nigeria Ltd. Deze verwervingen werden gerealiseerd in het kader van de ontwikkeling van een bouwproject in Nigeria. Op 31 maart 2011 heeft CFE Immo, dochtervennootschap van de groep CFE, al haar aandelen, namelijk 28%, van het Administratief en Maritiem Centrum Antwerpen NV ("AMCA") verkocht. Op 30 juni 2001 heeft ook de vennootschap Construction Management, dochter van de groep CFE, al haar aandelen, namelijk 39%, van de Société de Développement du Bois de Péronne NV verkocht. Op 30 november 2011 heeft CFE Hungary alle aandelen die ze bezat in de Hongaarse vennootschappen The Gallery en Grean Oceans verkocht. Op 21 december 2011 heeft CLI, dochtervennootschap van de groep CFE, 25% bijkomende aandelen verworven van de naamloze vennootschap naar Luxemburgs recht Château de Beggen, waardoor haar aandeel tot 50% wordt verhoogd. Deze vennootschap ontwikkelt verschillende residentiële projecten (14 residenties met in totaal ongeveer 170 appartementen en 191 parkeerplaatsen) op gronden waarvan zij de eigenaar is. 4. Pool baggerwerken en milieu In 2011 heeft de joint venture DEME via haar dochterondernemingen de volgende belangen verworven: een belang van 50% in de nieuw opgerichte vennootschap naar Belgisch recht Terranova NV die tot doel heeft het voeren van onderzoek naar de verwerking van afvalstoffen; een belang van 51% in de nieuw opgerichte vennootschap Mineracoes Sustentaveis do Brasil NV (M.S.B. NV) die in het bezit is van een mijnconcessie in Brazilië; een belang van 19% in de nieuw opgerichte vennootschap naar Belgisch recht Otary RS NV die de ontwikkeling en exploitatie van windparken tot doel heeft; een belang van 100% in de vennootschappen naar Amerikaans recht Geowind Holding LLC en Geowing LLC die de ontwikkeling en exploitatie van windparken tot doel hebben; een belang van 100% in de nieuw opgerichte vennootschap Soyo Dragagem; Page 11. - een belang van 100% in de nieuw opgerichte vennootschap DI Bulgaria; een belang van 37,45% in de vennootschap naar Amerikaans recht Terrasea Environmental Solutions; en een belang van 50% in de vennootschap HGO InfraSea Solutions GmbH die de bouw en exploitatie van schepen voor de installatie van offshore windturbines tot doel heeft. Daarnaast heeft Ecoterres Holding NV, dochter voor 74,9% van DEME, van Dredging International NV en DEME NV, alle aandelen van de Belgische naamloze vennootschap Agroviro, gespecialiseerd in het opruimen van slib, verworven. Op 31 december 2011 is de vennootschap integraal geconsolideerd door de erkenning van minderheidsbelangen ten belope van 25,1%. 5. Pool PPS-concessies Op 23 augustus 2011 heeft de groep CFE 100% van de aandelen verworven van de nieuw opgerichte vennootschap naar Belgisch recht HDP Charleroi met het oog op de realisatie van een PPS-project voor het ontwerp, de bouw en het onderhoud van een politiekantoor in Charleroi. Page 12. 1. ALGEMENE PRINCIPES IFRS ZOALS GOEDGEKEURD DOOR DE EUROPESE UNIE STANDAARDEN EN INTERPRETATIES VAN TOEPASSING VOOR HET BOEKJAAR BEGINNEND OP 1 JANUARI 2012 - Wijzigingen aan IFRS 7 Financiële instrumenten: Informatieverschaffing – Overdrachten van financiële activa (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 juli 2011) De toepassing van deze normen en interpretaties heeft geen wezenlijk effect gehad voor de geconsolideerde jaarrekening van de groep. UITGEBRACHTE STANDAARDEN EN INTERPRETATIES DIE ECHTER NOG NIET VAN TOEPASSING ZIJN VOOR HET BOEKJAAR BEGINNEND OP 1 JANUARI 2012 - IFRS 9 Financiële Instrumenten en verbonden wijzigingen (normaal toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2015) - IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - IFRS 11 Samenwerkingsverbanden (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - IFRS 12 Informatieverschaffing over belangen in andere entiteiten (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - IFRS 13 Waardering van de reële waarde (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) - IAS 27 Enkelvoudige jaarrekening (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - Verbeteringen aan IFRS (2009-2011) (normaal toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) - Wijzigingen aan IFRS 1 Eerste toepassing van IFRS – Ernstige hyperinflatie en verwijdering van de vaste overgangsdata voor eerste toepassers (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) - Wijzigingen aan IFRS 1 Eerste toepassing van IFRS – Overheidsleningen (normaal toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) - Wijzigingen aan IFRS 7 Financiële instrumenten: Informatieverschaffing – Saldering van financiële activa en financiële verplichtingen (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) - Wijzigingen aan IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12 Geconsolideerde jaarrekening, samenwerkingsverbanden en informatieverschaffing – Overgangsbepalingen (normaal toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - Wijzigingen aan IFRS 10, IFRS 12 en IAS 27 Geconsolideerde jaarrekening en informatieverschaffing – Investeringsmaatschappijen (normaal toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - Wijzigingen aan IAS 1 Presentatie van de jaarrekening – Presentatie van de niet-gerealiseerde resultaten (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 juli 2012) - Wijzigingen aan IAS 12 Winstbelastingen – Uitgestelde belastingen: realisatie van de boekwaarde van een actief (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) - Wijzigingen aan IAS 19 Personeelsbeloningen (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) - Wijzigingen aan IAS 32 Financiële instrumenten: presentatie – Saldering van financiële activa en financiële verplichtingen (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2014) - IFRIC 20 Afschraapkosten in de productiefase van een bovengrondse mijn (toepasbaar voor boekjaren vanaf 1 januari 2013) De analyse van de mogelijke impact van deze normen en interpretaties op de geconsolideerde jaarrekening van de groep is in uitvoering. De groep verwacht geen ingrijpende wijzigingen, behalve wat betreft de toepassing van de normen: - IFRS 10, 11 die de notie van zeggenschap herdefiniëren, alsook de keuzecriteria van de consolidatiemethode van de entiteiten. Vanaf het boekjaar 2014 zullen meer dochterondernemingen opgenomen worden volgens de vermogensmutatiemethode. Hierdoor verandert de structuur van de jaarrekening in termen van presentatie; dit heeft echter geen gevolgen voor het nettoresultaat en het netto-actief van de groep. Wanneer deze nieuwe norm wordt toegepast, zal men op DEME niet langer de proportionele consolidatiemethode kunnen toepassen. DEME zal geconsolideerd moeten worden volgens de vermogensmutatiemethode. Het aandeel van DEME in de huidige presentatie van de balans en de winst-en-verliesrekening wordt voorgesteld in toelichting 4. Gesegmenteerde informatie. - IAS 19 die hoofdzakelijk de rechtstreekse opname in het eigen vermogen van de actuariële winsten en verliezen verbonden aan toegezegdpensioenregelingen oplegt. Page 13. 2. VOORNAAMSTE BOEKHOUDPRINCIPES De Aannemingsmaatschappij CFE NV (hierna ‘de vennootschap’ of ‘CFE’ genoemd) is een vennootschap naar Belgisch recht, gevestigd in België. De geconsolideerde jaarrekening voor de periode afgesloten op 31 december 2012 bevat de jaarrekeningen van de vennootschap, van haar dochterondernemingen, haar belangen in de entiteiten waarover gezamenlijk zeggenschap wordt uitgeoefend (‘groep CFE’) en belangen in de vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast. (A) CONFORMITEITSVERKLARING De geconsolideerde jaarrekening werd opgesteld in overeenstemming met de Internationale standaarden voor financiële verslaglegging (IFRS International Financial Reporting Standards) zoals goedgekeurd binnen de Europese Unie. (B) PRESENTATIEBASIS De geconsolideerde jaarrekening wordt uitgedrukt in duizenden euro, afgerond naar het dichtstbijzijnde duizendtal. Eigenvermogensinstrumenten of afgeleide financiële instrumenten worden gewaardeerd tegen historische kostprijs wanneer er voor die instrumenten geen prijs op een actieve markt beschikbaar is en wanneer andere redelijke waarderingsmethodes van de reële waarde ongeschikt en/of onuitvoerbaar zijn. De boekhoudprincipes worden consistent toegepast. De geconsolideerde jaarrekening wordt gepresenteerd vóór de bestemming van het resultaat van de moedermaatschappij zoals voorgesteld aan de algemene vergadering van aandeelhouders. Bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening volgens de IFRS-normen, worden schattingen verricht en veronderstellingen geformuleerd die een invloed hebben op de bedragen opgenomen in die jaarrekening, met name wat betreft: - de afschrijvingsperiode van de vaste activa; de waardering van de voorzieningen en de pensioenverplichtingen; de waardering van het resultaat volgens de vooruitgang van de onderhande projecten in opdracht van derden; de schattingen genomen waarderingen voor de impairment tests; de waardering van de financiële instrumenten tegen reële waarde; de waardering van de betalingen in aandelen (kosten IFRS 2); de beoordeling van de controle op deelvennootschappen; de kwalificatie, bij de overname van een bedrijf, van de transactie (bedrijfscombinaties of verwerving van activa). Deze schattingen gaan ervan uit dat de continuïteit van de bedrijfsactiviteiten gewaarborgd is en worden gemaakt op basis van de op dat ogenblik beschikbare informatie. De schattingen kunnen herzien worden wanneer de omstandigheden waarop ze gebaseerd zijn evolueren of wanneer nieuwe informatie beschikbaar wordt. De reële resultaten kunnen van deze schattingen afwijken. (C) CONSOLIDATIEPRINCIPES Dochterondernemingen worden door de integrale methode geconsolideerd. Onder dochterondernemingen worden begrepen de vennootschappen die door de moedermaatschappij worden gecontroleerd, wat verondersteld wordt het geval te zijn wanneer die moedermaatschappij, direct of indirect, meer dan de helft van de stemrechten in handen heeft. De jaarrekeningen van de dochterondernemingen worden in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de begindatum van de zeggenschap tot de datum waarop ze eindigt. Wijzigingen in de belangen van de groep in dochterondernemingen, die geen verlies van zeggenschap inhouden, worden behandeld als eigenvermogenstransacties. De boekwaarde van de belangen van de groep en van de minderheidsbelangen worden aangepast om rekening te houden met de wijzigingen van de relatieve belangen in de dochterondernemingen. Ieder verschil tussen het bedrag van de aanpassing van de minderheidsbelangen en de reële waarde van de betaalde of ontvangen vergoeding wordt rechtstreeks opgenomen in het eigen vermogen. Wanneer de groep een putoptie toekent aan de minderheidsaandeelhouders van een dochteronderneming (recht om de minderheidsbelangen te verkopen), wordt de overeenkomstige financiële verplichting initieel opgenomen in mindering van de minderheidsbelangen in het eigen vermogen. De joint ventures (gezamenlijk gecontroleerde vennootschappen) worden geconsolideerd volgens de proportionele consolidatiemethode. De vennootschappen waarop de vermogensmutatiemethode wordt toegepast zijn die waarin de groep CFE een invloed van betekenis uitoefent op de financiële en operationele beleidsbeslissingen, zonder dat zij er zeggenschap over heeft. De groep CFE wordt verondersteld een invloed van betekenis te hebben wanneer ze 20 tot 50% van de stemrechten bezit. De vermogensmutatiemethode wordt toegepast vanaf de aanvangsdatum van de invloed van betekenis tot de datum waarop die invloed eindigt. Wanneer het aandeel van de groep CFE in de verliezen van de vennootschappen waarop de vermogensmutatie is toegepast, de boekwaarde van het belang overschrijdt, dan wordt deze op nul gebracht. Verliezen boven dit bedrag worden niet in rekening gebracht, uitgezonderd het bedrag van de verbintenissen van de groep CFE ten aanzien van de vennootschappen waarop de vermogensmutatie is toegepast. Alle transacties, saldi, verliezen en winsten tussen de vennootschappen van de groep CFE werden geëlimineerd. Page 14. (D) VREEMDE VALUTA (1) Transacties in vreemde valuta Transacties in vreemde valuta worden geboekt tegen de wisselkoers die geldt op de datum van de transactie. Monetaire activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de slotkoers. Winsten en verliezen die voortvloeien uit deze transacties en uit de omrekening van de monetaire activa en verplichtingen die in vreemde valuta zijn uitgedrukt, worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Niet-monetaire activa en verplichtingen uitgedrukt in vreemde valuta, worden omgerekend tegen de wisselkoers die geldt op de datum van de transactie. (2) Jaarrekeningen van buitenlandse entiteiten De activa en verplichtingen van vennootschappen van de groep CFE die andere functionele valuta dan de euro gebruiken, worden omgerekend in euro tegen de wisselkoers op de balansdatum. De winst-en-verliesrekeningen van buitenlandse dochterondernemingen, met uitsluiting van entiteiten die hun activiteiten uitoefenen in een economie met hyperinflatie, worden omgerekend in euro tegen de gemiddelde wisselkoers van het boekjaar (die de wisselkoers op de transactiedatum benadert). De eigen-vermogenscomponenten worden omgerekend tegen de historische wisselkoers. De wisselkoersverschillen die voortvloeien uit deze omrekening worden opgenomen in een aparte rubriek van het eigen vermogen, met name ‘omrekeningsverschillen’. Deze verschillen worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening in het boekjaar waarin de entiteit wordt overgedragen of vereffenend. (3) Wisselkoersen Valuta Slotkoers 2012 Poolse zloty Hongaarse forint US dollar Singapore dollar Qatarse riyal Roemeense leu Tunesische dinar CFA frank Australische dollar 4,091 292,549 1,320 1,614 4,806 4,449 2,048 655,957 1,271 Gemiddelde koers 2012 4,169 288,358 1,291 1,606 4,701 4,462 2,015 655,957 1,244 Slotkoers 2011 4,471 315,169 1,296 1,683 4,719 4,326 1,942 655,957 1,264 Gemiddelde koers 2011 4,141 280,243 1,399 1,753 5,096 4,239 1,964 655,957 1,340 1 EUR = X vreemde valuta (E) IMMATERIËLE VASTE ACTIVA (1) Onderzoeks- en ontwikkelingskosten Kosten voor onderzoeksactiviteiten, aangegaan met het oog op het verwerven van nieuwe wetenschappelijke of technische kennis en inzichten, worden als last opgenomen op het moment dat ze worden gemaakt. De ontwikkelingskosten, dankzij dewelke de onderzoeksresultaten worden toegepast voor de planning of ontwerp van de productie van nieuwe of verbeterde producten en processen, worden opgenomen als activa als het product of het proces technisch en commercieel realiseerbaar is, de vennootschap voldoende middelen heeft om de ontwikkeling te realiseren en de toerekenbare kosten op betrouwbare wijze kunnen worden bepaald. De als actief opgenomen kosten omvatten alle kosten die rechtstreeks toe te schrijven zijn aan dit actief, die noodzakelijk zijn voor de productie en ontwikkeling met het oog op het geplande gebruik. De andere ontwikkelingskosten worden als last opgenomen op het moment dat ze worden gemaakt. De als activa opgenomen ontwikkelingskosten worden in de balans opgenomen tegen hun kostprijs, verminderd met de geaccumuleerde afschrijvingen (zie hieronder) en bijzondere waardeverminderingen. (2) Overige immateriële vaste activa De andere immateriële vaste activa verworven door de vennootschap, worden in de balans opgenomen tegen kostprijs, verminderd met de geaccumuleerde afschrijvingen (zie verder) en bijzondere waardeverminderingen. Kosten met betrekking tot goodwill en intern gegenereerde merken worden als last opgenomen op het moment dat ze worden gemaakt. (3) Latere uitgaven Latere uitgaven voor een immaterieel vast actief worden maar als activa opgenomen indien ze toekomstige economische voordelen kunnen opleveren die het oorspronkelijk bepaalde prestatieniveau overschrijden. Alle andere kosten worden als last opgenomen op het moment dat ze worden gemaakt. (4) Afschrijvingen De immateriële vaste activa worden volgens de lineaire methode afgeschreven over hun verwachte levensduur tegen de volgende percentages: Minimum 5% 33,33% exploitatieconcessies applicatiesoftware Page 15. (F) BEDRIJFSCOMBINATIES De overnames van (dochter)ondernemingen worden opgenomen op basis van de reële waarde. De vergoeding die wordt overgedragen naar aanleiding van een bedrijfscombinatie wordt gewaardeerd tegen de reële waarde; de aan de overname verbonden kosten worden opgenomen in de winst-enverliesrekening op het moment dat ze worden gemaakt. Wanneer een door de groep overgedragen vergoeding in het kader van een bedrijfscombinatie een voorwaardelijke vergoedingsovereenkomst omvat, wordt de voorwaardelijke vergoeding gewaardeerd tegen haar reële waarde op de overnamedatum. Veranderingen in de reële waarde van de voorwaardelijke vergoeding die beantwoorden aan aanpassingen van de waarderingsperiode (zie hieronder) worden met terugwerkende kracht geboekt; alle andere veranderingen in de reële waarde van de voorwaardelijke vergoeding worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Wanneer een bedrijfscombinatie in verschillende fasen wordt gerealiseerd, wordt het voorheen aangehouden belang van de groep geherwaardeerd tegen de reële waarde op de overnamedatum (d.i. de datum waarop de groep de zeggenschap heeft verkregen) en de eventuele nettowinst of -verlies geboekt. Op de overnamedatum worden de identificeerbare verworven activa en overgenomen verplichtingen opgenomen op basis van hun reële waarde, met uitzondering van: de uitgestelde belastingvorderingen of -verplichtingen en de verplichtingen en activa uit hoofde van de personeelsbeloningen, die respectievelijk overeenkomstig IAS 12 Winstbelastingen en IAS 19 Personeelsbeloningen worden opgenomen en gewaardeerd; de verplichtingen of eigen-vermogensinstrumenten ingevolge betalingsovereenkomsten op basis van aandelen van de verworven onderneming of betalingsovereenkomsten op basis van de aandelen van de groep, gesloten ter vervanging van betalingsovereenkomsten op basis van aandelen van de verworven onderneming, die gewaardeerd worden overeenkomstig IFRS 2 Op aandelen gebaseerde betalingen, op de overnamedatum; de activa (of groepen activa die worden afgestoten) geclassificeerd als aangehouden voor verkoop overeenkomstig IFRS 5 Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten, die gewaardeerd worden in overeenstemming met deze standaard. Als de eerste opname van een bedrijfscombinatie niet voltooid is op het einde van de presentatieperiode van de financiële informatie waarin de bedrijfscombinatie plaatsvond, presenteert de groep de voorlopige bedragen voor de posten die nog niet volledig zijn verwerkt. Deze voorlopige bedragen worden tijdens de waarderingsperiode aangepast (zie hieronder), of bijkomende activa of verplichtingen worden opgenomen om rekening te houden met nieuwe informatie over de feiten en omstandigheden die golden op de overnamedatum en die, indien gekend, een invloed zou hebben gehad op de waardering van de toen opgenomen bedragen. De aanpassingen van de waarderingsperiode vloeien voort uit aanvullende informatie over feiten en omstandigheden die golden op de overnamedatum, verkregen tijdens de “waarderingsperiode” (maximum een jaar vanaf de overnamedatum). (1) Positieve goodwill Goodwill ontstaan uit een bedrijfscombinatie wordt opgenomen als een actief op de datum dat de zeggenschap wordt verkregen (de overnamedatum). De goodwill wordt gewaardeerd als het surplus van de totale overgedragen vergoeding, het bedrag van de minderheidsbelangen in de overgenomen onderneming en (in voorkomend geval) de reële waarde van het eventuele voorheen aangehouden belang van de groep in de verworven onderneming) ten opzichte van het nettosaldo op de overnamedatum, van de identificeerbare verworven activa en overgenomen verplichtingen. De minderheidsbelangen worden initieel gewaardeerd op basis van de reële waarde, of het aandeel van het minderheidsbelang in de opgenomen identificeerbare verworven netto-activa van de overgenomen onderneming. De keuze van de waarderingsgrondslag gebeurt voor elke transactie afzonderlijk. Goodwill wordt niet afgeschreven, maar getoetst op bijzondere waardeverminderingen. Dit gebeurt jaarlijks, of frequenter als er aanwijzingen zijn dat de kasstroomgenererende eenheid waaraan hij wordt toegekend (meestal een dochter) een bijzondere waardevermindering zou hebben kunnen ondergaan. De goodwill wordt uitgedrukt in de valuta van de dochteronderneming waarop hij betrekking heeft. Indien de realiseerbare waarde van de kasstroomgenererende eenheid lager is dan haar boekwaarde wordt de bijzondere waardevermindering eerst in mindering gebracht van alle aan die eenheid toegewezen goodwill en pas daarna van de andere activa van die eenheid, evenredig met hun boekwaarde. De goodwill wordt in de balans opgenomen tegen de aanschaffingswaarde, min de bijzondere waardeverminderingen. Een voor goodwill opgenomen bijzondere waardevermindering, wordt niet teruggenomen in latere periodes. Bij vervreemding van een dochteronderneming worden de goodwill die eruit voortvloeit evenals het cumulatieve bedrag van de niet-gerealiseerde resultaten in aanmerking genomen voor het bepalen van het nettoresultaat van de vervreemding. Voor vennootschappen waarop de vermogensmutatie wordt toegepast, is de boekwaarde van de goodwill inbegrepen in de boekwaarde van dit belang. (2) Negatieve goodwill Indien het nettosaldo van de identificeerbare verworven netto-activa en overgenomen verplichtingen, op de overnamedatum, het totaal van de overgedragen vergoeding, het bedrag van de minderheidsbelangen in de overgenomen onderneming en (in voorkomend geval) de reële waarde van het vroegere belang van de groep in de verworven onderneming overschrijdt, dan wordt het surplus onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen als een winst op een voordelige koop. (G) MATERIËLE VASTE ACTIVA (1) Opname en waardering Materiële vaste activa worden maar als activa opgenomen als het waarschijnlijk is dat ze toekomstige economische voordelen zullen genereren en als de kosten op betrouwbare wijze gewaardeerd kunnen worden. Deze criteria zijn van toepassing bij de eerste opname en voor latere uitgaven. Alle materiële vaste activa worden in de balans opgenomen tegen hun historische kostprijs, verminderd met de geaccumuleerde afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. De historische kostprijs omvat de initiële aankoopprijs, de tijdens de bouwperiode aangegane financieringskosten en de andere directe bijkomende kosten (zoals niet terugvorderbare belastingen of vervoerkosten). De kostprijs van de door de onderneming geproduceerde activa omvat de prijs van de materialen, de directe loonkosten en een evenredig deel van de overheadkosten. (2) Latere uitgaven Latere uitgaven worden maar als een actief opgenomen wanneer ze de toekomstige economische voordelen voortgebracht door de materiële vaste activa vergroten. Herstellings- en onderhoudskosten die de toekomstige economische voordelen van de activa waarop ze betrekking hebben niet vergroten, dienen als last te worden opgenomen op het moment dat ze worden aangegaan. Page 16. (3) Afschrijvingen De afschrijvingen worden berekend vanaf de datum waarop het actief klaar is voor gebruik. De afschrijvingen worden berekend volgens de lineaire methode en op basis van de geschatte gebruiksduur van die activa, namelijk: vrachtwagens: voertuigen: ander materiaal: informaticamateriaal: bureaumateriaal: kantoormeubilair: gebouwen: 3 jaar 3-5 jaar 5 jaar 3 jaar 5 jaar 10 jaar 25-33 jaar hoppers en cutters: baggermolens en zeevarende bakken: pontons, bakken, werkschepen en boosters: kranen: grondverzetmaterieel: leidingen: keten en werfinstallaties: divers werfmaterieel: 18 jaar met restwaarde van 5% 25 jaar met restwaarde van 5% 18 jaar zonder restwaarde 12 jaar met restwaarde van 5% 7 jaar zonder restwaarde 3 jaar zonder restwaarde 5 jaar 5 jaar Terreinen worden niet afgeschreven aangezien ze worden geacht een onbeperkte gebruiksduur te hebben. Financieringskosten die rechtstreeks toe te rekenen zijn aan de verwerving, bouw of productie van een actief waarvoor een lange voorbereidingstijd nodig is, zijn in de prijs van dat actief inbegrepen. (4) Boekhoudkundige verwerking van de vloot baggermachines De aanschaffingswaarde wordt in tweeën gesplitst: een deel ‘boot’, goed voor 92% van de aanschaffingswaarde, dat lineair wordt afgeschreven tegen het afschrijvingspercentage bepaald per type boot, en een deel ‘onderhoud’, goed voor 8% van de aanschaffingswaarde, dat lineair wordt afgeschreven over 4 jaar. Bij de verwerving van een boot worden de wisselstukken gekapitaliseerd naar verhouding van de aankopen met een maximum van 8% van de totale aankoopprijs van de boot (100%) en worden ze lineair afgeschreven over de resterende gebruiksduur vanaf de datum waarop het actief beschikbaar is voor gebruik. Bepaalde herstellingen worden geactiveerd en lineair afgeschreven over 4 jaar vanaf het moment dat de boot opnieuw in gebruikt wordt genomen. (H) VASTGOEDBELEGGINGEN Een vastgoedbelegging is een onroerende zaak die wordt aangehouden om huuropbrengsten, een waardestijging van het geïnvesteerde kapitaal of beide te realiseren. Een vastgoedbelegging onderscheidt zich van het vastgoed dat de eigenaar voor eigen gebruik aanhoudt, doordat ze kasstromen genereert die onafhankelijk zijn van de andere activa van de onderneming. De vastgoedbeleggingen worden in de balans opgenomen tegen kostprijs, inclusief de tijdens de bouwperiode aangegane financieringskosten, verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen. De afschrijvingen worden berekend vanaf de datum waarop het actief gebruiksklaar is, volgens de lineaire methode en tegen een percentage afhankelijk van de geschatte economische levensduur van het actief. Terreinen worden niet afgeschreven aangezien ze worden geacht een onbeperkte gebruiksduur te hebben. (I) LEASEOVEREENKOMSTEN Een leaseovereenkomst wordt beschouwd als een financiële lease wanneer ze nagenoeg alle aan de eigendom verbonden risico’s en voordelen aan de vennootschap overdraagt. Activa in het kader van een financiële-leaseovereenkomst worden in de balans opgenomen tegen de contante waarde van de minimale leasebetalingen bij het sluiten van het contract of indien lager, de reële waarde van de goederen, verminderd met de geaccumuleerde afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Alle in het kader van die contracten te verrichten betalingen omvatten een deel schuldaflossing en betaling van een financiële last, zodat een vaste rentevoet over de hele leasingtermijn wordt verkregen voor de geregistreerde schuld. De overeenkomstige verplichtingen, buiten interesten, worden geboekt als financiële schulden. Het deel interestbetaling wordt als last opgenomen over de volledige duur van de leasing. De materiële vaste activa verworven in het kader van financiële-leaseovereenkomsten worden lineair afgeschreven over de gebruiksduur of over de duur van de leasing indien niet is voorzien in eigendomsoverdracht op het einde. Leaseovereenkomsten waarbij de aan de eigendom van het goed verbonden voordelen en risico’s behouden worden door de lessor, worden beschouwd als operationele leasings. Betalingen in het kader van dergelijke operationele leasings worden lineair ten laste genomen over de duur van de overeenkomst. Bij vroegtijdige beëindiging van een operationele leaseovereenkomst, wordt iedere aan de lessor betaalde vergoeding ten laste genomen in de periode waarin de beëindiging zich voordoet. Page 17. (J) BELEGGINGEN Elke categorie van beleggingen wordt geboekt tegen aanschaffingsdatum. (1) Beleggingen beschikbaar voor verkoop Deze rubriek betreft de aandelen van vennootschappen (beschikbaar voor verkoop) waarover de groep CFE geen zeggenschap, noch een invloed van betekenis heeft. Dit wordt verondersteld het geval te zijn wanneer ze minder dan 20% van de stemrechten bezit. Die beleggingen worden opgenomen tegen reële waarde, tenzij die waarde niet betrouwbaar kan worden bepaald. In dat geval worden ze geboekt tegen aanschaffingswaarde, verminderd met de bijzondere waardeverminderingen. De waardeverminderingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Wijzigingen in de reële waarde worden geboekt als eigen vermogen. Bij verkoop van een belang, wordt het verschil tussen de netto-opbrengst van de verkoop en de boekwaarde opgenomen in de winst-enverliesrekening. (2) Beleggingen en vorderingen (2.1) Beleggingen en andere financiële actief Beleggingen in obligaties worden gepresenteerd als financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden en worden gewaardeerd aan geamortiseerde kostprijs, bepaald op basis van de effectieve-rentemethode. De methode van effectieve rente is een methode voor het berekenen van de geamortiseerde kostprijs en de verdeling van de rentebaten en-lasten over de relevante periode. De effectieve rentevoet is de rentevoet die de geschatte toekomstige contante betalingen of ontvangsten tijdens de verwachte toekomstige levensduur van het financiële instrument of, in voorkomend geval, een korte periode voor het verkrijgen van netto boekwaarde van de actief of financiële verplichting. De winst of het verlies wordt in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Waardeverminderingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De andere financiële activa van de vennootschap worden opgenomen als beschikbaar voor verkoop en worden geboekt tegen reële waarde. De winsten en verliezen die voortvloeien uit een verandering in de reële waarde van deze financiële activa, worden opgenomen als eigen vermogen. Waardeverminderingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. (2.2) Handelsvorderingen We verwijzen naar paragraaf (L). (3)Financiële activa zijn aan de reële waarde aangepast door de resultaatrekening Afgeleide financiële instrumenten worden gewaardeerd tegen reële waarde via de resultaatrekening, tenzij werden ze onderbouwd door aan “hedge accounting” documentatie (paragraaf X). (K) VOORRADEN Voorraden worden gewaardeerd tegen de gewogen gemiddelde kostprijs of de netto-realiseerbare waarde indien deze lager is. De kostprijs van afgewerkte producten en producten in bewerking omvat de grondstoffen, hulpstoffen, directe loonkosten en andere directe kosten, de financieringskosten voor zover het goed een lange bouwperiode vereist en een aandeel van de vaste en variabele algemene productiekosten, gebaseerd op de normale capaciteit van de productie-installaties. De netto realiseerbare waarde stemt overeen met de geschatte verkoopprijs bij een normale gang van zaken, verminderd met de geschatte kosten nodig voor de verdere afwerking en verkoop van het product. (L) HANDELSVORDERINGEN Kortlopende handelsvorderingen worden gewaardeerd op basis van hun nominale waarde, met aftrek van de bijzond ere waardeverminderingen. Op het einde van het boekjaar wordt op de handelsvorderingen waarvan de terugbetaling onzeker is, een bijzondere waardevermindering toegepast. (M) ONDERHANDEN PROJECTEN IN OPDRACHT VAN DERDEN Indien het resultaat van een onderhanden project in opdracht van derden betrouwbaar kan worden ingeschat, worden de opbrengsten en kosten van dat project, inclusief de financieringskosten ingeval de projectduur de verslagperiode overschrijdt, respectievelijk opgenomen als baten en lasten, naar rato van het stadium van voltooiing van de projectactiviteiten op de balansdatum (methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties). Het stadium van voltooiing van de activiteit wordt berekend volgens de ‘cost to cost’-methode. Verwachte verliezen uit onderhanden projecten in opdracht van derden worden onmiddellijk als last opgenomen. Volgens de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties, worden de opbrengsten van onderhanden projecten in opdracht van derden opgenomen in de winst-en-verliesrekening van de boekjaren waarin de werken zijn uitgevoerd. De kosten van onderhanden projecten in opdracht van derden worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening van de boekjaren waarin de overeenkomstige werken zijn uitgevoerd. Gemaakte kosten met betrekking tot toekomstige activiteiten in het kader van het project worden opgenomen als activa, op voorwaarde dat het waarschijnlijk is dat ze zullen worden goedgemaakt. De groep CFE heeft ervoor gekozen om de informatie met betrekking tot de onderhanden projecten in opdracht van derden niet afzonderlijk in de balans voor te stellen maar enkel in de toelichting. Page 18. (N) GELDMIDDELEN EN KASEQUIVALENTEN Geldmiddelen en kasequivalenten omvatten cash en termijndeposito’s met een looptijd van minder dan drie maanden. (O) BIJZONDERE WAARDEVERMINDERINGEN De boekwaarde van de vaste activa (met uitzondering van financiële activa die vallen onder het toepassingsgebied van IAS 39, uitgestelde belastingen en vaste activa aangehouden voor verkoop) wordt op elke balansdatum herzien waarbij wordt nagegaan of er een aanwijzing is dat een actief een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. Indien een dergelijke indicatie bestaat, dient de realiseerbare waarde van het actief te worden geschat. Voor immateriële activa met onbeperkte gebruiksduur en voor goodwill, wordt de realiseerbare waarde op elke balansdatum geschat. Een bijzondere waardevermindering wordt opgenomen wanneer de boekwaarde van het actief of de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort, hoger is dan de realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingen worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening. (1) Schatting van de realiseerbare waarde De realiseerbare waarde van de vorderingen en de beleggingen van de vennootschap die worden aangehouden tot de vervaldag is de contante waarde van de toekomstige kasstromen, gedisconteerd tegen de oorspronkelijke effectieve rentevoet voor deze activa. De realiseerbare waarde van de andere activa is de hoogste waarde van de bedrijfswaarde en de reële waarde minus verkoopkosten van de activa. De bedrijfswaarde is de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen. Om de bedrijfswaarde te bepalen, worden de verwachte toekomstige kasstromen gedisconteerd tegen een rentevoet vóór belastingen, die zowel de actuele marktrente als de specifieke risico’s met betrekking tot het actief weergeeft. Voor activa die zelf geen kasstromen genereren, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe die activa behoren. (2) Terugneming van bijzondere waardeverminderingen Een bijzondere waardevermindering op vorderingen of ten einde looptijd aangehouden beleggingen wordt teruggenomen indien een latere toename van de realiseerbare waarde op objectieve basis kan verbonden worden met een gebeurtenis die heeft plaatsgevonden nadat de bijzondere waardevermindering werd geboekt. De bijzondere waardeverminderingsverliezen op de andere activa, met uitzondering van de goodwill waarop nooit een terugneming wordt toegepast, worden slechts teruggenomen als zich een wijziging voordoet in de gehanteerde schattingen om de realiseerbare waarde te bepalen. Een bijzondere waardevermindering van een actief kan slechts worden teruggenomen als de boekwaarde van het actief, verhoogd ingevolge terugneming van een bijzonder waardeverminderingsverlies, niet hoger ligt dan de boekwaarde na afschrijvingen, die zou zijn bepaald als er geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het actief was opgenomen. (P) KAPITAAL Inkoop van eigen aandelen Wanneer aandelen van de vennootschap door die vennootschap of door een vennootschap van de groep CFE worden ingekocht, wordt het betaalde bedrag, inclusief de direct aan de aankoop toe te rekenen kosten, in mindering gebracht op het eigen vermogen. De opbrengst van de verkoop van aandelen wordt direct opgenomen in het totaal eigen vermogen, zonder impact op de winst-en-verliesrekening. (Q) VOORZIENINGEN Voorzieningen worden aangelegd wanneer de vennootschap een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft als gevolg van gebeurtenissen in het verleden, het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen genereren vereist zal zijn om die verplichting af te wikkelen en wanneer het bedrag van die verplichting betrouwbaar kan worden bepaald. Het als voorziening opgenomen bedrag stemt overeen met de beste schatting van de uitgaven die vereist zijn om de bestaande verplichting op de balansdatum af te wikkelen. Deze schatting wordt verricht op basis van een rentevoet vóór belastingen die zowel de actuele marktramingen als de specifieke risico’s van de schuld weerspiegelt. Voorzieningen voor herstructurering worden aangelegd wanneer de vennootschap een gedetailleerd en geformaliseerd herstructureringsplan heeft goedgekeurd en wanneer de herstructurering ofwel werd aangevat ofwel publiek werd bekendgemaakt. Voor kosten verbonden aan de normale activiteiten van de vennootschap worden geen voorzieningen aangelegd. Courante voorzieningen zijn voorzieningen welke direct verbonden zijn met de specifieke exploitatiecyclus van elke activiteit, ongeacht de verwachte vervaldata. De voorzieningen voor diensten na verkoop dekken de verplichtingen van de groep CFE in het kader van de wettelijke garantieverplichtingen met betrekking tot opgeleverde werven. Zij worden geschat op basis van statistische informatie van vastgestelde uitgaven in voorgaande boekjaren en op individuele basis voor specifiek geïdentificeerde problemen. De voorzieningen voor diensten na verkoop worden aangelegd vanaf de start van de werken. Een voorziening voor verlieslatende contracten wordt aangelegd wanneer de verwachte economische voordelen van een contract lager liggen dan de onvermijdelijke kosten om aan de contractuele verplichtingen te voldoen. De voorzieningen voor geschillen in het kader van de activiteit betreffen hoofdzakelijk geschillen met klanten, onder- of medeaannemers of leveranciers. De andere courante voorzieningen voor risico’s bestaan hoofdzakelijk uit voorzieningen voor laattijdigheidsboetes en andere bedrijfsrisico’s. Page 19. Niet-courante (langlopende) voorzieningen zijn voorzieningen die niet direct verband houden met de exploitatiecyclus en waarvan de looptijd doorgaans meer dan een jaar bedraagt. (R) PERSONEELSBELONINGEN (1) Verplichtingen inzake pensioen De pensioenverplichtingen omvatten de pensioenplannen en de levensverzekeringen. De vennootschap past wereldwijd een aantal pensioenplannen toe van het type ‘toegezegd-pensioenregeling’ en ‘toegezegde-bijdragenregeling’. De activa van die pensioenplannen worden in het algemeen beheerd door aparte instellingen en gefinancierd door bijdragen van de betrokken dochterondernemingen en van de werknemers. Deze bijdragen worden bepaald op basis van de aanbevelingen van onafhankelijke actuarissen. De pensioenverplichtingen van de groep CFE zijn al dan niet gedekt door fondsen. a) Pensioenplannen van het type ‘toegezegde-bijdragenregeling’ De bijdragen tot deze pensioenplannen worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening van het boekjaar waarin ze betaald worden. b) Pensioenplannen van het type ‘toegezegd-pensioenregeling’ Voor deze pensioenplannen worden de kosten van elk plan afzonderlijk geschat op basis van de ‘projected unit credit’-methode. De methode van de geprojecteerde kredieteenheden stelt dat elke tewerkstellingsperiode recht geeft op een bijkomende voordeeleenheid en beschouwt elke eenheid afzonderlijk. Volgens deze methode worden de pensioenkosten ten laste genomen in de winst-en-verliesrekening zodat de kost op regelmatige wijze gespreid wordt over de resterende diensttijd van de deelnemende werknemers, dit op basis van de aanbevelingen van actuarissen die deze plannen jaarlijks aan een grondige beoordeling onderwerpen. De in de winst-en-verliesrekening opgenomen bedragen omvatten de prijs van de verleende diensten, de rentelasten, de verwachte inkomsten uit de pensioenplannen, de actuariële winsten of verliezen en de kosten van verstreken diensttijd. De in de balans opgenomen pensioenverplichtingen worden gewaardeerd op basis van de contante waarde van de geschatte toekomstige uitgaven, berekend op basis van rentevoeten gelijk aan die van bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit met een looptijd die die van de pensioenverplichtingen benadert, na aftrek van niet verwerkte actuariële winsten en verliezen en van de niet erkende kosten van verstreken diensttijd en de reële waarde van de fondsen. De actuariële winsten en verliezen worden afzonderlijk berekend voor elk plan van het type ‘toegezegd-pensioenregeling’. De actuariële winsten en verliezen omvatten het effect van de verschillen tussen actuariële veronderstellingen en de werkelijkheid en het effect van wijzigingen in de actuariële veronderstellingen. Alle actuariële winsten of verliezen van meer dan 10% van het fonds of de reële waarde van de activa van het fonds of de geactualiseerde waarde van de verplichtingen van het plan, worden in de winst-en-verliesrekening gespreid over de gemiddelde resterende diensttijd van de deelnemende werknemers. In de andere gevallen worden de actuariële winsten of verliezen niet opgenomen. Kosten van verstreken diensttijd worden als last gespreid over de gemiddelde diensttijd, tenzij ze dateren van vóór de invoering van de wijziging in de toegezegd-pensioenregeling. In dat geval worden ze onmiddellijk als last opgenomen. Als de schatting wijst op een voordeel voor de groep, worden de geboekte activa beperkt tot het netto totaal van alle niet in rekening genomen actuariële verliezen, kosten van verstreken diensttijd en de contante waarde van alle toekomstige terugbetalingen of toekomstige bijdragen tot het plan. Voor de verwachte lasten van deze voordelen wordt een voorziening aangelegd in de loop van de actieve diensttijd van de werknemers, volgens dezelfde boekhoudmethoden als die toegepast voor de pensioenplannen van het type ‘toegezegd-pensioenregeling’. De berekening van deze verplichtingen gebeurt door gekwalificeerde onafhankelijke actuarissen. (2) Bonussen De bonussen toegekend aan bedienden en hogere kaderleden worden berekend op basis van te bereiken financiële kernindicatoren. Het geschatte bedrag van de bonussen wordt opgenomen als last van het boekjaar waarop ze betrekking hebben. (S) RENTEDRAGENDE LENINGEN (1) Verplichtingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs Rentedragende leningen worden gewaardeerd aan hun oorspronkelijke kostprijs, verminderd met de eraan verbonden transactiekosten. Elk verschil tussen deze nettowaarde en de aflossingswaarde wordt in de winst-en-verliesrekening opgenomen over de periode van de lening volgens de effectieve-rentemethode. We verwijzen naar paragraaf J 2.1 voor de definitie van deze methode (2) Financiële verplichtingen zijn aan de reële waarde aangepast door de resultaatrekening Afgeleide instrumenten zijn opgenomen aan de reële waarde door de resultaatrekening, tenzij er een dekkingsdocumentatie bestaat. We verwijzen naar paragraaf X. (T) HANDELSSCHULDEN EN OVERIGE SCHULDEN De handelsschulden en andere kortlopende schulden worden gewaardeerd op basis van hun nominale waarde. Page 20. (U) WINSTBELASTINGEN Belastingen op het resultaat omvatten de courante belastingen en de uitgestelde belastingen. De belastingen worden opgenomen in de winst-enverliesrekening, tenzij ze betrekking hebben op elementen die rechtstreeks als eigen vermogen werden geboekt; in dat geval worden ook de uitgestelde belastingen rechtstreeks onder het eigen vermogen opgenomen. De courante belasting omvat het bedrag van de verschuldigde belastingen op de belastbare inkomsten van het afgelopen jaar, evenals alle aanpassingen van betaalde of te betalen belastingen met betrekking tot vorige jaren. De belastingen worden berekend op basis van de belastingstarieven die van toepassing zijn op de balansdatum. Uitgestelde belastingen worden berekend op basis van de tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde en de belastingsgrondslag van een actief/verplichting (‘liability method’). De uitgestelde belastingen worden berekend op basis van de belastingstarieven die van toepassing zijn op de balansdatum. Volgens deze methode moet de vennootschap, in geval van een bedrijfscombinatie, voorzieningen aanleggen voor uitgestelde belastingen tot dekking van het verschil tussen de reële waarde van het verworven netto-actief en de belastingsgrondslag. De volgende tijdelijke verschillen worden niet opgenomen: fiscaal niet-aftrekbare goodwill, eerste opname van activa en verplichtingen die geen invloed hebben op de boekhoudkundige winst noch op de belastbare winst en verschillen met betrekking tot belangen in dochterondernemingen in zover een tegenboeking in de voorzienbare toekomst niet waarschijnlijk is. Uitgestelde belastingsvorderingen worden enkel opgenomen als het waarschijnlijk is dat er in de toekomst een belastbare winst beschikbaar zal zijn om het belastingsvoordeel te compenseren. De uitgestelde belastingsvordering wordt verminderd wanneer het niet langer waarschijnlijk is dat het eraan verbonden belastingsvoordeel zal gerealiseerd worden. (V) OPBRENGSTEN (1) Opbrengsten uit onderhanden projecten in opdracht van derden Opbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten in opdracht van derden omvatten het aanvankelijke bedrag van de opbrengsten dat in het contract is overeengekomen en wijzigingen in het projectwerk, claims en aanmoedigingspremies, in zoverre het waarschijnlijk is dat zij tot opbrengsten zullen leiden en ze betrouwbaar kunnen worden gewaardeerd. De opbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen de reële waarde van de vergoeding die is ontvangen of waarop recht is verkregen. Een wijziging kan leiden tot een toename of een afname van de opbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten in opdracht van derden. Een wijziging is een instructie van de klant die leidt tot verandering van de omvang van de krachtens het onderhanden project uit te voeren werken. Een wijziging wordt opgenomen in de opbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten indien het waarschijnlijk is dat de klant de wijziging zal goedkeuren en het bedrag van de opbrengsten die uit die wijziging zal voortkomen, betrouwbaar kan worden gewaardeerd. Aanmoedigingspremies worden opgenomen in de opbrengsten uit hoofde van onderhanden projecten indien het project voldoende vergevorderd is en het waarschijnlijk is dat aan de vastgestelde prestatiestandaarden zal worden voldaan of dat deze zullen worden overschreden, en het bedrag van de aanmoedigingspremie betrouwbaar kan worden gewaardeerd. Opbrengsten uit onderhanden projecten in opdracht van derden worden opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing van de projectactiviteiten op de balansdatum (volgens de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties, berekend als de verhouding tussen de kosten uit hoofde van onderhanden projecten in opdracht van derden op de balansdatum en de geschatte totale kosten van het project). Verwachte verliezen uit onderhanden projecten in opdracht van derden worden onmiddellijk als last opgenomen. (2) Verkoop van goederen en levering van diensten Opbrengsten uit de verkoop van (onroerende) goederen worden opgenomen wanneer de wezenlijke risico’s en voordelen van de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper en er geen enkele onzekerheid bestaat over de ontvangst van de overeengekomen vergoeding, de transactiekosten en de mogelijke terugzending van de goederen. (3) Huuropbrengsten en honoraria Huuropbrengsten en honoraria worden volgens de lineaire methode opgenomen over de huurperiode. (4) Financiële opbrengsten Financiële opbrengsten omvatten te ontvangen renten op beleggingen, dividenden, royalty’s, wisselkoersopbrengsten en opbrengsten met betrekking tot afdekkingsinstrumenten die opgenomen worden in de winst-en-verliesrekening. Intresten, royalty’s en dividenden die hun oorsprong vinden in het gebruik dat derden maken van de middelen van de onderneming, worden opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de economische voordelen verbonden aan de transactie zullen terugvloeien naar de onderneming en de opbrengsten betrouwbaar kunnen worden geschat. Renteopbrengsten worden opgenomen wanneer ze zijn geïnd (rekening houdend met de verstreken tijd en met het effectieve rendement van het actief), tenzij er twijfel bestaat over de inning. Royalty-opbrengsten worden opgenomen op een prorata-basis, rekening houdend met de bepalingen van de overeenkomst. Dividenden worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen op de datum van toekenning. (5) Overheidssubsidies Page 21. Overheidssubsidies worden aanvankelijk in de balans opgenomen als over te dragen opbrengsten als er redelijke zekerheid bestaat dat ze zullen worden ontvangen en dat de eraan verbonden voorwaarden zullen worden vervuld. Subsidies als compensatie voor door de vennootschap reeds gemaakte kosten worden systematisch als baten opgenomen over de periode waarin de kosten werden gemaakt. Subsidies aan de vennootschap voor kosten gemaakt in verband met activa worden systematisch als baten opgenomen in de winst-en-verliesrekening over de economische levensduur van het actief. Deze overheidssubsidies worden gepresenteerd in mindering van de overeenkomstige waarde van het actief. (W) LASTEN (1) Financieringskosten De financieringskosten omvatten de verschuldigde rente op leningen, de wisselkoersverliezen en verliezen afkomstig van de afdekkingsinstrumenten opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Alle renten en andere gemaakte kosten in verband met leningen, behalve die welke in aanmerking kwamen voor activering, worden als financieringskosten in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De rentekosten met betrekking tot de financiële-leasebetalingen worden in de winsten-verliesrekening opgenomen volgens de effectieve-rentemethode. (2) Onderzoeks- en ontwikkelingskosten, reclame- en promotiekosten en ontwikkelingskosten van informatiesystemen De onderzoeks-, reclame- en promotiekosten worden opgenomen in het boekjaar waarin deze kosten worden gemaakt. Ontwikkelingskosten en ontwikkelingskosten van informatiesystemen worden ten laste genomen wanneer ze worden gemaakt, wanneer ze niet voldoen aan de criteria voor immateriële vaste activa. (X) AFGELEIDE FINANCIËLE INSTRUMENTEN De vennootschap gebruikt afgeleide financiële instrumenten hoofdzakelijk om de risico’s te beperken die voortvloeien uit ongunstige schommelingen van de rentevoeten, wisselkoersen, grondstoffenprijzen en andere marktrisico’s. Het beleid van de vennootschap verbiedt het gebruik van deze instrumenten voor speculatiedoeleinden. De vennootschap houdt geen financiële instrumenten aan en geeft er geen uit voor handelsdoeleinden. Niettemin worden derivaten die niet zijn aangemerkt als afdekkingsinstrumenten, gepresenteerd als instrumenten aangehouden voor handelsdoeleinden. Afgeleide financiële instrumenten worden aanvankelijk gewaardeerd tegen kostprijs. Na hun eerste opname worden ze gewaardeerd tegen reële waarde. De opname van niet-gerealiseerde winsten of verliezen hangt af van de kwalificatie van het afgeleide financieel instrument en de afdekkingseffectiviteit. De reële waarde van de “swap”-rentevoeten is de geschatte waarde die de vennootschap zou ontvangen of betalen bij uitoefening van de swap op de balansdatum, rekening houdend met de actuele rentevoeten en de solvabiliteit van de tegenpartij van de swap. De reële waarde van een ‘forward exchange contract’ is de op de beurs genoteerde waarde op de balansdatum, dus de contante waarde van de genoteerde ‘forward’-prijs. (1) Kasstroomafdekking (Cashflow hedges) Wanneer een afgeleid financieel instrument de mogelijke variabiliteit van kasstromen van een opgenomen verplichting, een vaststaande toezegging of een verwachte toekomstige transactie van de vennootschap afdekt, wordt het effectieve deel van de winst of verlies op het afgeleide financieel instrument rechtstreeks in het eigen vermogen opgenomen. Wanneer de vaststaande verbintenis of de verwachte toekomstige transactie leidt tot opname van een actief of een verplichting, worden de cumulatieve winsten of verliezen verwijderd uit de rubriek ‘eigen vermogen’ en worden ze in de initiële waardering van het actief of de verplichting opgenomen. In het andere geval worden de cumulatieve winsten of verliezen verwijderd uit het eigen vermogen en opgenomen in de winst-en-verliesrekening op hetzelfde ogenblik als de afgedekte transactie. Het niet-effectieve deel van de winst of het verlies op het financieel instrument wordt in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De winsten en verliezen afkomstig van de tijdelijke waarde van het afgeleid financieel instrument worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Wanneer een afdekkingsinstrument of afdekkingsrelatie ten einde loopt maar de afgedekte transactie nog moet plaatshebben, blijft de op dat ogenblik niet-gerealiseerde cumulatieve winst of verlies in de rubriek ‘eigen vermogen’ en wordt dan opgenomen volgens het bovenbeschreven principe wanneer de transactie plaatsvindt. Wanneer men niet meer verwacht dat de afgedekte transactie zal plaatsvinden, wordt de niet-gerealiseerde cumulatieve winst of verlies die opgenomen werd in het eigen vermogen, onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen. (2) Reële-waardeafdekking Voor ieder afgeleid financieel instrument dat de mogelijke veranderingen in de reële waarde van een opgenomen vordering of schuld afdekt, wordt de winst of het verlies uit herwaardering van het afdekkinginstrument in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Ook de waarde van het afgedekte element wordt gewaardeerd tegen de reële waarde die toe te rekenen is aan het afgedekte risico. De ermee verbonden winst of verlies wordt opgenomen in de winst-en-verliesrekening. De reële waarde van de afgedekte elementen in verband met het afgedekte risico, zijn de boekwaarden op de balansdatum, omgerekend in euro tegen de wisselkoers die geldt op de balansdatum. Page 22. (3) Afdekking van een netto-investering in buitenlandse activiteiten Als een schuld in vreemde valuta een investering in een buitenlandse entiteit afdekt, worden de wisselkoersverschillen ingevolge de omzetting van de schuld in euro rechtstreeks opgenomen als omrekeningverschillen onder de rubriek ‘eigen vermogen’. Als een afgeleid financieel instrument een netto-investering met betrekking tot buitenlandse activiteiten afdekt, dan wordt het effectieve deel van de winst of het verlies op het financieel instrument rechtstreeks opgenomen als “omrekeningverschil” onder de rubriek ‘eigen vermogen’, terwijl het niet-effectieve deel wordt opgenomen in de winst-en-verliesrekening. (Y) GESEGMENTEERDE INFORMATIE Een segment is een onderscheiden onderdeel van de groep CFE dat opbrengsten genereert en kosten meebrengt, en waarvan de operationele resultaten regelmatig door de directie worden bekeken om beslissingen te nemen of de prestaties van het segment na te gaan. De groep CFE bestaat uit zes operationele polen, met name: Bouw, Vastgoedontwikkeling- en beheer, Multitechnieken, Spoor & wegeninfra, Baggerwerken en milieu en PPSconcessies. (Z) AANDELENOPTIES Aandelenopties worden gewaardeerd tegen reële waarde op de datum van toekenning. Deze reële waarde wordt lineair opgenomen over de wachtperiode, uitgaande van een schatting van het aantal opties dat uiteindelijk onvoorwaardelijk wordt. Page 23. 3. CONSOLIDATIEMETHODEN CONSOLIDATIEKRING Vennootschappen waarvan de groep rechtstreeks of onrechtstreeks de meerderheid van de stemrechten bezit en waarover ze dus zeggenschap heeft, worden geconsolideerd door de integrale consolidatiemethode. De vennootschappen waarover de groep gezamenlijke zeggenschap heeft samen met andere aandeelhouders, worden geconsolideerd volgens de proportionele methode. Het betreft met name de tijdelijke handelsvennootschappen, DEME en Rent-A-Port, en bepaalde vennootschappen van de pool vastgoedontwikkeling en -beheer. De vennootschappen waarin de groep een invloed van betekenis uitoefent, worden geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode. Het betreft hoofdzakelijk Locorail NV, Coentunnel Company BV, PPP Schulen Eupen SA, Van Maerlant Offices NV, Van Maerlant Property I NV& II BVBA en Van Maerlant Residential NV. Evolutie van de consolidatiekring Aantal entiteiten 2012 2011 Integrale methode Proportionele methode Vermogensmutatiemethode 59 160 29 52 153 18 Totaal 248 223 TRANSACTIES BINNEN DE GROEP De wederzijdse verrichtingen en transacties van activa en verplichtingen, baten en lasten tussen opgenomen ondernemingen worden in de geconsolideerde jaarrekening geëlimineerd. Deze eliminatie gebeurt: • • • volledig, als de transactie plaatsheeft tussen twee dochterondernemingen; ten belope van het consolidatiepercentage van de proportioneel geconsolideerde onderneming als de transactie plaatsheeft tussen een integraal geconsolideerde en een proportioneel geconsolideerde onderneming; en naar rato van het belang in de onderneming waarop vermogensmutatie wordt toegepast voor het interne resultaat gerealiseerd tussen een integraal geconsolideerde onderneming en een onderneming geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode. OMREKENING VAN DE JAARREKENINGEN VAN DE BUITENLANDSE VENNOOTSCHAPPEN EN VESTIGINGEN In de meeste gevallen stemt de functionele valuta van de vennootschappen en vestigingen overeen met de valuta van het betrokken land. De jaarrekeningen van de buitenlandse vennootschappen waarvan de functionele valuta verschilt van de presentatievaluta van de geconsolideerde jaarrekening van de groep, worden omgerekend tegen de wisselkoers op de balansdatum wat betreft de posten van de balans en tegen de gemiddelde koers over de periode voor de posten van de winst-en-verliesrekening. Wisselkoersverschillen die daaruit voortvloeien worden als omrekeningsverschillen opgenomen in de geconsolideerde reserves. De goodwill met betrekking tot de buitenlandse vennootschappen wordt geacht deel uit te maken van de verworven activa en verplichtingen en wordt uit dien hoofde omgerekend tegen de wisselkoers op de balansdatum. TRANSACTIES IN VREEMDE VALUTA De transacties in vreemde valuta worden omgerekend in euro tegen de wisselkoers die geldt op de datum van de transactie. Aan het eind van de periode worden de monetaire activa en verplichtingen die uitgedrukt zijn in vreemde valuta, omgerekend in euro tegen de wisselkoers op de balansdatum. De winsten en verliezen die hieruit voortvloeien worden opgenomen in de rubriek wisselresultaten en worden in de winst-enverliesrekening gepresenteerd als andere financiële opbrengsten en lasten. De wisselkoersverschillen op leningen in vreemde valuta of op afgeleide producten gebruikt voor afdekking van belangen in de buitenlandse dochterondernemingen, worden opgenomen als omrekeningsverschillen onder het eigen vermogen. Page 24. 4. GESEGMENTEERDE INFORMATIE OPERATIONELE SEGMENTEN De gesegmenteerde informatie wordt voorgesteld rekening houdend met de operationele segmenten. De resultaten en activa en verplichtingen van de segmenten omvatten elementen die ofwel rechtstreeks, ofwel op basis van een logische verdeling toe te wijzen zijn aan een segment. In het begin van het jaar heeft CFE een nieuwe activiteitenpool opgericht, de pool Spoor & Wegeninfra. Deze pool omvat de activiteiten van ENGEMA (plaatsing van bovenleidingen en spoorwegsignalisatie), van Louis Stevens & Co (spoorwegsignalisatie) - activiteiten die vroeger behoorden tot de pool Multitechnieken, de wegenbouwactiviteiten van Aannemingen Van Wellen, vroeger opgenomen in de pool bouw, alsook die van Remacom, vennootschap gespecialiseerd in de aanleg van spoorwegen die in het begin van het jaar werd verworven. De milieuactiviteit van haar kant, werd overgedragen van de pool bouw naar de pool multitechnieken. De onderstaande commentaren zijn opgesteld op basis van de nieuwe structuur. De groep CFE bestaat thans uit zes operationele polen: Bouw, Vastgoedontwikkeling- en beheer, Spoor & wegeninfra, Multitechnieken, Baggerwerken en milieu en PPS-concessies: - Bouw De pool Bouw is actief in de bouwsector, met name op het gebied van burgerlijke bouwkunde (realisatie van grote infrastructuurwerken: tunnels, bruggen, kademuren, gasterminals, ...) en gebouwen (kantoren, industriële gebouwen, woningbouw, renovatie en sanering). - Vastgoedontwikkeling en -beheer De pool vastgoedontwikkeling en -beheer ontwikkelt vastgoedprojecten in de hoedanigheid van ontwikkelaar / bouwheer en betrekt bij zijn projecten dus ook de pool bouw. Bovendien biedt deze pool, via specifieke dochterondernemingen, ook aanvullende diensten bij zijn kernactiviteit: projectmanagement en beheer en onderhoud van gebouwen. - Multitechnieken De pool multitechnieken is via gespecialiseerde dochterondernemingen actief op het gebied van tertiaire elektriciteit (kantoren, ziekenhuizen, parkings, ...). Sedert 2007 is deze pool ook actief op het gebied van klimaatregeling ingevolge een deelneming van 25% in Druart SA (verhoogd tot 100% in 2010) en van automatisering van industriële processen door de overname van VMA NV. Deze pool werd geografisch uitgebreid door verwerving, in 2009, van een belang van 64,95% in Van De Maele Multi-techniek NV en, in 2010, een belang van 65,04% in Brantegem NV. In 2012 heeft de groep CFE haar aanwezigheid in de sector van de procesautomatisering versterkt door de verwerving van alle aandelen van de vennootschap Ariadne NV. In de eerste helft van 2012 is het filiaal EcoTech, actief in de waterbehandeling, toegetreden tot de pool multitechnieken. Zijn activiteit hangt immers nauw samen met bepaalde elektromechanische activiteiten uitgevoerd door de entiteiten van de pool multitechnieken. In dezelfde optiek van reorganisatie van de polen, werden ook de vennootschappen Engema en Louis Stevens & Co, die voordien werden gepresenteerd in de pool multitechnieken, begin 2012 overgedragen naar de nieuwe pool “spoor & wegeninfra". - Spoor & wegeninfra In het begin van het jaar heeft CFE een nieuwe activiteitenpool opgericht, de pool Spoor & wegeninfra. Deze pool omvat de activiteiten van ENGEMA (aanleg van bovenleidingen en spoorwegsignalisatie), van Louis Stevens & Co (spoorwegsignalisatie) - activiteiten die vroeger behoorden tot de pool multitechnieken, de wegenbouwactiviteiten van Aannemingen Van Wellen, vroeger opgenomen in de pool bouw, alsook die van Remacom, vennootschap gespecialiseerd in de aanleg van spoorwegen die in het begin van het jaar werd verworven. - PPS-concessies De pool PPS-concessies werd opgericht ingevolge de opkomst van belangrijke activiteiten verricht in publiek-private samenwerking (PPS). - Baggerwerken en milieu De pool baggerwerken en milieu is, via de 50% dochter DEME, actief op het gebied van baggerwerken (infrastructureel- en onderhoudsbaggeren), de behandeling van vervuilde gronden en slib en marine engineering. De boekhoudingprincipes gebruikt in de presentatie van de gesegmenteerde informatie zijn dezelfde als die gebruikt voor de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening (zie toelichting 2). Page 25. ELEMENTEN VAN HET GECONSOLIDEERDE OVERZICHT VAN GEREALISEERDE EN NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN Omzet 2012 Bouw EBIT 2011 2012 % Omzet Financieel resultaat 2011 % Omzet 2012 Belastingen 2011 2012 % 2011 % 645.226 655.494 (2.541) (0,39%) 3.169 0,5% (980) (1.958) 2.336 66,34% (2.623) 213,1% Vastgoedontwik keling en -beheer 35.029 26.046 10.389 29,66% 9.391 36,1% (3.271) (2.372) (830) 11,66% (786) 11,2% Multitechnieken 156.304 149.842 1.786 1,14% 4.734 3,2% (556) (711) (880) 71,54% (1.438) 35,7% 99.323 91.816 5.690 5,73% 4.564 5,0% (473) (249) (1.204) 23,08% (764) 17,7% Spoor& wegeninfra PPS-concessies 11.697 2.911 3.669 31,37% (2.150) (73,9%) (1.510) (374) (41) 1,90% (48) (1,9%) 957.460 882.906 70.209 7,33% 68.665 7,8% (22.497) (10.536) (2.693) 5,64% (7.714) 13,3% - (1.158) - (7.444) (458) 138 447 (14) (0.19%) (16) (145,5%) (6.737) (15.181) 796 (1.884) 1.898.302 1.793.834 81.396 Baggerwerken en milieu Herwerking DEME Holding Eliminaties tussen polen Totaal geconsolideerd Aandeel in resultaat van vennootschapp en waarop vermogensmutatie is toegepast 2012 Bouw Vastgoedontwikkeling en -beheer 2011 (1.100) 4,29% 84.931 (179) 4,7% Resultaat aandeel groep 2012 % Omzet 2011 (29.149) (15.733) (3.505) Niet-kaselementen % Omzet 2012 2011 333 (6,71%) (13.056) EBITDA 2012 % Omzet 2011 % Omzet 0 0 (1.323) (0.21%) (556) (0,1%) 4.100 10.306 1.559 0,2% 13.475 2,1% (342) 54 5.676 16,20% 6.276 24,1% (339) 1.372 9.708 27,7% 10.743 41,3% 4,4% Multitechnieken 0 0 858 0,55% 2.231 1,5% 3.093 1.914 4.879 3,12% 6.648 Spoor& wegeninfra 0 0 4.040 4,07% 3.551 3,9% 3.867 3.291 9.557 9,6% 7.855 8,6% 848 535 3.069 26% (1.877) (64,5%) 104 592 4.621 40% (1.558) (53,5%) (17) 279 44.472 4,64% 52.131 5,9% 104.999 80.486 175.191 18,3% 149.151 16,9% PPS-concessies Baggerwerken en milieu Herwerking DEME Holding Eliminaties tussen polen Totaal geconsolideerd 489 868 (1.158) (1.100) (7.181) (16) 616 (1.559) 49.069 2,58% 59.081 1.431 3,3% 117.255 (1.238) 96.723 (1.158) (1.100) (6.013) (1.696) 796 (1.884) 199.140 10,5% 181.654 10,1% Page 26. (18,9%) OMZET (in duizenden euro) 2012 België Andere Europa Midden-Oosten Andere Asia Oceanïe Afrika Amerika Totaal geconsolideerd 2011 915.068 426.530 80.900 49.511 177.531 166.350 82.412 923.069 459.779 60.274 57.713 63.877 143.651 85.471 1.898.302 1.793.834 De verdeling van de omzet per land is afhankelijk van het land waarin de prestaties zijn uitgevoerd. De groep heeft in 2012 geen inkomsten afkomstig van een significante klant ten belope van meer dan 10% van de omzet. De omzet uit de verkoop van goederen voor 2012 bedraagt 9.950 duizend euro (2011: 10.401 duizend euro). Het betreft de verkopen gerealiseerd door de dochterondernemingen Voltis en Terryn Hout. OPSPLITSING OMZET VAN DE POOL BOUW (in duizenden euro) 2012 2011 Gebouw - Benelux Burgerlijke bouwkunde Gebouw internationaal 432.739 138.462 74.025 354.109 192.150 109.235 Totaal 645.226 655.494 De groep CFE erkent, wat betreft de omzet van de bouwactiviteiten, de omzet “bouw” gerealiseerd via de pool vastgoedontwikkeling en -beheer. Voor de pool vastgoedontwikkeling en -beheer, erkent de groep CFE de netto-omzet na aftrek van de omzet bouw. Aangezien er een vertraging bestaat tussen de bouw en de verkoop door de pool vastgoedontwikkeling en -beheer, wordt het interne omzetcijfer tijdens de bouwperiode opgeslagen en pas toegewezen op het moment van de verkoop. In 2012 hebben een aantal vennootschappen de pool Bouw verlaten: CFE Ecotech werd overgedragen naar de pool Multitechnieken, terwijl de vennootschap Aanneming Van Wellen in twee entiteiten werd gesplitst, waarvan een in de pool bouw blijft, terwijl de andere in de nieuwe pool spoor & wegeninfra wordt ondergebracht. De cijfers van 2011 werden aangepast om die wijzigingen in de organisatie van de polen te weerspiegelen. OPSPLITSING OMZET VAN DE POOL BAGGERWERKEN (in duizenden euro) Baggerwerken Oil & Gas Milieu Burgerlijke bouwkunde Andere Totaal 2012 2011 629.104 108.420 90.915 112.762 16.259 573.764 104.393 101.821 78.205 24.723 957.460 882.906 ORDERBOEK (in miljoenen euro) Contracting Bouw Spoor & wegeninfra Multitechnieken 2012 2011 % verschil 1.195,6 964,2 65,8 165,6 1.171,9 983,2 76,0 112,7 +2,0% (1,9%) (13,4%) +46,9% Vastgoedontwikkeling en -beheer Baggerwerken en milieu PPS-concessies Holding en consolidatiecorrecties 14,1 1.658,5 0 0 8,4 1.202,0 0 0 n.s. +38,0% 0 0 Totaal 2.868,2 2.382,3 +20,4% Page 27. GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN DE FINANCIËLE POSITIE per 31 december 2012 Bouw (in duizenden euro) ACTIVA Goodwill Materiële vaste activa Langlopende leningen aan geconsolideerde vennootschappen van de groep Andere financiële vaste activa Andere vaste activa Voorraden Geldmiddelen en kasequivalenten Interne kaspositie – Cash pooling – actief Andere financiële vlottende activa vennootschappen van de groep Andere vlottende activa Totaal activa VERPLICHTINGEN Eigen vermogen Langlopende leningen aan geconsolideerde vennootschappen van de groep Langlopende financiële schulden Andere langlopende verplichtingen Kortlopende financiële schulden Interne kaspositie – Cash pooling – passief Andere kortlopende verplichtingen Totaal eigen vermogen en verplichtingen Vastgoedontwikkeling en beheer Multitechnieken Spoor & wegen infra PPSconcessies Baggerwerken en milieu Holding en Eliminaties eliminaties tussen polen Totaal geconsolideerd 911 11 16.834 5.677 0 9.968 0 0 33.401 43.542 19.290 5.054 0 7.493 0 10.161 0 15.754 (12.741) 895.156 0 3.274 106.256 0 (112.805) 980.434 0 16.521 9.145 11.877 64.853 86.882 20.741 2.517 147.960 10.847 616 48 3.810 7.225 4.771 5.774 647 826 2.119 (1.077) 5.889 5.604 8.254 0 2.674 0 9.916 31.537 16.706 97.220 0 3.109 187.316 647 81.314 117.715 0 (178.264) 0 0 (216.876) 56.586 65.141 186.534 260.602 0 351.286 46.312 69.556 56.326 9.202 291.712 19.066 (26.601) 816.859 604.307 234.058 115.511 80.568 28.747 1.352.215 518.697 (534.546) 2.399.557 26.059 12.422 43.327 27.680 3.897 375.294 228.091 (178.124) 538.646 18.856 56.148 5.000 0 1.202 0 29.408 (110.614) 0 2.540 52.025 1.427 30.896 25.803 26.910 (1) 71.828 2.267 787 3.489 4.508 2.959 1.245 796 6.766 10.511 4.620 2.191 5.881 300.070 50.631 168.130 0 135.000 7.581 5.442 98.408 (30) (2.301) 0 (218.287) 479.120 141.498 181.474 0 472.504 40.948 56.133 41.122 445 458.090 14.767 (25.190) 1.058.819 604.307 234.058 115.511 80.568 28.747 1.352.215 518.697 (534.546) 2.399.557 Page 28. GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN DE FINANCIËLE POSITIE Per 31 december 2011 Bouw (in duizenden euro) ACTIVA Goodwill Vastgoedontwikkeling en beheer Multitechnieken Spoor & wegen infra PPSconcessies Baggerwerken en milieu Holding en Eliminaties eliminaties tussen polen Totaal geconsolideerd 911 19 15.144 2.682 0 9.969 0 0 28.725 41.887 16.737 5.078 0 7.323 0 10.375 0 8.160 0 823.778 0 3.017 71.173 0 (87.910) 899.618 0 Materiële vaste activa Langlopende leningen aan geconsolideerde vennootschappen van de groep Andere financiële vaste activa Andere vaste activa Voorraden Geldmiddelen en kasequivalenten Interne kaspositie – Cash pooling – actief Andere financiële vlottende activa vennootschappen van de groep Andere vlottende activa 280 5.616 7.643 62.076 68.654 10.527 2.955 136.886 10.351 661 1.319 3.666 5.775 5.005 4.289 483 240 2.091 4.093 1.892 4.991 12.492 420 2.177 0 9.922 20.577 5.389 80.853 0 3.109 173.122 646 43.792 122.593 0 (164.299) 0 0 (198.089) 30.631 54.369 158.850 208.347 0 380.380 42.265 66.004 50.369 7.610 287.999 14.152 (25.223) 823.556 Totaal activa 584.184 208.742 108.525 72.225 35.850 1.238.487 431.604 (475.521) 2.204.096 26.927 39.835 41.301 22.355 1.213 350.608 186.696 (160.174) 508.761 48.923 21.470 800 0 50 0 16.667 (87.910) 0 3.681 56.765 6.226 26.073 17.223 26.330 0 74.058 2.385 817 2.443 7.708 2.717 790 736 4.749 3.730 0 7.093 10.005 305.660 59.599 97.270 0 99.500 5.314 10.500 75.496 0 (4.125) 0 (198.089) 434.896 145.490 124.268 0 415.589 29.826 53.071 40.878 13.759 425.350 37.431 (25.223) 990.681 584.184 208.742 108.525 72.225 35.850 1.238.487 431.604 (475.521) 2.204.096 VERPLICHTINGEN Eigen vermogen Langlopende leningen aan geconsolideerde vennootschappen van de groep Langlopende financiële schulden Andere langlopende verplichtingen Kortlopende financiële schulden Interne kaspositie – Cash pooling – passief Andere kortlopende verplichtingen Totaal eigen vermogen en verplichtingen Page 29. GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT per 31 december 2012 Bouw (in duizenden euro) Vastgoedontwikkeling en -beheer Multitechnieken Spoor & wegen infra PPSconcessies Baggerwerken en milieu Holding en eliminaties Totaal geconsolideerd Kasstroom uit operationele activiteiten vóór wijzigingen van het werkkapitaal (1.366) 7.071 4.664 9.048 1.031 168.245 (4.094) 184.599 Nettokasstroom uit (gebruikt in) operationele activiteiten 39.990 (31.138) 475 465 (19.114) 145.168 14.162 150.008 Kasstroom uit (gebruikt in) investeringsactiviteiten (6.458) 880 (2.580) (2.458) (740) (177.909) (7.706) (196.971) Kasstroom uit (gebruikt in) financieringsactiviteiten (31.176) 30.823 1.920 (3.162) 20.355 45.268 31.124 95.152 2.356 565 (185) (5.155) 501 12.527 37.580 48.189 Vastgoedontwikkeling en -beheer Multitechnieken Nettotoename/ (afname) van de geldmiddelen per 31 december 2011 Bouw (in duizenden euro) Spoor & wegen infra PPS-concessies Baggerwerken en milieu Holding en eliminaties Totaal geconsolideerd Kasstroom uit operationele activiteiten voor wijzigingen van het werkkapitaal 10.875 8.603 5.686 7.525 (2.242) 143.439 (2.403) 171.483 Nettokasstroom uit (gebruikt in) operationele activiteiten 9.082 (19.247) 4.224 2.839 (6.908) 96.521 16.081 102.592 Kasstroom uit (gebruikt in) investeringsactiviteiten (9.774) (77) (1.705) (2.374) (2.373) (157.792) (5.029) (179.124) Kasstroom uit (gebruikt in) financieringsactiviteiten 11.846 19.138 (141) (448) 9.529 48.771 22.755 111.450 Nettotoename/ (afname) van de geldmiddelen 11.154 (186) 2.378 17 248 (12.500) 33.807 34.918 De kasstroom uit financieringsactiviteiten bevat de cash-poolingbedragen ten opzichte van de andere segmenten. Een positief bedrag stemt overeen met een gebruik van geldmiddelen in de cash pooling. Deze rubriek wordt ook beïnvloed door externe financiering, met name en hoofdzakelijk in het segment vastgoedontwikkeling en -beheer, holding en baggerwerken en milieu. De pool baggerwerken en milieu maakt geen deel uit de cash pooling van de groep CFE. Page 30. OVERIGE INFORMATIE per 31 december 2012 Bouw (in duizenden euro) Afschrijvingen Investeringen Waardeverminderingen per 31 december 2011 (6.527) (8.913) 0 Bouw (in duizenden euro) Afschrijvingen Investeringen Waardeverminderingen (13.690) (13.544) 0 Vastgoedontwikkeling en -beheer (250) (340) 0 Vastgoedontwikkeling en -beheer (1.032) (7.423) 0 Multitechnieken (2.834) (3.493) 0 Multitechnieken (1.706) (2.357) 0 Baggerwerken en milieu (105.012) (184.592) (78) Baggerwerken en milieu (81.366) (185.900) (120) PPPconcessies (204) (2.928) 0 PPPconcessies (480) (6.864) 0 Spoor & wegen infra (3.626) (3.143) 0 Spoor & wegen infra (1.723) (1.023) 0 Holding en eliminaties (1.152) (2.506) 0 Holding en eliminaties (1.233) (5.029) 0 Totaal geconsolideerd (119.605) (205.915) (78) Totaal geconsolideerd (101.230) (222.140) (120) GEOGRAFISCHE INFORMATIE De activiteiten van de groep CFE, buiten DEME, situeren zich voornamelijk in de Benelux en Centraal-Europa. De materiële vaste activa van de groep CFE, buiten DEME, bevinden zich voornamelijk in België en het Groothertogdom Luxemburg. Bij DEME echter, wordt de hoofdactiviteit verricht door de vloot die verspreid is over verschillende maatschappijen en weerspiegelt de juridische lokalisatie niet de economische realiteit van de activiteit die door die vloot voor die maatschappijen wordt uitgevoerd. Daarom wordt geen detail gegeven van de materiële vaste activa per vennootschap. Een presentatie die de geografische sectoren waar de activiteit plaatsvindt weerspiegelt, is praktisch niet haalbaar. Page 31. 5. OVERNAMES EN AFSTOTINGEN VAN DOCHTERONDERNEMINGEN OVERNAMES VOOR DE PERIODE AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2012 - Op 22 februari 2012 heeft de groep CFE het volledige maatschappelijk kapitaal van de vennootschap Remacom NV verworven, voor de prijs van 4.500 duizend euro. Dit Gentse bedrijf is gespecialiseerd in de plaatsing van spoorwegen. De niet-toegerekende goodwill van 2.995 duizend euro weerspiegelt het feit dat de groep CFE haar competenties versterkt in de spoorwegactiviteit door de aanleg van treinsporen op te nemen. Deze combinatie draagt ten belope van 521.000 euro bij tot het resultaat van de groep per 31 december 2012. - Op 4 oktober 2012 heeft de groep CFE het volledige maatschappelijk kapitaal verworven van Ariadne NV, een onderneming die zich specialiseert in de automatisering van de productieketens in de autosector en de levensmiddelenindustrie. De prijs voor deze deelneming bedraagt 700 duizend euro. Deze vennootschap versterkt het aanbod van diensten en de klantenportefeuille van de vennootschap VMA, dochteronderneming van de pool multitechnieken. Een niet-toegerekende goodwill van 417 duizend euro drukt de verwachte synergieën uit. Deze combinatie draagt ten belope van (316) duizend euro bij tot het resultaat van de groep per 31 december 2012. - De overnames gerealiseerd in de pool vastgoedontwikkeling en -beheer zijn geen bedrijfscombinaties en daarom is de betaalde prijs volledig toegewezen aan terreinen en gebouwen in voorraad. Op 23 februari 2012, heeft BPI, dochtervennootschap van de groep CFE, 50% van de aandelen van de vennootschap Les Jardins de Oisquercq BVBA verworven voor een bedrag van 105 duizend euro, na aftrek van verworven geldmiddelen en kasequivalenten. Deze aanschaffing is rechtstreeks als een kasstroom uit bedrijfsactiviteiten opgenomen. Reële waarde van de activa en verplichtingen van de verworven dochterondernemingen (in duizenden euro) Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Voorraden Handelsvorderingen en andere bedrijfsvorderingen Andere vlottende activa Langlopende financiële schulden Andere langlopende verplichtingen Handelsschulden en andere bedrijfsschulden Kortlopende financiële schulden Andere kortlopende verplichtingen Geldmiddelen Reële waarde 20 964 3.813 3.663 33 (1.207) (142) (1.224) (990) (3.910) 769 Reële waarde van de activa en verplichtingen 1.789 Overnameprijs 5.200 Goodwill 3.411 Betaalde aankoopprijs Verworven geldmiddelen Kasstroom (5.200) 769 (4.431) AFSTOTINGEN IN DE PERIODE AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2012 Nihil. OVERNAMES NA DE BALANSDATUM Nihil. AFSTOTINGEN IN HET BOEKJAAR 2012 Verkopen van dochterondernemingen die deel uit maken van de pool vastgoedontwikkeling en beheer werden hier boven vermeld in de transacties van 2012 en worden geboekt als verkopen van voorraden. Page 32. GLOBAAL RESULTAAT 6. OPBRENGSTEN UIT AANVERWANTE ACTIVITEITEN EN ANDERE OPERATIONELE KOSTEN De opbrengsten uit aanverwante activiteiten bedragen 72.155 duizend EUR (2011: 72.078 duizend EUR) en omvatten meerwaarden op vaste activa voor 3.940 duizend EUR (2011: 4.065 duizend EUR), alsook ontvangen huurgelden, doorrekeningen van kosten en andere diverse vergoedingen voor 68.215 duizend EUR (2011: 68.013 duizend EUR). De opbrengsten uit aanverwante activiteiten zijn stabiel ten opzichte van vorig jaar. (duizend EUR) 2012 2011 Diverse diensten en goederen Bijzondere waardevermindering van activa - Voorraden - Handelsvorderingen en overige vorderingen Netto toevoeging aan de bestemmingsreserve (behalve toevoeging voor pensioenverplichtingen) Andere operationele kosten (262.111) (264.443) 570 (11.129) 11.699 248 2.173 (301) (4.403) (6.213) Geconsolideerd totaal (265.374) (268.536) De stijging van de bijzondere waardevermindering van handelsvorderingen is voornamelijk het gevolg van een waardevermindering op een vordering van 12 miljoen EUR die in 2012 was geboekt en waarvoor in 2011 een voorziening voor risico’s was genoteerd die de blootstelling met betrekking tot deze vordering dekte. 7. BEZOLDIGINGEN EN SOCIALE LASTEN (duizend EUR) 2012 2011 Bezoldigingen Verplichte socialezekerheidsbijdragen Overige loonkosten Bijdragen pensioenplannen (toegezegde bijdrageregeling) Schuldtoename pensioenplannen (toegezegd pensioenregeling) (273.915) (77.197) (18.135) (47) (2.644) (254.383) (65.900) (15.481) (40) (2.675) Geconsolideerd totaal (371.938) (338.479) Het gemiddeld aantal voltijdse equivalenten voor 2012 bedraagt 5.582 (2011: 5.442). Op 1 januari 2012 bedroeg het aantal voltijdse equivalenten 5.731en dit aantal bedraagt 5.773 op 31 december 2012. 8. FINANCIEEL RESULTAAT (duizend EUR) 2012 2011 Kosten van de financiële schuldenlast Afgeleide instrumenten – Reële waarde aangepast door de resultaatrekening Afgeleide instrumenten gebruikt als dekkingsinstrumenten Activa gewaardeerd op basis van de reële waarde Financiële instrumenten beschikbaar voor verkoop Activa en verplichtingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs – inkomsten beschikbare middelen Activa en verplichtingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs – rentelasten Andere financiële kosten en opbrengsten Winst (verlies) gerealiseerde en niet-gerealiseerde wisselresultaten Ontvangen dividenden van niet-geconsolideerde ondernemingen Waardevermindering op financiële activa Overige (18.941) (519) 0 0 0 5.193 (12.002) 20 0 0 0 4.299 (23.615) (16.321) (10.208) (3.446) 0 (19) (6.743) (3.731) 1.936 (0) (139) (5.528) Financieel resultaat (29.149) (15.733) De evolutie van de rubriek winst (verlies) gerealiseerde en niet-gerealiseerde wisselresultaten gedurende 2012 in vergelijking met 2011 wordt voornamelijk verklaard door de wisselkoersevolutie van de EUR ten opzichte van andere functionele valuta bij dochterondernemingen van DEME. 9. MINDERHEIDSBELANGEN Op 31 december 2012 bedraagt het aandeel van de minderheidsbelangen in het resultaat van het boekjaar (162) duizend EUR (2011: 2.071 duizend EUR) en heeft voornamelijk betrekking op de groep DEME voor (530) duizend EUR, op de dochteronderneming Van De Maele van de multitechnische pool voor 591 duizend en op de dochteronderneming Terryn voor (138) duizend EUR. Page 33. 10. BELASTINGEN OP HET RESULTAAT OPGENOMEN IN HET GLOBAAL RESULTAAT 2012 (duizend EUR) 2011 Actuele belastingen Lasten uit hoofde van belastingen in het huidig boekjaar Overschot (tekort) voorziening vorige boekjaren 11.953 (306) 11.571 11 Totale actuele lasten uit hoofde van belastingen 11.647 11.582 Uitgestelde belastingen Opname en terugname van tijdelijke verschillen Aangewende verliezen van vorige boekjaren Uitgestelde belastingen op verliezen huidig boekjaar Uitgestelde belastingen op definitief belast inkomen (3.301) (435) (4.406) 0 956 539 (21) 0 Totaal kosten/(opbrengsten) uit hoofde van uitgestelde belastingen (8.142) 1.474 3.505 13.056 Totaal belastinglast in het globaal resultaat AFSTEMMING VAN HET EFFECTIEF BELASTINGTARIEF 2012 (duizend EUR) 2011 Resultaat vóór belastingen voor de periode 52.247 69.198 Winstbelasting berekend aan het tarief van 33,99% 17.759 23.520 8.817 (870) (19.337) (309) 1.997 (1.184) (10.433) 1.355 (4.740) (4.380) (3.992) (1.688) (1.095) 3.513 7.628 3.505 6,71% 13.056 18,90% Fiscale impact van niet-aftrekbare uitgaven Fiscale impact van niet-belastbare opbrengsten Belastingkrediet en impact van de notionele interest Andere belastbare opbrengsten Effect van verschillende belastingtarieven van dochterondernemingen in andere rechtsgebieden Fiscale impact van het gebruik van fiscale verliezen niet opgenomen in voorgaande periodes Fiscale impact van correcties in uitgestelde en actuele belastingen m.b.t. voorgaande periodes Fiscale impact niet-erkenning uitgestelde actieve belastinglatentie op verliezen van het jaar Belastinglast en het effectieve belastingtarief van het boekjaar De belastinglast bedraagt 3.505 duizend EUR per 31 december 2012, tegen 13.056 duizend EUR einde 2011. Het effectief belastingtarief is 6,71% tegen 18,9% op 31 december 2011. Bovendien is dit tarief lager dan het theoretische tarief van 33,99% (tarief van de vennootschapsbelasting in België), voornamelijk als gevolg van het gebruik van eerder niet erkende verliezen, van aftrek van buitenlandse belasting en van de impact van de notionele interest. GEBOEKTE LATENTE BELASTINGEN (duizend EUR) Immateriële vaste activa Personeelsbeloningen Voorzieningen Reële waarde van afgeleide instrumenten Overige elementen Fiscale verliezen Bruto uitgestelde belastingen activa/verplichtingen Uitgestelde belastingvordering Belastingverrekening Netto te ontvangen (te betalen) uitgestelde belasting Activa 2012 Verplichtingen 2011 2012 2011 28.164 3.744 3.920 6.849 19.283 82.149 223 4.447 53 4.715 45.365 64.745 (69.250) (38) (9.967) (36) (12.273) 0 (34.568) (38) (9.775) 0 (40.152) 0 144.109 (43.547) (77.775) 22.787 119.548 (36.233) (71.903) 11.412 (91.564) 0 77.775 13.789 (84.533) 0 71.903 (12.630) Page 34. Aftrekbare belastingverliezen en andere tijdelijke verschillen waarop uitgestelde belastingvordering is geboekt, hebben een waardevermindering op uitgestelde belasting actief tot stand gebracht voor 43.547 duizend EUR. De post “belastingverrekening” geeft de verrekening weer die is uitgevoerd tussen uitgestelde belastingen activa en verplichtingen per entiteit. TIJDELIJKE VERSCHILLEN OF FISCALE VERLIEZEN WAAROP GEEN ACTIEVE UITGESTELDE BELASTINGVORDERING GEBOEKT IS Er werden geen uitgestelde belastingvordering geboekt in de gevallen waarbij het onwaarschijnlijk is dat er voldoende belastbare winst beschikbaar zal zijn voor de dochtermaatschappijen om de fiscale verliezen te kunnen recupereren. UITGESTELDE BELASTINGOPBRENGSTEN (-KOSTEN) RECHTSTREEKS VERWERKT IN HET EIGEN VERMOGEN (duizend EUR) 2012 2011 Uitgestelde belastingvorderingen op het effectieve gedeelte van de wijzigingen in reële waarde van de cashflow hedges 4.018 5.785 Totaal 4.018 5.785 11. RESULTAAT PER AANDEEL Het basisresultaat per aandeel is identiek aan het verwaterd resultaat per aandeel, gezien de afwezigheid van potentiële gewone aandelen met verwateringseffect in omloop. Het wordt als volgt berekend: (duizend EUR) Nettoresultaat toe te rekenen aan de aandeelhouders Globaal resultaat (deel van de groep) Aantal gewone aandelen op afsluitingsdatum Gewogen gemiddelde van het aantal gewone aandelen Basiswinst (verwaterd) per aandeel (EUR) Globaal resultaat (deel van de groep) per aandeel in euro 2012 2011 49.069 45.773 13.092.260 13.092.260 59.081 52.006 13.092.260 13.092.260 3,75 3,50 4,51 3,97 Page 35. FINANCIËLE POSITIE 12. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA ANDERS DAN GOODWILL Boekjaar 2012 (duizend EUR) Aanschaffingswaarde Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Verwervingen door middel van bedrijfscombinaties Aankopen Afstotingen Afstoting naar andere activacategorieën Wijziging in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar Concessies, brevetten en licenties 16.079 (28) 20 2.656 (113) 1.958 Ontwikkelingskosten 445 44 (181) Totaal 16.524 (28) 20 2.700 (294) 1.958 20.572 308 20.880 (6.390) 2 (1.549) (295) (6.685) 2 (1.555) Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Verwervingen door middel van bedrijfscombinaties Afstotingen Afstoting naar andere activacategorieën Wijzigingen in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar (7.928) (301) (8.229) Netto boekwaarde Per 1 januari 2012 Per 31 december 2012 9.689 12.644 150 7 9.839 12.651 Boekjaar 2011 (duizend euro) (6) (4) 9 4 Concessies, brevetten en licenties (4) 9 4 Ontwikkelingskosten Totaal Aanschaffingswaarde Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Verwervingen door middel van bedrijfscombinaties Aankopen Afstotingen Afstoting naar andere activacategorieën Wijziging in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar 12.263 56 19 3.875 (134) 0 0 16.079 1.388 0 0 143 (2) (1.084) 0 445 13.651 56 19 4.018 (136) (1.084) 0 16.524 Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Verwervingen door middel van bedrijfscombinaties Afstotingen Afstoting naar andere activacategorieën Wijzigingen in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar (4.607) 6 (1.867) 0 (13) 91 0 0 (6.390) (292) 0 (6) 0 0 2 1 0 (295) (4.899) 6 (1.873) 0 (13) 93 1 0 (6.685) 7.656 9.689 1.096 150 8.752 9.839 Netto boekwaarde Per1 januari 2011 Per 31 december 2011 Het totaal van de aankopen van immateriële vaste activa bedraagt 2.700 duizend euro en omvat voornamelijk softwarelicenties en concessierechten. De afschrijvingen op de immateriële vaste activa zijn opgenomen in de rubriek “afschrijvingen” in de winst- en verliesrekening en bedragen 1.555 duizend euro. De immateriële vaste activa die beantwoorden aan de definitie van IAS 38 – Immateriële vaste activa werden erkend in de mate dat toekomstige economische voordelen waarschijnlijk zijn. Page 36. 13. GOODWILL (duizend euro) 2012 2011 Aanschaffingswaarde Saldo op het einde van het vorige boekjaar Verwervingen door middel van bedrijfscombinaties Verkopen Overige wijzigingen Saldo op het einde van het boekjaar 34.417 3.411 (8) 1.273 39.093 33.585 890 (58) 0 34.417 Bijzondere waardeverminderingen Saldo op het einde van het vorige boekjaar Bijzondere waardeverminderingen Saldo op het einde van het boekjaar (5.692) 0 (5.692) (5.692) 0 (5.692) Netto boekwaarde Per 31 december 33.401 28.725 De goodwill ontstaan door combinaties van ondernemingen is afkomstig van de verwerving van de vennootschappen Remacom NV (2.995 duizend euro) en Ariadne NV (416 duizend euro). De andere mutaties zijn uitsluitend toe te schrijven aan de aanpassing van de goodwill van de vennootschappen ETEC SA en Sogech SA, na de afsluiting van de beginboekhouding van deze twee ondernemingen. Volgens de norm IAS 36 – Bijzondere waardevermindering van activa vormde deze goodwill de basis van de tests van de bijzondere waardeverminderingen op 31 december 2012. De volgende hypothesen werden aangenomen in de waarderingstest: Activiteit (duizend euro) VMA Sous consolidation DEME Remacom Stevens ETEC EVDM Druart Amart Ariadne Autres Total Netto goodwill 2012 11.115 9.968 2.995 2.682 2.135 1.660 1.292 911 416 227 33.401 2011 11.115 9.969 0 2.682 862 1.660 1.292 911 0 234 28.725 Parameters gebruikt in het model met toekomstige kasstromen Groeipercentage Groeipercentage (eindwaarde) Actualiseringsvoet Gevoeligheidspercentage 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 9,2% 9,2% 9,2% 9,2% 9,2% 9,2% 9,2% 9,2% 9,2% 9,2% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% Afwaardering van het boekjaar - Kasstromen gebruikt in de waardeverminderingstest werden afgeleid uit de vijfjarenbegrotingen voorgelegd aan het Directiecomité. Uit voorzichtigheid werd er geen groeivoet toegepast voor de volgende jaren, noch in de berekening van de eindwaarde. Een gevoeligheidsanalyse werd uitgevoerd door de kasstromen en de WACC met 5% te laten variëren. Aangezien de waarde van de entiteiten telkens hoger was dan hun boekwaarde, inclusief goodwill, werd er geen waardevermindering vastgesteld. DEME, een joint venture die 50% eigendom is van de groep CFE, wordt beschouwd als een kasstroomgenererende eenheid. Er werd hierbij geen waardevermindering geïdentificeerd. DEME voert ook waardeverminderingstests uit op haar niveau. Die analyse heeft geen elementen naar voren gebracht die aanleiding zouden geven tot een waardevermindering. Page 37. 14. MATERIËLE VASTE ACTIVA Boekjaar 2012 (duizend EUR) Aanschaffingswaarde Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Verwervingen door middel van bedrijfscombinaties Aankopen Afstoting naar andere activacategorieën Afstotingen Wijzigingen in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Afschrijvingen verworven door middel van bedrijfscombinaties Afschrijvingen Afstoting naar andere activacategorieën Afstotingen Wijzigingen in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar Netto boekwaarde Per 1 januari 2012 Per 31 december 2012 Terreinen en gebouwen Installaties, machines en uitrusting Meubilair en rollend materieel Overige materiële vaste activa Activa in aanbouw Totaal 72.416 1.326.661 48.974 0 135.904 1.583.955 18 881 (1.590) 2.198 0 1.032 0 0 (291) 0 (1.863) 4.111 4.172 1.697 (3) (853) 78.328 93.956 211.061 (50.810) 0 1.581.476 7.437 (137) (4.337) 0 52.969 0 0 0 0 0 97.663 (209.053) (6.068) 0 18.155 203.228 3.568 (61.218) (853) 1.730.928 (24.546) (12) (213) (620.121) 719 (2.056) (38.425) (17) (878) 0 0 0 (1.245) 64 0 (684.337) 754 (3.147) (2.398) 680 24 204 (26.261) (111.139) 749 49.107 39 (682.702) (4.595) 171 3.389 7 (40.348) 0 0 0 0 0 (2) 0 0 0 (1.183) (118.134) 1.600 52.520 250 (750.494) 47.870 52.067 706.540 898.774 10.549 12.621 0 0 134.659 16.972 899.618 980.434 Per 31 december 2012 bedragen de verwervingen van materiële vaste activa 203.228 duizend EUR en hebben voornamelijk betrekking op DEME en concretiseren de uitvoering van het meerjareninvesteringsplan dat afliep in 2012: de voornaamste geactiveerde investeringen zijn: de Peter de Grote backhoe dredger, een rotssnijkopzuiger “Ambiorix”, een baggerschip “Amazone”, een jack-up vaartuig “Neptune”, een hoogtechnologisch jack-up vaartuig “Innovation” en twee snelle hulpvaartuigen. De investeringen eind 2012 namen met 10.340 duizend EUR af, voornamelijk bij DEME. De netto waarde van materiële vaste activa in leasingovereenkomsten bedraagt 18.859 duizend EUR (2011: 19.344 duizend EUR). Deze financiële leasingovereenkomsten betreffen hoofdzakelijk de groep DEME, het gebouw van de dochtermaatschappij Louis Stevens & Co NV en de gebouwen en machines bij groep Terryn en haar filialen. De afschrijvingen op materiële vaste activa per 31 december 2012 bedragen 118.134 duizend EUR (2011: 98.681 duizend EUR). Het bedrag van de materiële vaste activa dat een waarborg vormt voor bepaalde leningen bedraagt 318.943 duizend EUR (2011: 274.418 duizend EUR). Page 38. Boekjaar 2011 (duizend EUR) Aanschaffingswaarde Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Verwervingen door middel van bedrijfscombinaties Aankopen Afstoting naar andere activacategorieën Afstotingen Wijzigingen in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Afschrijvingen verworven door middel van bedrijfscombinaties Afschrijvingen Afstoting naar andere activacategorieën Afstotingen Wijzigingen in de consolidatiekring Saldo op het einde van het boekjaar Netto boekwaarde Per 1 januari 2011 Per 31 december 2011 15. Terreinen en gebouwen Installaties, machines en uitrusting Meubilair en rollend materieel Overige materiële vaste activa Activa in aanbouw Totaal 55.803 1.089.104 40.786 0 209.251 1.394.944 (73) 1.321 1.594 3.785 (114) 7.555 0 0 22 41.631 1.429 54.292 15.296 721 (652) 0 72.416 63.372 239.114 (70.308) 0 1.326.661 4.963 (406) (3.810) 0 48.974 0 0 0 0 0 129.937 (239.765) (5.172) 0 135.904 213.568 (336) (79.942) 0 1.583.955 (21.250) (3) (1.170) (589.094) (412) (2.846) (32.395) 79 (6.002) 0 0 0 (1.735) 14 0 (644.474) (322) (10.018) (2.551) 154 274 0 (24.546) (92.714) 707 64.238 0 (620.121) (3.785) 301 3.377 0 (38.425) 0 0 0 0 0 369 14 93 0 (1.245) (98.681) 1.176 67.982 0 (684.337) 34.553 47.870 500.010 706.540 8.391 10.549 0 0 207.516 134.659 750.470 899.618 VASTGOEDBELEGGINGEN (duizend EUR) Netto boekwaarde op 1 januari 2012 Netto wisselkoersverschillen Afschrijvingen Aankopen Afstotingen Afstotingen tussen vastgoedbeleggingen, vastgoed in voorraad, en vastgoed gebruikt door de eigenaar Netto boekwaarde op 31 december 2012 Aanschaffingswaarde Afschrijvingen Netto boekwaarde 20.226 (189) 0 62 (1.334) (3.583) (13.159) 0 (20) 0 51 2 7.067 (189) (20) 62 (1.283) (3.581) 15.182 (13.126) 2.056 Op 31 december 2012 bedraagt de boekwaarde van de vastgoedbeleggingen op de balans 2.056 duizend EUR (2011: 7.067 duizend EUR). De geschatte marktwaarde is gelijk aan de boekwaarde, of 2.056 duizend EUR (2011: 7.067 duizend EUR). (duizend EUR) Netto boekwaarde op 1 januari 2011 Netto wisselkoersverschillen Afschrijvingen Aankopen Afstotingen Afstotingen tussen vastgoedbeleggingen, vastgoed in voorraad, en vastgoed gebruikt door de eigenaar Netto boekwaarde op 31 december 2011 Aanschaffingswaarde 21.998 (328) Afschrijvingen (11.321) 17 (822) Netto boekwaarde 4.554 (2.443) (3.555) 155 (1.188) 10.677 (311) (822) 4.554 (2.288) (4.743) 20.226 (13.159) 7.067 Page 39. 16. INVESTERINGEN IN ONDERNEMINGEN GECONSOLIDEERD VOLGENS DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE EN GEZAMENLIJK GECONTROLEERD ONDERNEMINGEN GECONSOLIDEERD VOLGENS DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE Het aandeel in de ondernemingen geconsolideerd wordt als volgt weergegeven: (duizend euro) 2012 Saldo op het einde van het vorige boekjaar Wijziging in boekhoudprincipes Herwerkt saldo van het vorige boekjaar Aankopen en afstotingen Aandeel in het resultaat na belastingen en minderheidsbelangen Kapitaalvermindering Dividenden Waardeverminderingen Saldo op het einde van het boekjaar Goodwill opgenomen in de deelneming in ondernemingen geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode 2011 15.128 0 15.128 723 489 2.236 -212 0 18.364 14.100 0 14.100 589 868 (248) (181) 0 15.128 61 61 Alle entiteiten waarin de groep CFE een betekenisvolle invloed heeft, zijn boekhoudkundig verwerkt volgens de vermogensmutatiemethode. De groep CFE beschikt niet over ondernemingen geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode welke op een publieke markt zijn genoteerd. De lijst van de belangrijkste deelnemingen is opgenomen in toelichting 36. Het bedrag opgenomen in de rubriek “aankopen en afstotingen” is voornamelijk het gevolg van de kapitaalinbrengen uitgevoerd binnen entiteiten van de groep DEME en van Rent-A-Port in de vennootschappen Rentel, Otary, de Vries & van de Wiel en C-Power. De samengevoegde financiële staten van deze entiteiten zien er als volgt uit: (duizend euro) Totale activa Totale verplichtingen Nettoactief 2012 2011 2.132.454 2.218.889 (86.435) 1.546.533 1.594.287 (47.754) Aandeel van CFE in het nettoactief (18.216) (12.957) Opbrengsten Nettoresultaat van het boekjaar 352.552 2.738 401.097 1.951 489 868 Aandeel in het nettoresultaat van het boekjaar Zoals beschreven in de boekhoudprincipes, wanneer het aandeel van CFE in het verlies van de ondernemingen geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode de boekwaarde van de deelneming overschrijdt, wordt de boekwaarde herleid tot nul. De verdere verliezen worden dan niet meer in rekening gebracht, uitgezonderd in de mate waarin de groep verplichtingen heeft aangegaan met betrekking tot deze onderneming. GEZAMENLIJK GECONTROLEERDE ONDERNEMINGEN De groep CFE rapporteert haar belangen in de gezamenlijk gecontroleerde ondernemingen (met inbegrip van tijdelijke handelsvennootschappen) gebruik makend van de lijn per lijn rapportering van de proportionele consolidatiemethode. De gecumuleerde belangen van de groep CFE in joint ventures in zijn geconsolideerde financiële staten verhouden zich als volgt: (duizend euro) 2012 2011 Vaste activa Vlottende activa 880.426 577.132 795.148 515.795 Niet-courante verplichtingen Kortlopende verplichtingen 715.311 742.247 665.300 645.643 1.215.325 1.128.694 (1.129.272) (1.012.358) Opbrengsten uit operationele activiteiten Kosten uit operationele activiteiten De eigen vermogens van deze entiteiten zijn opgenomen in de rubriek “niet-courante verplichtingen” en bedragen 311.916 duizend EUR. Bovendien heeft de groep CFE voor de uitvoering van bepaalde werven samen met partners tijdelijke handelsvennootschappen opgericht. De meest betekenisvolle zijn THV Locobouw, Coentunnel Construction VOF, Combinatie Crommelijn VOF en SM Up-site. Page 40. 17. ANDERE NIET-COURANTE FINANCIËLE ACTIVA De andere niet-courante financiële activa bedragen 56.586 duizend EUR per 31 december 2012 (2011: 30.631 duizend EUR). Zij omvatten het nietgeëlimineerde deel van de achtergestelde leningen verstrekt in projecten 41.914 duizend EUR), de participaties beschikbaar voor verkoop (1.150 duizend EUR) en de schulden geboekt in het kader van de concessieprojecten (13.522 duizend EUR). (duizend EUR) 2012 2011 Saldo op het einde van het vorige boekjaar Wijziging in de consolidatiemethode Aankopen Afstotingen en afstotingen Waardeverminderingen Wijzigingen in consolidatiekring Netto wisselkoersverschillen 30.631 0 29.662 (3.748) (19) 0 60 25.324 (1.090) 11.361 (4.808) (139) 0 (17) Saldo op het einde van het boekjaar 56.586 30.631 Het saldo van andere niet-courante financiële activa is toegenomen in vergelijking met december 2011 (+25.955 duizend EUR). Deze evolutie geeft voornamelijk een nettoverhoging weer van de andere niet-courante financiële activa in de vastgoedpool, zoals de lopende rekeningen met betrekking tot de renovatie van de voormalige maatschappelijke zetel van de onderneming Solvay (6.770 duizend EUR) en tot de ontwikkeling van het wooncomplex Van Maerlant (10.130 duizend EUR) alsook de boeking van een schuld van 13.522 duizend EUR met betrekking tot een concessieproject. Op 31 december 2012 vertonen de andere financiële activa een marktwaarde gelijk aan hun boekwaarde, hetzij 56.586 duizend EUR. De groep CFE bezit geen investeringen beschikbaar voor verkoop welke genoteerd zijn op de publieke markt. Voor niet genoteerde investeringen, wordt de reële waarde beschouwd als gelijk aan de aanschaffingswaarde. 18. ANDERE NIET-COURANTE ACTIVA Per 31 december 2012 bedragen de andere niet-courante activa 9.283 duizend EUR en omvatten niet-courante vorderingen die als volgt zijn samengesteld: (duizend EUR) 2012 2011 Lange termijnvordering - Forem Niet-courante vordering – rekening courant DEME Andere niet-courante activa (inbegrepen bankdeposito’s garanties) 718 3.223 5.342 1.312 2.213 7.398 Totaal geconsolideerd 9.283 10.923 19. ONDERHANDEN PROJECTEN IN OPDRACHT VAN DERDEN Het bedrag van de opgelopen kosten verhoogd met de geboekte winsten en verminderd met de geboekte verliezen, alsook de tussentijdse facturatie wordt werf per werf bepaald. Het nettobedrag verschuldigd door klanten of verschuldigd aan klanten wordt contract per contract bepaald door het verschil tussen deze twee posities. Zoals beschreven in paragrafen (M) en (V) van het deel betreffende de belangrijke boekhoudprincipes, worden de kosten en opbrengsten van de onderhanden projecten in opdracht van derden respectievelijk geboekt als lasten en als opbrengsten afhankelijk van de vorderingsgraad van de activiteit van het contract op de datum van afsluiting (methode van het vorderingspercentage). De vorderingsgraad van de activiteit wordt berekend volgens de methode van de « cost to cost ». Een verwacht verlies op het onderhanden project in opdracht van derden wordt onmiddellijk als lasten geboekt. (duizend EUR) 2012 2011 2010 Gegevens uit de balans Ontvangen en betaalde voorschotten (80.849) (47.298) (58.685) Onderhanden projecten in opdracht van derden, activa Onderhanden projecten in opdracht van derden, verplichtingen Onderhanden projecten in opdracht van derden, netto bedrag 58.867 (23.237) 35.630 77.299 (58.834) 18.465 44.939 (30.295) 14.643 2.472.895 (2.437.265) 35.630 2.597.186 (2.578.721) 18.465 2.009.678 (1.995.035) 14.643 Gecumuleerde geboekte winsten en verliezen uit onderhanden werken Gecumuleerde kosten met toename van de geboekte winsten en afname van de geboekte verliezen Min tussentijdse facturatie Onderhanden projecten in opdracht van derden, netto bedrag Page 41. Het positieve verschil tussen de gecumuleerde kosten uit onderhanden werken, de geboekte winsten en verliezen op de tussentijdse facturatie omvatten het nog niet gefactureerde deel van de contracten weergegeven in de rubrieken “Handels- & overige vorderingen uit operationele activiteiten” en “ overige courante activa” op de balans. Het positieve verschil tussen de tussentijdse facturatie en de gecumuleerde kosten uit onderhanden werken en de geboekte winsten en verliezen omvatten het nog niet gefactureerde deel van de contractkosten weergegeven in de rubrieken “Handelsschulden en andere verplichtingen voortvloeiend uit operationele activiteiten” en “andere courante verplichtingen” op de balans. De voorschotten zijn de bedragen gekregen door de ondernemer voordat de werken worden uitgevoerd. Het bedrag van de waarborginhoudingen uitgevoerd door de klanten bedraagt 3.706 duizend EUR weergegeven in de rubriek “Handels-& overige vorderingen uit operationele activiteiten” en “ overige courante activa”. (zie toelichting 28.6). 20. VOORRADEN Per 31 december 2012 bedragen de voorraden 186.534 duizend EUR (2011: 158.850 duizend EUR) en zijn als volgt samengesteld: (duizend EUR) 2012 2011 Grond- en hulpstoffen Waardeverminderingen op voorraad grond– en hulpstoffen Afgewerkte producten en onroerende goederen bestemd voor verkoop Waardeverminderingen op voorraad eindproducten 27.534 (725) 162.074 (2.349) 14.423 (725) 148.071 (2.919) Voorraad 186.534 158.850 De evolutie van de rubriek "grond– en hulpstoffen" wordt enerzijds verklaard door de daling van de voorraden op de werven van de pool bouw, gedeeltelijk gecompenseerd door een stijging van de voorraden van de pool baggerwerken en milieu. Per 31 december 2012 werden geen waardeverminderingen op voorraad grond– en hulpstoffen geboekt. De toename van de rubriek “Voorraden van afgewerkte producten en onroerende goederen bestemd voor verkoop” wordt vooral door de verwerving, in partnerschap met een andere vastgoedpromotor, van de site van de oude maatschappelijke zetel van Solvay in Brussel verklaard en door de deelneming in het project Bavière in Luik. Per 31 december 2012 werden 2012, 570 duizend EUR aan waardeverminderingen op “voorraden eindproducten” teruggenomen als gevolge van de uitvoering van projecten (zie toelichting 6). 21. HANDELS- EN OVERIGE VORDERINGEN EN SCHULDEN UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN (duizend EUR) 2012 2011 Handelsvorderingen Min : provisie voor dubieuze debiteuren 553.137 (15.630) 546.689 (7.038) Netto handelsvorderingen 537.507 539.651 Overige courante vorderingen 194.959 221.756 Totaal geconsolideerd 732.466 761.407 84.240 60.242 Handels- en overige schulden uit operationele activiteiten Andere courante verplichtingen 689.475 307.744 635.159 277.314 Totaal geconsolideerd 997.219 912.473 (180.513) (94.594) Andere courante activa Netto saldo van de handels- vorderingen en schulden Wij verwijzen naar toelichting 28 voor de analyse van het kredietrisico. Page 42. 22. GELDMIDDELEN EN KASEQUIVALENTEN (duizend EUR) 2012 2011 Deposito’s op korte termijn Bank en kasmiddelen 59.280 201.322 71.952 136.395 Geldmiddelen en kasequivalenten 260.602 208.347 De bankdeposito’s op korte termijn betreffen beleggingen bij financiële instellingen met een oorspronkelijke duurtijd van minder dan 3 maanden. De variabele vergoeding van deze beleggingen zijn voornamelijk gekoppeld aan de Euribor of de Eonia. 23. SUBSIDIES De groep CFE heeft geen subsidies ontvangen in 2012. 24. PERSONEELSVOORDELEN De groep CFE draagt bij tot pensioenplannen en brugpensioenplannen in verschillende landen waar de groep actief is. Deze voordelen worden verwerkt onder IAS 19 en worden beschouwd als “post-employment” en “long-term benefit plans”. Per 31 december 2012 bedraagt de nettoverplichting van de groep CFE voor de voorzorgsplannen bij opruststelling 11.953 duizend EUR (2011: 13.028 duizend EUR). Deze bedragen zijn opgenomen in de rubriek ‘Pensioenverplichtingen en personeelsvoordelen’. Deze rubriek omvat eveneens een provisie van 1.479 duizend EUR (2011: 1.694 duizend EUR) op het niveau van de groep DEME voor betalingen in aandelen. Deze plannen worden beschouwd als ‘cash based’. Schulden met betrekking tot toegezegde pensioenregelingen en brugpensioenen (duizend EUR) Contante waarde van toegekende pensioenrechten waartegenover beleggingen worden aangehouden Reële waarde van de pensioenfondsen Netto contante waarde van toegekende pensioenrechten waar tegenover beleggingen worden aangehouden Contante waarde van toegekende pensioenrechten waar tegenover geen beleggingen worden aangehouden Contante waarde van de nettoverplichtingen Actuariële winst/(verlies) niet erkend Toegezegde pensioenregelingen 2012 Brugpensioenen 2012 Toegezegde pensioenregelingen 2011 (78.158) (70.189) 60.863 (17.295) 56.655 (13.532) Brugpensioenen 2011 (1.737) (566) (1.716) (577) (19.032) (566) (15.248) (577) 7.645 2.799 Nettoactiva/(passiva) geboekt in de balans (11.387) (566) (12.449) (577) Schuld geboekt in de balans (11.387) (566) (12.449) (577) Bewegingen in de netto schuld geboekt in de balans voor de toegezegde pensioenregelingen en brugpensioenen (duizend EUR) Toegezegde pensioenregelingen 2012 Brugpensioenen 2012 Toegezegde pensioenregelingen 2011 Brugpensioenen 2011 Nettoactiva/(-schuld) per 1 januari (12.449) (577) (13.294) (806) Fusie/aanschaffing van plannen Wijzigingen in de consolidatiekring Betaalde bijdragen Kosten geboekt in de winst- en verliesrekening Actuariële winsten / verliezen niet erkend Nettoactiva/-schuld per 31 december 4.805 (4.361) 618 (11.387) 115 (104) 3.700 (3.951) 1.096 (12.449) 367 (138) (566) (577) Page 43. Netto periodieke pensioenkost geboekt in de resultatenrekening (duizend EUR) Kosten van de in de loop van het boekjaar verleende diensten Rentelast met betrekking tot pensioenverplichtingen Verwachte opbrengst van de pensioenactiva Actuariële winsten/(verliezen) Overige 2012 2011 2.644 3.564 (2.088) 120 121 2.675 3.092 (2.143) 89 238 4.361 3.951 Totaal De periodieke pensioenkosten zijn opgenomen in de rubriek “Bezoldigingen en sociale lasten” en in het financieel resultaat. De pensioenactiva omvatten geen specifieke financiële instrumenten van de groep CFE, noch een gebouw bezet door dit fonds of een ander gebruikt door de groep CFE. Bewegingen in de contante waarde van de toegezegde pensioenregelingen (duizend EUR) 2012 Contante waarde van de verplichtingen op 1 januari Kosten van de diensten verleend in de loop van het boekjaar Rentelast met betrekking tot pensioenverplichtingen Betaalde bijdragen Actuariële winsten/(verliezen) Bijdragen van werknemers Overdrachten in/uit Contante waarde van toegekende pensioenrechten op 31 december 71.905 2.644 3.564 (5.643) 7.197 727 (499) 79.895 2011 61.264 2.675 3.092 (5.409) (1.114) 696 10.701 71.905 Bewegingen in de reële waarde van de pensioenactiva (duizend EUR) 2012 Reële waarde van de pensioenactiva op 1 januari Verwacht rendement van de pensioenactiva Bijdragen van de werkgever Bijdragen van de werknemer Betaalde bijdragen Overdrachten in/uit Actuariële winsten/(verliezen) Reële waarde van de vorderingen op 31 december 56.655 4.319 4.564 727 (5.402) 0 0 60.863 2011 49.052 (84) 4.341 696 (5.409) 8.059 0 56.655 Voornaamste actuariële veronderstellingen op balansdatum (uitgedrukt als gewogen gemiddelden) 2012 Actualiseringsvoet per 31 december Verwachte opbrengst pensioenactiva per 31 december Toekomstige loonsverhogingen Inflatie 3 ,50% 3,75% 3,00% < 60 jaar en 2,00% > 60 jaar 2,00% 2011 5,00% 4,00% 3,70% < 60 jaar en 2,20% > 60 jaar 2,20% De gevoeligheidsanalyse toont aan dat een stijging van de actualiseringsvoet met 25 basispunten, de contante waarde van de verplichtingen met 2,4% en de kosten van de diensten met 3,8% doet dalen. Deze analyse toont aan dat een stijging van de inflatie met 25 basispunten, de contante waarde van de verplichtingen met 1,3% en de kosten van de diensten met 2,1% doet stijgen. Page 44. 25. ANDERE VOORZIENINGEN DAN PENSIOENVERPLICHTINGEN EN PERSONEELSVOORDELEN Per 31 december bedragen deze voorzieningen 46.499 duizend EUR, een daling van 11.701 duizend EUR ten opzichte van eind 2011 (58.200 duizend EUR). (duizend EUR) Verliezen einde werf Saldo op het einde van het vorige boekjaar Netto wisselkoersverschillen Overdracht naar andere rubrieken Voorzieningen: toevoegingen Voorzieningen: bestedingen Voorzieningen: terugnemingen Saldo op het einde van het boekjaar waarvan: courante: niet courante: 16.040 76 (169) 6.925 (9.469) (1.751) 11.652 Diensten na verkoop 10.117 105 0 2.951 (1.315) (131) 11.727 Andere courante risico’s Andere nietcourante risico’s 21.430 79 (329) 1.869 (6.673) (3.935) 12.441 Totaal 10.613 15 498 1.957 (1.480) (924) 10.679 58.200 275 0 13.702 (18.937) (6.741) 46.499 35.820 10.679 De voorziening voor verliezen einde werf is met 4.388 duizend EUR en bedraagt 11.652 duizend EUR einde 2012. De voorzieningen voor verliezen einde werf worden in de boeken opgenomen wanneer de verwachte economische opbrengsten van deze contracten lager zijn dan de onvermijdelijke kosten welke voortvloeien uit de verplichtingen van deze contracten. De bestedingen van de verliezen einde werf zijn te wijten aan de uitvoering van desbetreffende contracten. De voorziening voor na verkoop diensten is met 1.610 duizend EUR gestegen en bedraagt 11.727 duizend EUR eind 2012. De evolutie einde 2012 wordt verklaard door de toevoegingen en/of terugnemingen van voorzieningen geboekt in verband met tienjarige garanties. De voorzieningen voor andere courante risico’s verhogen met 8.989 duizend EUR en bedragen 12.441 duizend EUR eind 2012. Deze omvatten voorzieningen voor klantengeschillen (5.251 duizend EUR), voorzieningen voor uit te voeren werken (931 duizend EUR), voorzieningen voor sociale risico’s (99 duizend EUR), alsook andere courante risico’s (6.159 duizend EUR). Daar de onderhandelingen met de klanten nog lopen, kunnen we geen verdere informatie verstrekken betreffende de weerhouden assumpties, noch over het moment van waarschijnlijke kasuitgaven. De andere niet-courante risico’s omvatten de voorzieningen voor herstructurering en andere risico’s niet verbonden met de operationele cyclus van de lopende werven. 26. MOGELIJKE ACTIVA EN VERPLICHTINGEN Volgens de beschikbare informatie hebben we geen kennis van niet uitgedrukte activa & passiva tussen de afsluitingsdatum en de datum waarop de financiële staten zijn goedgekeurd door de raad van bestuur behalve dat mogelijke activa en passiva gerelateerd aan onderhanden projecten in opdracht van derden (bijvoorbeeld de eisen van de groep ten opzichte van de klanten of de eisen van de toeleveranciers) wat normaal is in de bouwsector is en wordt behandeld door het toepassen van de methode van voltooiingpercentage op de projecten. 27. 27.1. INFORMATIE BETREFFENDE NETTO FINANCIËLE SCHULD De netto financiële schuld, zoals bepaald door de groep, analyseert zich als volgt: Niet courante 31/12/2012 Courante Totaal Niet courante 31/12/2011 Courante Totaal Bankleningen en andere financiële schulden (331.016) (76.807) (407.823) (319.801) (62.718) (382.519) Obligatielening (100.000) (2.519) (102.519) - - - Opname van kredietlijnen (35.000) (3.000) (38.000) (99.500) (9.500) (109.000) Leningen mbt financiële leasing (13.104) (3.482) (16.586) (15.595) (4.257) (19.852) (479.120) (85.808) (564.928) (434.896) (76.475) (511.371) Financiële schuld op korte termijn - (95.665) (95.665) - (47.793) (47.793) Kasequivalenten - 59.280 59.280 - 71.952 71.952 Beschikbare middelen - 201.322 201.322 - 136.395 136.395 Totaal van de kortlopende netto financiële schuld (of beschikbare middelen) Totaal van de netto financiële schuld - 164.937 164.937 - 160.554 160.554 (479.120) 79.129 (399.991) (434.896) 84.079 (350.817) (23.070) (3.375) (26.445) (14.764) (1.760) (16.524) (duizend EUR) Totaal van de langlopende financiële schuld Financiële derivaten Intrestindekking – Page 45. Van de totale langlopende financiële schulden, maken 141 miljoen EUR niet het voorwerp van een onderpand of hypotheek. 27.2. Tijdschema van de financiële schulden Vervallen tussen 1 en 2 jaar Vervallen tussen 2 en 3 jaar Vervallen tussen 3 en 5 jaar Vervallen tussen 5 en 10 jaar (76.807) (105.319) (79.376) (90.839) (55.482) 0 (407.823) (2.519) 0 0 0 (100.000) 0 (102.519) Opname van kredietlijnen (3.000) 0 0 (35.000) 0 0 (38.000) Leningen mbt financiële leasing (3.482) (3.183) (2.119) (2.601) (5.098) (103) (16.586) Totaal van de langlopende financiële schuld Financiële schuld op korte termijn (3.482) (3.183) (2.119) (2.601) (5.098) (103) (16.586) (85.808) (108.502) (81.495) (128.440) (160.580) (103) (564.928) Kasequivalenten (95.665) - - - - - (95.665) 59.280 - - - - - 59.280 Totaal van de kortlopende financiële nettoschuld 201.322 - - - - - 201.322 Totaal van de financiële netto schuld 164.937 - - - - - 164.937 Bankleningen en andere financiële schulden 79.129 (108.502) (81.495) (128.440) (160.580) (103) (399.991) (duizend EUR) Vervallen binnen het jaar Bankleningen en andere financiële schulden Obligatielening Beschikbare middelen Vervallen meer dan 10 jaar Totaal De huidige waarde van de verplichtingen betreffende leasingovereenkomsten bedraagt 3.482 duizend EUR (2011: 4.257 duizend EUR). Deze financiële leasingovereenkomsten betreffen hoofdzakelijk de groep DEME, het gebouw van de dochtermaatschappij Louis Stevens & Co NV en de gebouwen en machines bij Groep Terryn NV en haar filialen. 27.3. Kredietlijnen en termijnbankleningen De groep CFE beschikt op 31 december 2012 over bevestigde bankkredietlijnen op lange termijn van 100 miljoen EUR waarvan 35 miljoen EUR getrokken eind 2012. Overigens, is CFE op 21 juni 2012 overgegaan tot de uitgifte van een obligatielening voor een bedrag van 100 miljoen EUR die terugbetaalbaar is op 21 juni 2018 en die een rente oplevert van 4,75 %. De bankleningen en andere financiële schulden betreffen voornamelijk DEME of kredieten van vastgoedprojecten, en zijn zonder regres tegen CFE. 27.4. Financiële voorwaarden (convenants) De bilaterale kredieten zijn onderworpen aan welbepaalde voorwaarden (convenants) die rekening houden met onder andere de schuldpositie en de relatie tussen deze en het eigen vermogen of de vaste activa, alsook met de gegenereerde cashflow. De voorwaarden (convenants) werden integraal gerespecteerd. 28. 28.1. INFORMATIE BETREFFENDE HET BEHEER VAN DE FINANCIËLE RISICO’S Rentevoetrisico Het beheer van het rentevoetrisico gebeurt binnen de groep door onderscheid te maken tussen concessies, vastgoed, holding, bouwactiviteiten en multitechnieken en baggerwerken (DEME). Voor de concessies vindt het beheer van het rentevoetrisico plaats volgens twee beleidsvisies: een visie op lange termijn die beoogt om het economisch evenwicht van de concessie te verzekeren en te optimaliseren, en een kortetermijnvisie waarvan het de bedoeling is de gemiddelde kosten van de schuld te optimaliseren. Om het rentevoetrisico te dekken, worden renteswaps gebruikt. Deze dekkingsinstrumenten hebben ten hoogste dezelfde nominale bedragen evenals dezelfde wisseldatums als de gedekte schulden. Deze producten worden boekhoudkundig dekkingsverrichtingen genoemd. Wat de baggerwerken betreft, wordt de groep CFE, via haar dochteronderneming DEME, geconfronteerd met belangrijke financieringen in het kader van investeringen in baggerschepen. Het is de bedoeling om een optimaal evenwicht te bereiken tussen de financieringskosten en de volatiliteit van de financiële resultaten. Om het rentevoetrisico te dekken, gebruikt DEME renteswaps. Deze dekkingsinstrumenten hebben in het algemeen dezelfde Page 46. nominale bedragen evenals dezelfde wisseldatums als de gedekte schulden. Deze producten kunnen al dan niet boekhoudkundig worden gekwalificeerd als dekkingsverrichtingen. De bouwactiviteiten en multitechnieken, alsook de holding worden gekenmerkt door een overschot van geldmiddelen, die de vastgoedverbintenissen gedeeltelijk compenseren. Het beleid is grotendeels gecentraliseerd in het kader van de cash pooling. Effectieve gemiddelde rentevoet vóór effect van financiële derivaten Vaste rentevoet Soort schulden Bedrag Bankleningen en andere financiële schulden Obligatielening Aandeel Variabele rentevoet Rentevoet 15.516 11,75% 4,57% 100.000 75,70% 4,75% Opname van kredietlijnen Bedrag Aandeel 394.826 91,22% 38.000 Leningen mbt financiële leasingovereenkomsten Totaal 16.586 12,55% 2,51% 132.102 100% 4,45% 8,78% 432.826 100% Totaal Rentevoet 2,16% 2,25% 2,17% Bedrag Aandeel Rentevoet 410.342 72,64% 2,25% 100.000 17,70% 4,75% 38.000 6,72% 2,25% 16.586 2,94% 2,51% 564.928 100% 2,70% Effectieve gemiddelde rentevoet na effect van financiële derivaten Vaste rentevoet Variabele rentevoet Bankleningen en andere financiële schulden 341.150 70,66% Intrestvoet 4,18% Obligatielening 100.000 20,72% 4,75% Opname van kredietlijnen 25.000 5,18% 2,33% Leningen mbt financiële leasingovereenkomst en 16.586 3,44% 4,89% 482.736 100% 3,24% Soort schulden Totaal 28.2. Bedrag Aandeel Bedrag 69.192 10.000 79.192 Aandeel 87,37% 12,63% 100% Intrestvoet 2,07% 2,33% 2,10% ‘Caped’ variabele rentevoet + inflatie IntrestBedrag Aandeel voet 3.000 3.000 100% 100% 1,33% 1,33% Totaal 410.342 72,64% Intrestvoet 3,82% 100.000 17,70% 4,75% 38.000 6,72% 2,25% 16.586 2,94% 4,89% 564.928 100% 3,07% Bedrag Aandeel Gevoeligheid van het rentevoetrisico De groep CFE wordt geconfronteerd met het risico van volatiliteit van de rentevoeten op haar resultaat, gelet op: - de kasstromen van financiële instrumenten tegen variabele koers na indekking; financiële instrumenten tegen vaste koers, erkent tegen reële waarde in de balans via het resultaat; derivaten die niet als indekking gekwalificeerd zijn. Daarentegen wordt de wijziging in de reële waarde van derivaten als kasstroomindekking gekwalificeerd, niet in de resultatenrekening erkend, maar rechtstreeks in het eigen vermogen. De volgende analyse veronderstelt dat het bedrag van financiële schulden en derivaten op 31 december 2012 constant blijft gedurende een jaar. Een wijziging van de rentevoeten met 50 basispunten op afsluitingsdatum zou bijgevolg een stijging of een vermindering van het eigen vermogen en het resultaat gekend hebben ter hoogte van de hieronder aangegeven bedragen. Met het oog op deze analyse, werden andere variabelen als constant beschouwd. Page 47. 31/12/2012 Resultaat Eigen vermogen Impact van Impact van Impact van Impact van sensibiliteitssensibiliteitssensibiliteitssensibiliteitsberekening berekening berekening berekening +50bp -50bp +50bp -50bp (duizend EUR) Niet-courante schulden (+ deze vervallende in het jaar) met variabele rente na indekking Netto financiële schuld (korte termijn) (*) 346 -346 478 -478 Derivaten boekhoudkundig niet gekwalificeerd als indekking Als indekking gekwalificeerde derivaten (kasstroom zeker of hoogstwaarschijnlijk) 479 -214 5.905 -3.445 (*) exclusief beschikbare middelen 28.3. Beschrijving van de kasstroomindekkingsoperaties Op afsluitingsdatum hebben de als kasstroomindekking gekwalificeerde instrumenten de volgende kenmerken : Voor bouw-, multitechnieken, vastgoedontwikkeling en -beheer en holdingactiviteiten: <1 jaar Tussen 1 en 2 jaar Tussen 3 en 5 jaar 31/12/2012 > 5 jaar Onderliggende (duizend EUR) Reële waarde activa Reële waarde passiva Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) Rentevoetderivaten: indekking van hoogstwaarschijnlijke verwachte kasstromen Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) 50.000 50.000 (747) Rentevoetderivaten: indekking van zekere kasstromen 50.000 50.000 (747) 31/12/2011 > 5 jaar Onderliggende <1 jaar Tussen 1 en 2 jaar Tussen 3 en 5 jaar Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) - 45.000 20.000 - Rentevoetderivaten: indekking van hoogstwaarschijnlijke verwachte kasstromen - 45.000 20.000 Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) 14.500 3.000 Rentevoetderivaten: indekking van zekere kasstromen 14.500 3.000 Reële waarde activa Reële waarde passiva 65.000 - (562) - 65.000 - (562) 57.000 - 74.500 - (488) 57.000 - 74.500 - (488) (duizend EUR) Page 48. Voor baggerwerken 31/12/2012 > 5 jaar Onderliggende <1 jaar Tussen 1 en 2 jaar Tussen 3 en 5 jaar Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) 10.250 10.000 38.393 - Rentevoetderivaten: indekking van hoogstwaarschijnlijk verwachte kasstromen 10.250 10.000 38.393 Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) 2.000 2.250 Rentevoetderivaten: indekking van zekere kasstromen 2.000 Reële waarde activa Reële waarde passiva 58.643 - (682) - 58.643 - (682) 69.257 252.823 326.330 - (14.937) 2.250 69.257 252.823 326.330 - (14.937) <1 jaar Tussen 1 en 2 jaar Tussen 3 en 5 jaar Reële waarde activa Reële waarde passiva Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) 10.250 10.000 38.393 - 58.643 - (682) Rentevoetderivaten: indekking van hoogstwaarschijnlijke verwachte kasstromen 10.250 10.000 38.393 - 58.643 - (682) Renteswap variabele rentevoet ontvangen en vaste rentevoet betaald Rentevoet opties (cap, collar) 2.000 2.250 69.257 252.823 326.330 - (14.937) Rentevoetderivaten: indekking van zekere kasstromen 2.000 2.250 69.257 252.823 326.330 - (14.937) (duizend EUR) 31/12/2011 > 5 jaar Onderliggende (duizend EUR) 28.4. Valutarisico Soorten risico's waaraan de groep wordt blootgesteld De groep CFE en haar filialen hebben geen politiek ter indekking van het valutarisico voor de bouwactiviteiten, vastgoedontwikkeling en -beheer en multitechnieken daar de activiteiten zich bevinden in de eurozone. Door het internationaal karakter van haar activiteit en bijgevolg de uitvoering van contracten in vreemde valuta doet DEME een beroep op een politiek van indekking van valutarisico’s. Deze laatste worden opgenomen in onderhanden werken en de variaties in de reële waarde worden beschouwd als kosten voor onderhanden werken. De voornaamste munten waaraan deze risico’s zijn verbonden zijn weergegeven in toelichting 2. Wanneer toch het valutarisico gelinkt is met de operationele activiteiten, bestaat de politiek van de groep CFE erin om de blootstelling aan fluctuaties van deze vreemde valuta te beperken. Verdeling van de financiële schulden op lange termijn per valuta Het bedrag van schulden (buiten leasingverplichtingen die voor het grootste deel in EUR zijn) per valuta is: (duizend EUR) 2012 2011 Euro US dollar Andere 557.582 2.511 4.835 508.717 2.654 0 Totaal langlopende financiële verplichtingen 564.928 511.371 Page 49. Onderstaande tabel geeft de reële waarde en de onderliggende waarde weer van de financiële wisselkoersinstrumenten (forward verkoop / aankoop contracten) (+: activa / - : passiva): (duizend EUR) Onderliggende waarde USD Andere GBP Andere US Dollar verbonden Pound met USD Termijnaankopen Termijnverkopen 54.682 53.163 625 55 8.255 4.975 2.150 129.104 Totaal 65.712 187.298 USD Andere US Dollar verbonden met USD (171) (2.156) Reële waarde GBP Andere Pound 4 0 146 926 2 (211) Totaal (21) (1.442) De variatie in de reële waarde van de wisselkoersinstrumenten wordt als ‘bouwkosten’ beschouwd. Deze variatie wordt als een operationeel resultaat voorgesteld. De groep CFE, in het bijzonder via haar dochtermaatschappij DEME, wordt aan valutarisico’s op haar resultaat blootgesteld. De volgende analyse wordt uitgevoerd door te veronderstellen dat het bedrag van de financiële activa en passiva en de derivaten op 31 december 2012 constant blijven gedurende het jaar. Een variatie van 5% van de wisselkoersen (appreciatie van de EURO) op afsluitingsdatum zou een stijging of een vermindering van het eigen vermogen en resultaat op het niveau van de hieronder aangegeven bedragen voor gevolg hebben gehad. Met het oog op deze analyse, werden de andere variabelen verondersteld constant te blijven. (duizend EUR) 31/12/2012 Resultaat Impact van de sensitiviteitsImpact van de sensitiviteitsberekening - vermindering EUR 5% berekening - verhoging EUR 5% Niet-courante schuld (+ vervallend in het jaar) aan veranderlijke koersen na boekhoudkundige indekking Netto financiële schuld op korte termijn 54.682 53.163 55 Werkkapitaal 54.682 625 28.5. 625 Risico verbonden aan grondstoffen Grond- en hulpstoffen opgenomen in de werken, vormen een belangrijk element van de kostprijs. Hoewel bepaalde contracten prijsherzieningsformules bevatten en de groep CFE in bepaalde concrete gevallen prijsdekking toepast (gasoil), is het risico van prijsfluctuaties van grondstoffen niet volledig uitgesloten. DEME dekt zich in tegen fluctuaties van gasoil door de aankoop van olieopties of door forward contracten. De wijziging van de reële waarde van deze instrumenten wordt als ‘bouwkosten’ beschouwd. Deze wijziging wordt als een operationeel resultaat voorgesteld. De reële waarde van deze instrumenten, eind 2012, bedraagt -877 duizend EUR (-211 duizend EUR in 2011). 28.6. Krediet- en tegenpartijrisico De groep CFE is blootgesteld aan kredietrisico in geval van in gebreke blijven van zijn klanten. De groep wordt aan het tegenpartijrisico blootgesteld in het kader van de belegging van zijn beschikbare middelen, de intekening in verhandelbare vorderingen, financiële activa en derivaten. Voorts heeft de groep CFE procedures opgesteld om de concentratie van het kredietrisico te vermijden en te beperken. Met betrekking tot de uitvoer, in zoverre het land in aanmerking komt en dat het risico door de kredietverzekering kan gedekt worden, dekken DEME en CFE zich regelmatig in bij de bevoegde instanties op dit gebied (Delcredere dienst). Financiële instrumenten De groep CFE heeft een systeem ingevoerd welke de limiet bepaald van de beleggingen bij een partij teneinde zijn tegenpartijrisico te beheren. Dit systeem bepaalt de maxima per tegenpartijen gedefinieerd in functie van hun kredietnotaties zoals gepubliceerd door Standard & Poor's en Moody's. Deze limieten worden regelmatig opgevolgd en bijgewerkt. Klanten De groep CFE heeft procedures opgesteld teneinde het risico te beperken van zijn klantenvorderingen. Echter wordt een groot deel van de geconsolideerde omzet met een openbare of semi openbare klanten gerealiseerd. Verder is CFE van mening dat de concentratie van het tegenpartijrisico voor klanten wordt beperkt door het grote aantal klanten. Om het courante risico in te dijken, volgt de groep CFE geregeld de uitstaande klantenbedragen op en stelt zijn positie bij ten opzichte van hen. Toch kan het kredietrisico nooit volledig worden uitgesloten, maar is beperkt. Page 50. De analyse van de betalingsachterstand eind 2012 en eind 2011 is als volgt: Per 31 december 2012 (duizend EUR) Op het einde van de periode Niet vervallen Klanten – gefactureerde producten Klanten – inhoud van garantie Totaal bruto 537.817 3.706 541.523 296.629 1.955 298.584 116.208 1.705 117.913 36.210 0 36.210 42.094 1 42.095 46.676 45 46.721 Voorz. – Klanten – gefactureerde producten Voorz. – Klanten – inhoud van garantie Totale voorzieningen (15.587) (14.848) (748) (532) (320) 861 (44) 0 0 0 0 (44) (15.631) (14.848) (748) (532) (320) 817 Totaal netto bedragen 525.892 283.736 117.165 35.678 41.775 47.538 Per 31 december 2011 (duizend EUR) Op het einde van de periode Niet vervallen Klanten – gefactureerde producten Klanten – inhoud van garantie Totaal bruto 533.090 5.190 538.280 314.143 3.736 317.879 78.882 242 79.124 65.782 25 65.807 18.343 415 18.758 55.940 772 56.712 Voorz. – Klanten – gefactureerde producten Voorz. – Klanten – inhoud van garantie Totale voorzieningen (6.974) (573) (6) (50) (397) (5.948) (64) 0 0 (23) 0 (41) (7.038) (573) (6) (73) (397) (5.989) 531.242 317.306 79.118 65.734 18.361 50.723 Totaal netto bedragen < 3 maanden < 3 maanden > 3 maanden en< 6 maanden > 3 maanden en< 6 maanden > 6 maanden en < 12 maanden > 6 maanden en < 12 maanden > 1 jaar > 1 jaar De vervallende bedragen betreffen grotendeels afrekeningen en bijkomende verrekeningen die door de klanten worden erkend, maar die nog het voorwerp uitmaken van budgettaire inschrijvingen of die deel uitmaken van een globaal akkoord. 28.7. Liquiditeitsrisico De afname van de liquiditeit en de moeilijkheid om kredieten te verkrijgen tegen economisch aanvaardbare voorwaarden, blijven van kracht. CFE slaagde er in de loop van het boekjaar in om zijn posities te vrijwaren door de thesaurie strikt te beheren. Voor de 150 leidinggevende kaderleden werden informatiesessies georganiseerd rond het thema van de liquiditeit en het dagelijkse thesauriebeheer. De procedures voor thesauriebeheer werden bijgewerkt en de directeurs van de dochterondernemingen of filialen zijn persoonlijk betrokken bij de thesaurieprognoses en de goede realisatie ervan. Page 51. 28.8. Boekwaarde en reële waarde per boekhoudcategorie De volgende tabel toont de boekwaarde van activa en passiva balans per boekhoudcategorie gedefinieerd volgende de norm IAS 39 alsook de reële waarde: 31 december 2012 (duizend EUR) Financiële niet-courante activa Deelnemingen (1) Financiële vorderingen en schulden (1) Rentevoet derivaten – kasstromen indekking Financiële courante activa Rentevoet derivaten – niet gekwalificeerd als indekking Handels- en overige vorderingen uit operationele activiteiten Financiële activa kasbeheer Kasequivalenten (2) Beschikbare middelen (2) Totaal activa Langlopende financiële verplichtingen Obligatielening Financiële verplichtingen Rentevoet derivaten – kasstromen indekking Andere afgeleide instrumenten Kortlopende financiële verplichtingen Rentevoet derivaten indekking van hoogst waarschijnlijk verwachte kasstromen Rentevoet derivaten – kasstromen indekking Wisselkoers derivaten – niet gekwalificeerd als indekking Anderen afgeleide instrumenten – niet gekwalificeerd als indekking Handelsschulden en andere voortvloeiend uit operationele activiteiten Financiële verplichtingen Totaal passiva (1) (2) Afgeleide instrument niet gekwalificeerd als indekking Afgeleide instrument gekwalificee rd als indekking Financiële instrumenten beschikbaar voor verkoop Leningen en vordering en 1.150 1.150 56.437 153 9.783 1.150 23.070 993.068 993.221 993.221 732.466 732.466 732.466 52.280 201.322 1.049.505 153 52.280 201.322 1.050.808 153 52.280 201.322 1.050.808 579.120 611.973 618.473 100.000 479.120 100.000 479.120 23.070 106.500 479.120 23.070 23.070 9.783 4.201 Reële waarde van de categorie 56.437 153 153 Bepaling van de rëele waarde per niveau Activa en verplichtingen aan afgeschreven kost 57.587 1.150 56.437 57.587 1.150 56.437 Niveau 2 9.783 875.149 Niveau 3 9.783 875.149 1.031 1.031 Niveau 2 1.031 1.581 1.581 Niveau 2 1.581 1.589 1.589 Niveau 2 1.589 13.984 870.948 23.070 689.475 689.475 689.475 181.473 1.450.068 181.473 1.487.122 181.473 1.493.622 Gepresenteerd in de rubriek « andere niet courante financiële activa » et « andere niet courante activa » Gepresenteerd in de rubriek « kas en kasequivalenten » 29. OPERATIONELE LEASING Huurgelden van niet verbreekbare operationele leasingcontracten zijn als volgt betaalbaar: (duizend EUR) 2012 2011 Minder dan één jaar Tussen één en vijf jaar Meer dan vijf jaar 5.732 8.847 12.543 5.288 8.770 12.835 Totaal 27.122 26.893 Page 52. 30. ANDERE GEGEVEN VERPLICHTINGEN Het totaal van de gegeven verplichtingen andere dan de zakelijke zekerheden voor de groep CFE voor de boekhoudperiode 2012 bedraagt 743.636 duizend EUR (2011: 592.021 duizend EUR) en bestaat uit: (duizend EUR) 2012 2011 Goede uitvoering en performances bonds (a) Biedingen (b) Teruggaven voorschotten (c) Garantie-inhouding (d) Betaling op termijn van de onderaannemers en leveranciers (e) Andere gegeven verplichtingen - waarvan 55.234 duizend EUR corporate garanties bij DEME 523.470 7.303 11.227 74.094 17.909 109.633 312.075 13.830 15.057 30.840 27.784 192.435 Totaal 743.636 592.021 a) Garanties gegeven in het kader van de uitvoering van de overeenkomsten inzake werken. In geval van wanprestatie van de bouwonderneming, verbindt de bank (of de verzekeringsmaatschappij) zich ertoe de klant tot aan het bedrag van de garantie te vergoeden. b) Garanties gegeven in het kader van aanbestedingen in verband met de overeenkomsten inzake werken c) Garanties gegeven door de bank aan een klant waarin de teruggave van de voorschotten op contracten (voornamelijk bij DEME) wordt gegarandeerd d) Garanties gegeven door de bank aan een klant dat ze het ingehouden garantiebedrag overneemt e) Garantie van de betaling van de schuld jegens een leverancier of een onderaannemer. 31. ANDERE ONTVANGEN VERPLICHTINGEN (duizend EUR) 2012 2011 Goede uitvoering en performance bonds Andere ontvangen verplichtingen 47.061 13.406 35.930 63.629 Totaal 60.467 99.559 32. GESCHILLEN De groep CFE kent een aantal geschillen dat men als normaal kan beschouwen in de bouwsector. In het merendeel van de gevallen tracht de groep CFE een dading te sluiten met de tegenpartij wat bijgevolg het aantal procedures sterk heeft verminderd in 2012. De groep CFE tracht tevens de bedragen terug te vorderen bij zijn klanten. Het is echter onmogelijk om een inschatting te geven van dit potentieel actief. De arbitrageprocedure betreffende een grote Nederlandse werf die op vraag van de klant werd opgestart, is inmiddels afgerond. De partijen zijn een nieuwe termijn overeengekomen om tijdens het eerste semester van 2013 een evenwichtig en definitief akkoord te bereiken. 33. TRANSACTIES MET VERBONDEN PARTIJEN - VINCI Construction, vereenvoudigde naamloze vennootschap naar Frans recht, is referentieaandeelhouder en bezit 6.132.800 aandelen, zijnde 46,84% van het kapitaal van CFE. - Het personeel op de sleutelposten wordt vertegenwoordigd door de CFE directie en de Afgevaardigd Bestuurder. Het bedrag erkend als last voor pensioenplannen van het type toegekende bijdrageregelingen of andere personeelsvoordelen voor personeel op sleutelposten bedraagt 4.618,1 duizend EUR voor 2012 (2011: 3.866,2 duizend EUR). Dit bedrag omvat: vaste vergoedingen (2.695,8 duizend EUR; 2011: 2.343,6 duizend EUR), variabele vergoedingen (949,4 duizend EUR; 2011: 785,9 duizend EUR), stortingen voor de diverse verzekeringen (extra-legaal pensioenplan, hospitalisatie, arbeidsongevallen, ongevallen in de persoonlijke levenssfeer, Wit-Gele Kruis (738,5 duizend euro; 2011:520,6 duizend euro) en kosten van bedrijfsvoertuigen (234,3 duizend euro; 2011: 216,1 duizend euro). - Op 24 oktober 2001 heeft CFE een dienstenovereenkomst afgesloten met zijn referentieaandeelhouder VINCI Construction. De betaalde vergoedingen in het kader van het contract bedragen 1.190 duizend EUR en zijn volledig betaald voor 2012. - Er zijn geen andere transacties met de Afgevaardigd bestuurder dan zijn remuneratiepakket. Bovendien zijn er geen transacties met de vennootschappen Frédéric Claes NV, en Artist Valley NV en Kerhelco BVBA dan hun remuneratiepakket van de directieleden vertegenwoordigt door deze vennootschappen. De diensten gefactureerd door de vennootschap Artist Valley NV, door middel van het organiseren van evenementen, werden gewaardeerd tegen op de huidige prijs op de markt. Page 53. - Voor de uitvoering van bepaalde werken doet de groep CFE beroep op tijdelijke handelsvennootschappen met andere partners. De groep stelt personeel en materieel ter beschikking of factureert de kosten door. Het bedrag dat aan deze entiteiten is gefactureerd bedraagt 26.605 duizend EUR en is opgenomen in de rubriek ‘Opbrengsten uit aanverwante activiteiten’. - Op 31 december 2012 oefent de groep CFE gezamenlijke controle uit op bepaalde entiteiten: DEME NV en Rent-A-Port NV en hun filialen. We refereren naar toelichting 36 voor een lijst van de voornaamste gezamenlijk gecontroleerde entiteiten. Deze entiteiten worden geconsolideerd volgens de proportionele methode. - Ackermans & van Haaren en CFE hebben in 2011 het samenwerkingsakkoord dat de samenwerking consolideert tussen de aandeelhouders voor een duur van 5 jaar verlengd. Het doel daarvan is om de groep DEME te beheren als gelijke partners. Deze groep beschikt over haar eigen beleidsautonomie. De geassocieerden zijn paritair vertegenwoordigd in de raad van bestuur, alsook in de uitvoerende en auditcomités. Deze groep is financieel autonoom en CFE heeft geen enkel voorschot of verbintenis ten gunste van deze dochteronderneming verleend. 34. BEZOLDIGING VAN DE COMMISSARISSEN Bezoldiging van de commissarissen voor het geheel van de groep, inclusief CFE NV (boekjaar 2012) bedraagt tot: (duizend EUR) Deloitte Bedrag Audit Commissariaat der rekeningen, certificatie, controle van de individuele en geconsolideerde rekeningen Andere toebehorende opdrachten en andere auditopdrachten Subtotaal audit Andere prestaties Juridisch, fiscaal, sociaal Andere Subtotaal andere Total honoraria commissarissen der rekeningen 35. Andere % Bedrag % 736,0 77,22% 402,1 50,81% 159,2 16,71% 40,1 5,07% 895,2 93,92% 442,2 55,88% 28,8 29,1 57,9 953,1 3,02% 3,06% 6,08% 100% 296,7 52,6 349,3 791,5 37,48% 6,64% 44,12% 100% BELANGRIJKSTE GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM In januari 2013 lanceerde DEME met succes een obligatielening met een duur van zes jaar voor een bedrag van 200 miljoen euro (cijfers tegen 100%) die haar in staat stelt om de bestaande schuld gedeeltelijk te herstructureren en tegelijk haar financieringsbronnen te diversifiëren. In januari 2013 verwierf CFE voor een bedrag van 1,4 miljoen euro het saldo van de participatie in de vennootschap Van De Maele Multi-techniek. Page 54. 36. ONDERNEMINGEN BEHORENDE TOT DE GROEP CFE Lijst van de belangrijkste integraal geconsolideerde dochterondernemingen NAMEN ZETEL AANDEEL VAN DE GROEP IN % (ECONOMISCH BELANG) Kapellen Antwerpen Brussel Opglabbeek Brussel Brussel Brussel Limelette Aalst Brussel Brussel Brussel Péronne-lez-Binche Manage Moorslede Brussel Brussel Halen Louvain-la-Neuve Brussel Beervelde (Gent) Brussel Manage Meulebeke Brussel Alken Sint-Martens-Latem Louvain-la-Neuve 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 65,04% 100% 100% 100% 100% 100% 55,04% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 66,014% 100% 64,95% 100% 100% 100% 100% Strassen Strassen Strassen Strassen Strassen 100% 100% 100% 100% 66,014% Hongarije CFE HUNGARY CONSTRUCTION LLC VMA HUNGARY Boedapest Boedapest 100% 100% Nederland CFE NEDERLAND BV GEKA BV Dordrecht Dordrecht 100% 100% Polen CFE POLSKA S.P. ZOO BPI OBOZOWA VMA POLSKA Warschau Warschau Warschau 100% 98% 100% Doha 100% Roemenië CFE CONTRACTING AND ENGINEERING SRL Boekarest 100% Slowakije CFE SLOVAKIA STAVEBNA FIRMA VMA SLOVAKIA SRO Bratislava Trencin 100% 100% Tsjaad CFE TCHAD Ndjamena 100% Tunis 99,96% België AANNEMINGEN VAN WELLEN NV ABEB NV AMART SA ARIADNE BATIMENTS ET PONTS CONSTRUCTION SA BATIPONT IMMOBILIER SA BE.MAINTENANCE SA BENELMAT SA BRANTEGEM NV BRUSILIA BUILDING NV CONSTRUCTION MANAGEMENT SA ENGEMA SA ETABLISSEMENTS DRUART SA ETEC SA GROEP TERRYN NV HDP CHARLEROI NV INTERNATIONAL FINANCE CENTER CFE SA LOUIS STEVENS NV NIZET ENTREPRISES SA PRE DE LA PERCHE SA REMACOM SOGESMAINT – CBRE SA SOGECH VAN DE MAELE MULTI-TECHNIEK NV VAN MAERLANT SA VANDERHOYDONCKS NV VMA NV VOLTIS SA Groothertogdom Luxemburg COMPAGNIE LUXEMBOURGEOISE D’ENTREPRISES CLE SA COMPAGNIE LUXEMBOURGEOISE IMMOBILIERE CLİ SA COMPAGNIE IMMOBILIERE DE WEIMERSKIRCH SA SOCIETE FINANCIERE D’ENTREPRISES SFE SA SOGESMAINT CBRE LUXEMBOURG SA Qatar CFE MIDDLE EAST CO. WLL Tunesië CONSTRUCTION MANAGEMENT TUNISIE SA Met uitzondering van Aanneming Van Wellen die op 30 november afsluit en Van De Maele Multi-techniek V die op 30 juni afsluit, hebben alle dochterondernemingen 31 december als afsluitdatum Page 55. Lijst van de belangrijkste gezamenlijk gecontroleerde ondernemingen die proportioneel geconsolideerd worden NAAM ZETEL AANDEEL VAN DE GROEP IN % (ECONOMISCH AANDEEL) Leuven Liège Liège Zwijndrecht 40% 30% 30% 50% Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Kapellen Brussel Brussel Antwerpen Antwerpen Brussel Brussel Oostende Brussel Brussel 20% 33,33% 50% 47% 47% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 50% 33% 50% 50% 50% 45% 32,34% 20% 50% 50% 50% Strassen Strassen 50% 50% Boedapest 50% Nigeria COBEL CONTRACTING NIGERIA Ltd Lagos 50% Tunesië BIZERTE CAP 3000 SA en haar dochteronderneming Tunis 25% België BARBARAHOF NV FONCIERE DE BAVIERE SA BAVIERE DEVELOPPEMENT SA DREDGING, ENVIRONMENTAL AND MARINE ENGINEERING NV en haar dochterondernemingen ESPACE MIDI NV ESPACE ROLIN NV IMMOANGE NV IMMOMAX Sp. Z o.o IMMOMAX II Sp. Z o.o IMMO KEYENVELD I NV IMMO KEYENVELD II NV IMMO PA 33 1 NV IMMO PA 33 2 NV IMMO PA 44 1 NV IMMO PA 44 2 NV IMMOBILIERE DU BERREVELD SA LA RESERVE PROMOTION NV LES JARDINS D’OISQUERCQ NV LES 2 PRINCES DEVELOPMENT NV PROJECT RK BRUGMANN NV RENT-A-PORT NV en haar dochterondernemingen SOGESMAINT COMPANY MANAGEMENT BVBA SOUTH CITY HOTEL SA TURNHOUT PARKING NV VICTORESTATE NV VICTORPROPERTIES NV Groothertogdom Luxemburg ELINVEST SA CHATEAU DE BEGGEN SA Hongarije BETON PLATFORM KFT Lijst van de belangrijkste verbonden ondernemingen geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode NAAM ZETEL AANDEEL VAN DE GROEP IN % (ECONOMISCH AANDEEL) België INVESTISSEMENT LEOPOLD NV LOCORAIL NV PPP BETRIEB SCHULEN EUPEN SA PPP SCHULEN EUPEN SA VM PROPERTY I NV VM PROPERTY II BVBA VAN MAERLANT RESIDENTIAL NV VM OFFICE NV TZZ NV Brussel Wilrijk Eupen Eupen Brussel Brussel Brussel Brussel Brugge 24,14% 25,00% 25,00% 19,00% 40,00% 40,00% 40,00% 40,00% 38,90% Amsterdam 20,50% Nederland COENTUNNEL COMPANY BV Page 56. VERKLARING OVER HET GETROUW BEELD VAN DE JAARREKENINGEN EN HET GETROUWE OVERZICHT IN HET JAARVERSLAG (Artikel 12, par 2, 3° van het Koninklijk besluit van 14.11.2007 betreffende de verplichtingen van emittenten van financiële instrumenten die zijn toegelaten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt) We verklaren, namens en voor rekening van Aannemingsmaatschappij CFE NV en onder verantwoordelijkheid van de maatschappij dat, voor zover ons bekend, 1. de jaarrekeningen, die zijn opgesteld overeenkomstig de toepasselijke standaarden voor jaarrekeningen, een getrouw beeld geven van het vermogen, van de financiële toestand en van de resultaten van Aannemingsmaatschappij CFE NV en van de in de consolidatie opgenomen ondernemingen; 2. het jaarverslag een getrouw overzicht geeft van de ontwikkeling en de resultaten van het bedrijf en van de positie van Aannemingsmaatschappij CFE NV en van de in de consolidatie opgenomen ondernemingen, alsmede een beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden waarmee zij geconfronteerd worden. Handtekening Naam : Functie : Jacques Ninanne Adjunct-directeur-generaal corporate Financieel en administratief directeur Renaud Bentégeat Gedelegeerd bestuurder. Datum: 27 februari 2013 Page 57. ALGEMENE INLICHTINGEN OVER DE VENNOOTSCHAP EN HAAR KAPITAAL Identiteit van de vennootschap : Aannemingsmaatschappij CFE Maatschappelijke zetel : Herrmann-Debrouxlaan 40-42, 1160 Brussel Telefoon : + 32 2 661 12 11 Juridische vorm: naamloze vennootschap Wetgeving: Belgische Oprichting : 21 juni 1880 Duurtijd : niet bepaald Boekjaar : vanaf 1 januari tot 31 december van elk jaar Handelsregister : RPR Brussel 0400 464 795 – BTW 400.464.795 Plaats waar de juridische documenten kunnen geraadpleegd worden : op de maatschappelijke zetel van de vennootschap Sociaal doel (artikel 2 van de statuten) « De vennootschap heeft als doel het bestuderen en uitvoeren, in België alsmede in het buitenland, hetzij alleen hetzij gezamenlijk met andere natuurlijke of rechtspersonen, publiek- of privaatrechtelijk, voor eigen rekening of voor rekening van publiek- of privaatrechtelijke derden, van welkdanige aanneming van werken en bouwwerken, in alle en elk van haar beroepen, onder andere elektriciteit en milieu. Zij kan eveneens diensten aanverwant aan deze activiteiten verlenen, voor de promotie ervan zorgen, deze rechtstreeks of onrechtstreeks uitbaten of in concessie brengen, alsmede welkdanige aankoop-, verkoop- huur-, verhuur-, of leasingverrichting uitvoeren die verband houdt met deze aannemingen. Zij kan rechtstreeks of onrechtstreeks deelnemingen verwerven, houden of overdragen in iedere bestaande of op te richten vennootschap of maatschappij, bij wijze van verwerving, fusie, splitsing of andersom. Zij kan alle commerciële, industriële, administratieve, financiële verrichtingen uitvoeren, roerend of onroerend, die rechtstreeks of onrechtstreeks verband houden met haar doel, zelfs gedeeltelijk, of van aard zijn om de verwezenlijking ervan te vergemakkelijken of te ontwikkelen, zowel voor haarzelf als voor haar dochtervennootschappen. De algemene vergadering mag het maatschappelijk doel wijzigen onder de bij artikel vijfhonderd negenenvijftig van het Wetboek van vennootschappen bepaalde voorwaarden. » Page 58. VERSLAG VAN DE COMMISSARIS OVER DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2012 GERICHT TOT DE ALGEMENE VERGADERGING VAN DE AANDEELHOUDERS Aan de aandeelhouders Overeenkomstig de wettelijke bepalingen, brengen wij u verslag uit in het kader van ons mandaat van commissaris. Dit verslag omvat ons verslag over de geconsolideerde financiële staten zoals hieronder gedefinieerd, en omvat tevens ons verslag over andere door wet- en regelgeving gestelde eisen. Verslag over de geconsolideerde financiële staten – opinie zonder voorbehoud Wij hebben de controle uitgevoerd van de geconsolideerde financiële staten van Aannemingsmaatschappij CFE NV (“de vennootschap”) en haar dochterondernemingen (samen “de groep”), opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals goedgekeurd door de Europese Unie en met de in België van toepassing zijnde wettelijke en reglementaire voorschriften. Deze geconsolideerde financiële staten bestaat uit de geconsolideerde balans op 31 december 2012, de geconsolideerde staat van het totaalresultaat, de geconsolideerde staat van wijzigingen in het eigen vermogen en het geconsolideerde kasstroomoverzicht voor het boekjaar eindigend op die datum, alsmede een overzicht van de belangrijkste gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en toelichtingen. De totale activa in de geconsolideerde staat van financiële positie bedraagt 2.400 miljoen EUR en het geconsolideerde winst (aandeel van de groep) van het boekjaar bedraagt 49 miljoen EUR. Verantwoordelijkheid van het bestuursorgaan voor het opstellen van de geconsolideerde financiële staten De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van geconsolideerde financiële staten die een getrouw beeld geven in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards zoals goedgekeurd door de Europese Unie en met de in België van toepassing zijnde wettelijke en reglementaire voorschriften, alsook voor het implementeren van een interne controle die ze nodig acht voor het opstellen van geconsolideerde financiële staten die geen afwijkingen van materieel belang bevatten, als gevolg van fraude of van fouten. Verantwoordelijkheid van de commissaris Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze geconsolideerde financiële staten tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben onze controle volgens de internationale controlestandaarden uitgevoerd. Die standaarden vereisen dat wij aan de deontologische vereisten voldoen alsook de controle plannen en uitvoeren teneinde een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de geconsolideerde financiële staten geen afwijkingen van materieel belang bevatten. Een controle omvat werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de in de geconsolideerde financiële staten opgenomen bedragen en toelichtingen. De selectie met betrekking tot uitgevoerde werkzaamheden is afhankelijk van de beoordeling door de commissaris, inclusief diens inschatting van de risico’s van een afwijking van materieel belang in de geconsolideerde financiële staten als gevolg van fraude of van fouten. Bij het maken van die risico-inschatting neemt de commissaris de interne controle van de groep in aanmerking met betrekking tot het opstellen van geconsolideerde financiële staten die een getrouw beeld geven, teneinde controlewerkzaamheden op te zetten die in de gegeven omstandigheden geschikt zijn maar die niet gericht zijn op het geven van een oordeel over de doeltreffende werking van de interne controle van de groep. Een controle omvat tevens een evaluatie van de geschiktheid van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving, de redelijkheid van door de raad van bestuur gemaakte schattingen en de presentatie van de geconsolideerde financiële staten als geheel. Wij hebben van de verantwoordelijken en van de raad van bestuur van de vennootschap de voor onze controle vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om daarop ons oordeel te baseren. Opinie zonder voorbehoud Naar ons oordeel geven de geconsolideerde financiële staten van de vennootschap Aannemingsmaatschappij CFE NV een getrouw beeld van het vermogen en de financiële positie van de groep per 31 december 2012, en van haar resultaten en kasstromen voor het boekjaar eindigend op die datum, in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards zoals goedgekeurd door de Europese Unie en met de in België van toepassing zijnde wettelijke en reglementaire voorschriften. Verslag over andere door wet- en regelgeving gestelde eisen Het bestuursorgaan is verantwoordelijk voor het opstellen en voor de inhoud van het jaarverslag over de geconsolideerde financiële staten. De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen en voor de inhoud van het jaarverslag over de geconsolideerde financiële staten. In het kader van onze mandaat, is het onze verantwoordelijkheid om, voor alle betekenisvolle aspecten, de naleving van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften na te gaan. Op grond hiervan doen wij de volgende bijkomende vermelding in die niet van aard is om de draagwijdte van ons oordeel over de geconsolideerde financiële staten te wijzigen: • Het jaarverslag over de geconsolideerde financiële staten behandelt de door de wet vereiste inlichtingen, stemt in alle van materieel belang zijnde opzichten overeen met de geconsolideerde financiële staten en bevat geen informatie die kennelijk inconsistent is met de informatie waarover wij beschikken in het kader van ons mandaat. Diegem, 28 februari 2013 De commissaris ________________________________________ DELOITTE Bedrijfsrevisoren BV o.v.v.e. CVBA Vertegenwoordigd door Pierre-Hugues Bonnefoy Page 59. Statutaire financiële staten STATUTAIR OVERZICHT VAN DE FINANCIËLE POSITIE EN WINST- EN VERLIESREKENING Boekjaar afgesloten op 31 december (duizend EUR) 2012 2011 Vaste Activa 371.723 306.139 Oprichtingskosten Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa A. Verbonden ondernemingen B. Andere financiële activa 178 3.072 6.232 362.241 358.247 3.994 156 3.052 6.547 296.384 294.900 1.484 Vlottende activa 284.942 316.370 Vorderingen op meer dan één jaar Voorraden en bestellingen in uitvoering Vorderingen op ten hoogste één jaar - Handelsvorderingen - Overige vorderingen Geldbeleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen 3.203 102.762 153.511 115.639 37.872 5.583 15.080 4.803 380 91.371 193.897 155.627 38.270 3.980 23.838 2.904 Totaal van de activa 656.665 622.509 Eigen vermogen 172.275 163.991 Kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Reserves Overgedragen winst (+) of overgedragen verlies (-) 21.375 62.606 12.395 21.477 54.422 21.375 62.606 12.395 21.477 46.138 Voorzieningen en uitgestelde belastingen 46.257 53.020 Schulden 438.113 405.498 Schulden op meer dan één jaar Schulden op ten hoogste één jaar - Financiële schulden - Handelsschulden - Schulden met betrekking tot belastingen en ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen - Overige schulden Overlopende rekeningen 117.577 319.406 6.221 128.723 94.154 42.945 359.078 9.500 128.776 95.671 90.308 1.150 125.131 3.475 Totaal van de passiva 656.665 622.509 Page 60. Boekjaar afgesloten op 31 december (duizend EUR) 2012 2011 RESULTATEN Bedrijfsopbrengsten 407.806 431.649 (408.527) (302.840) (37.562) (66.864) 3.415 (4.676) (430.986) (304.580) (38.876) (73.193) (3.628) (10.709) (721) 663 Financiële opbrengsten Financiële kosten 31.660 (7.366) 37.134 (6.372) Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening, vóór belasting 23.574 31.425 44 696 (273) (175) Winst van het boekjaar vóór belasting 23.344 31.946 Belastingen (onttrekking en regularisering) Winst van het boekjaar Resultaatverwerking (4) 23.340 190 32.136 23.340 46.138 (15.056) 32.136 29.058 (15.056) 0 46.138 Bedrijfskosten - Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen - Diensten en diverse goederen - Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen - Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen - Andere bedrijfskosten Bedrijfswinst Uitzonderlijke opbrengsten Uitzonderlijke kosten Winst van het boekjaar Overgedragen winst Vergoeding van het kapitaal Wettelijke reserve Over te dragen winst 54.422 ANALYSE VAN DE WINST- EN VERLIESREKENING EN VAN HET OVERZICHT VAN DE FINANCIËLE POSITIE De omzet van CFE NV is licht gedaald. Deze lichte daling is voornamelijk te wijten aan de vermindering van de activiteiten burgerlijke bouwkunde. De grote infrastructuurprojecten die vier jaar geleden werden verkregen, zullen geleidelijk aflopen. Het bedrijfsresultaat, getekend door de problemen van het filiaal BAGECI, is gedaald en wordt opnieuw negatief. Het bedraagt -0,7 miljoen euro. De opbrengsten van de financiële vaste activa verminderen als gevolg van de daling van de door de dochtermaatschappijen betaalde dividenden, terwijl de schuldenlast toeneemt. Het nettoresultaat na belastingen vermindert met bijna 38% en bedraagt 23,3 miljoen euro. Page 61.
