sys ng org - Clzvaklokalen.nl

Overzicht systematische naamgeving VWO scheikunde
1. Stamnaam = langste keten
2. Zijgroepen:
a. Belangrijkste (= hoogste) groep = achtervoegsel
b. Voorvoegsels op alfabet
c. Nummering: Altijd vanaf één kant tellen! stam zo laag mogelijk, verder opgeteld zo laag mogelijk.
d. Aantal: mono, di, tri etc.
Stamnamen:
Klasse
Alkanen
Karakteristieke
groep
(binas)
Alleen enkele
bindingen
Stam
Karakteristieke groep
(voorbeeld)
-aan
H
Alkenen
Dubbele binding
-een
H
Alkynen
Drievoudige binding
Propaan
H
H
H
C
C
C
H
H
H
H
H
H
H
H
C
C
C
C
H
-yn
H
H
H
C
C
C
H
Naam
H
2-buteen
H
propyn
Zijgroepen
Klasse
alkylgroepen
Karakteristieke
groep
(binas)
Ergens aan vast
Voorvoegsel
Achtervoegsel
Karakteristieke groep
(voorbeeld)
AlkylH
Fenylgroep
Benzeenring ergens
aan vast
Naam
H
CH3 H
H
H
C
C
C
C
H
H
H
H
CH CH
H
Fenyl-
C
CH C
H2C
2-methylpentaan
H
fenylethaan
CH
CH
CH
Karakteristieke groepen
Klasse
Carbonzuren
Karakteristieke
groep
(binas)
—COOH
Voorvoegsel
Achtervoegsel
(carboxy-)
-zuur*
Karakteristieke groep
(voorbeeld)
H
Zuurrestionen
—COO-
-oaat
H
Esters
—COO—
(Alkoxycarbonyl-)
-oaat*
H
H
O
C
C
H
H
O
C
C
H
H
O
C
C
H
Naam
ethaanzuur
OH
ethanoaat
O
-
methylethanoaat
H
O
C
H
H
Aldehyden
—CHO
Oxo-
-al
H
Ketonen
>CO
Oxo-
-on
H
Alcoholen
—OH
Hydroxy-
-ol
H
Fenolen
—OH
Hydroxy-
H
O
C
C
C
H
H
H
H
O
H
H
H
C
C
C
C
C
H
H
H
H
H
H
OH
C
C
C
H
H
H
H
CH CH
-ol
CH
C
H2C
Aminen
—NH2
Amino-
-amine
H
—NH—
n-alkylamino-
N-alkyl…
amine**
H
n-alkyl-nalkyl’amino-
N-alkyl-Nalkyl’…amine**
fenoletheen
CH CH
H
H
C
C
C
H
H
H
NH2 H
H
H
H
H
C
N
C
C
C
H
H
H
N
N
2-propaanamine
N-methyl-1propaanamine
H
N-methyl-N-ethyl-1propaanamine
C3 H7
CH3
H3C
H
2-propanol
H
C2 H5
H3C
2-pentanon
CH
H
—N<
propanal
H
trimethylamine
CH3
Ethers
—O—
Alkoxy-
Geen
H
Halogeenverbindingen
—F, —Cl, —Br, —I
Halogeen-
Geen
H
H
H
C
C
O
H
F
H
Cl
I
C
C
C
H
Cl
Br
methoxyethaan
H
C
H
H
H
1-broom-2,2dichloor-3-fluor-1joodpropaan
* Wanneer een groep drie of meer —COOH groepen, — COO groepen of —CN groepen heeft, of wanneer deze groepen zich bevinden aan een
ringsysteem, dan worden de achtervoegsels –carbonzuur, -carboxylaat en –carbonitril gbruik, waarbij C-atomen in deze karakteristieke
groepen niet meer meegeteld worden in de stamnaam.
OH
HOOC
CH2
C
CH2 COOH
= 2-hydroxy-1,2,3-propaantricarbonzuur
COOH
** aminen met eenvoudige alkylgroepen kunnen ook beschouwd worden als derivaten (afgeleiden) van ammoniak, bijv. N(C2H5)3 =
triethylamine ipv N,N-diethylethaanamine
= trimethylamine
CH3
H3C
N
CH3
Zie voor meer voorbeelden BINAS tabel 66D